Tổng Thống Joe Biden rời bục phát biểu sau khi tuyên bố về các biện pháp mới đối phó dịch Covid-19 hôm thứ Tư, 18 tháng 8, 2021 tại Ṭa Bạch Ốc. Ông đă không nói ǵ về t́nh h́nh tại Afghanistan. (Anna Moneymaker/ Getty Images)
Cả thế giới chứng kiến một chính quyền do nước Mỹ dựng lên và hỗ trợ trong gần 20 năm bỗng tan thành mây khói. Ṭa đại sứ Mỹ chạy khỏi Kabul trong một ngày, để lại 5,000 binh sĩ giữ phi trường, v́ có 40,000 người Mỹ c̣n kẹt lại ở Afghanistan.
Ba đời Tổng thống Mỹ sa lầy ở Afghanistan
Tổng Thống Donald Trump đă hứa sẽ rút quân từ khi ra tranh cử năm 2016; năm ngoái ông tuyên bố sẽ thực hiện trong năm nay. Tổng Thống Joe Biden tự biện hộ rằng quyết định rút quân là do ông Donald Trump đưa ra, ông chỉ tiếp tục tiến hành! Nhưng ông Biden hoàn toàn chịu trách nhiệm để diễn ra cảnh tượng tan ră hỗn loạn nhục nhă mấy tuần lễ vừa qua.
Ông Biden, cũng như các vị Tổng thống trước, không t́m hiểu lịch sử, tôn giáo, xă hội của Afghanistan. Họ sống với ảo tưởng với một lực lượng gồm 300,000 quân chính phủ Kabul. Thật ra, đó không phải là một
"quân đội" theo đúng nghĩa mà chỉ là sự tập hợp lỏng lẻo các đội quân của các lănh chúa địa phương, tất cả được quân đội Mỹ cung cấp vũ khí, lương thực, được máy bay yểm trợ, hoàn toàn phụ thuộc vũ khí và tiền lương do Mỹ cung cấp. Các cơ quan t́nh báo Mỹ không cho giới lănh đạo dân sự biết về tinh thần chiến đấu của quân Taliban và quân chính phủ khác nhau thế nào, không tiên đoán được t́nh trạng suy sụp nhanh chóng khi quân Mỹ bắt đầu rút.
Bọn Taliban chiến thắng, trước hết v́ họ sẵn sàng chết để xây dựng một quốc gia Hồi Giáo thuần túy. Người lính Afghanistan cũng chiến đấu hăng hái khi biết phe ḿnh sẽ thắng.
Khi chính phủ Mỹ đàm phán riêng, c̣n yêu cầu Taliban đừng tấn công quân Mỹ trong thời gian đang nói chuyện, th́ ai cũng biết nước Mỹ chỉ muốn chuẩn bị rút đi. Năm 1970 Việt Cộng cũng nghĩ như thế khi Kissinger bí mật gặp Lê Đức Thọ ở Paris mà Việt Nam Cộng Ḥa không được dự.
Tổng Thống Donald Trump từng có ư định mời tên lănh đạo Taliban tới Camp David, nhưng bỏ ư đó v́ một quân nhân Mỹ bị chết ở Kabul trong một vụ đánh bom khủng bố. Năm ngoái, ông c̣n xác định quân Mỹ sẽ rút đi vào tháng Năm, 2021. Đó là những dấu hiệu rơ ràng để cho bọn Taliban thấy, họ chỉ cần chờ ngày quân Mỹ rút. Điều kiện quan trọng nhất ông Trump đưa ra là quân Taliban ngưng tấn công trực tiếp quân đội Mỹ. Taliban vẫn giữ lời hứa đó đến bây giờ, để chứng tỏ họ theo chủ trương mới, không gây thù địch và không quá khích.
C̣n những người
"lính của chính phủ Kabul" th́ biết rằng sau khi Mỹ rút họ sẽ không được tiếp tế súng đạn, không c̣n được t́nh báo Mỹ đưa tin tức do vệ tinh nhân tạo cung cấp, nhất là không c̣n máy bay Mỹ yểm trợ nữa. Họ tự hỏi:
"Thế nào cũng thua, tại sao ḿnh phải là người chết sau cùng? Chết cho ai?"
Binh pháp Tôn Tử nói, công thành không bằng công lương; công lương không bằng công tâm. Lănh đạo Taliban đánh vào tâm lư đó, và thương thuyết trực tiếp với các địa phương, để
"chặt chân" Kabul.
Bốn thành phố lớn bị bọn Taliban chiếm trong hai ngày là h́nh ảnh tiêu biểu nhất
- Tại thành phố Herat, thủ lănh Ismail Khan của những người theo giáo phái Shia đă vùng lên đuổi quân Taliban đi ngay năm 2001. Ông ta kêu gọi đối thủ hăy
"ôn ḥa" trước khi đầu hàng để lính của ḿnh không chết trong tuyệt vọng.
- Tại Kandahar, thành phố lớn thứ nh́ sau thủ đô, đă chiến đấu dũng mănh trong tuần lễ trước nhờ c̣n máy bay Mỹ yểm trợ; sau cùng họ cũng đầu hàng. Người thủ lănh đứng
"trao quyền" cho đối thủ để chụp h́nh. Hai bên đều tự hào cùng thuộc sắc tộc Pashtun mạnh nhất trong nước Afghanistan.
- Sau đó, quân Taliban chiếm thành phố Jalalabad không cần nổ súng sau khi các
"trưởng lăo" trong bộ lạc đi thương thuyết.
- Cứ điểm quan trọng nhất ở miền Bắc, Mazar-i-Sharif, vốn là một trung tâm đối nghịch với Taliban ngay từ khi họ chưa chiếm được Kabul năm 1996. Rashid Dostum, thủ lănh sắc dân Uzbek, được phong làm phó tổng thống sau năm 2001, được chia phần viện trợ Mỹ cho lănh địa của ḿnh. Ngày 14 tháng 8, Dostum cùng hàng ngàn binh sĩ chạy sang láng giềng Uzbekistan. Cũng là thượng sách để bảo vệ các thuộc hạ trung thành.
Đó chỉ là những h́nh ảnh tiêu biểu cuối cùng của cuộc chiến Afghanistan. Nhưng mầm mống thất bại của Mỹ đă bắt đầu từ 19 năm trước.
Caspar Weinberger, Bộ Trưởng Quốc Pḥng thời Tổng Thống Reagan từng đề nghị:
"Nước Mỹ chỉ nên tham dự một cuộc chiến tranh khi cần bảo vệ các quyền lợi sinh tử. Thứ hai, phải xác định rơ con đường nào để chiến thắng". Khi đưa quân vào Afghanistan, mấy đời Tổng thống Mỹ đă quên lời khuyến cáo này.
Tổng Thống George W. Bush tiến quân vào Afghanistan năm 2001, ông nêu một mục tiêu quan trọng và rơ ràng. Nhưng, sau khi thắng trận năm 2001, Tổng thống Bush c̣n đặt ra hai mục tiêu mới.
Mục tiêu đầu tiên là nhắm t́m bắt Osama bin Laden, để trừng phạt những người chủ mưu vụ khủng bố 11 tháng 9 làm 3,000 người Mỹ ở New York thiệt mạng. Chính quyền Taliban bị đánh bật ra khỏi Kabul nhanh chóng v́ các bộ lạc khắp nước cùng nổi lên đ̣i tự lập. Trong ba tháng Al Qaeda tan ră, đám tàn binh ẩn nấp trong miền núi Hindu Kush, biên thùy với Pakistan. Quân Mỹ không thể đi t́m bin Laden trong vùng hoang dă đó; nhưng trong năm 2002 có thể rút quân về, để lại các đội biệt kích tiếp tục t́m bắt bin Laden; và viện trợ cho chính quyền Afghanistan mới.
Qua thời Tổng Thống Barack Obama, bin Laden bị giết năm 2011, tại Abbottabad, Pakistan, nơi lẩn trốn cùng ba trong số bốn bà vợ. Lúc đó, chính phủ Mỹ cũng có thể tuyên bố đă đạt mục tiêu ban đầu, và rút quân về. Nhưng chính ông Obama vẫn theo con đường của ông Bush; đưa thêm 30,000 quân qua Afghanistan, nâng số quân Mỹ lên 140,000, ông Biden là Phó Tổng thống lúc đó, chống quyết định này nhưng bị bác.
Mục tiêu số hai của Tổng Thống Bush là: Ngăn chặn các tổ chức khủng bố Hồi Giáo quá khích. Mặt trận đă mở rộng ra ngoài một quốc gia, thành quốc tế, áp dụng cho cả vùng Trung Đông. Nhưng không thể ước tính đến bao giờ các phong trào Hồi Giáo chống Mỹ mới chấm dứt. Quân Mỹ c̣n đóng ở Afghanistan và Iraq có thể làm cho nhiều người sẽ chống Mỹ hơn. Nhiều thanh niên Hồi Giáo đă theo bin Laden chỉ v́ họ ghét cảnh tượng quân Mỹ đóng trong các nước Ả Rập Saudi và Kuwait. Khó xác định được các tiêu chuẩn như thế nào th́ coi là đạt được mục tiêu số hai này! Cho nên, cũng không biết bao giờ th́ thành công.
Mục tiêu số ba của ông Bush đề ra c̣n nuôi tham vọng cao hơn: Mỹ sẽ xây dựng một quốc gia Afghanistan tự do dân chủ theo khuôn mẫu Tây phương. Mục tiêu này là trường cửu, có thể thành một cuộc chiến
"bất tận". V́ vậy, quân Mỹ ở lại Afghanistan trong 19 năm, nơi vẫn được gọi là
"Mồ chôn các đế quốc". Thời gian Mỹ ở xứ này dài gấp hai lần quân Nga, và cũng lâu hơn thời gian quân Anh ở hai lần, 1839 đến 1842 rồi từ 1878 đến 1880.
Mấy năm gần đây, hầu như dân Mỹ đă quên cuộc chiến tranh Afghanistan. Chỉ c̣n hơn 2,000 quân Mỹ ở đó, chỉ là một phần ba tổng số 6,000 quân ở Afghanistan, Iraq và Syria. Không có một phong trào phản chiến nào đ̣i chính phủ Mỹ phải rút quân về. Các chính trị gia tự ư quyết định trong khi các tướng lănh lại không muốn.
Ông Joe Biden tuyên bố thời hạn rút quân mà không biết chuẩn bị rút quân như thế nào. Ông không biết trong chiến tranh, hành động rút lui bao giờ cũng nguy hiểm hơn việc tấn công.
Bất cứ một vị tướng chỉ huy nào, khi được lệnh cấp trên bảo phải rút quân, cũng phải chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Bây giờ ông Biden trút tội lên giới lănh đạo Afghanistan, địa phương th́ đầu hàng, trung ương th́ bỏ chạy. T́nh báo quân đội Mỹ và CIA nếu được hỏi về hậu quả, th́ họ đă báo động cảnh tượng tan hàng thế nào cũng sẽ xảy ra khi Mỹ bỏ cuộc.
Ở nước Mỹ, giới quân nhân phải làm theo quyết định chiến lược của các chính trị gia dân cử. Nhưng trong chiến tranh th́ các chính trị gia phải tham khảo ư kiến chiến thuật của các tướng lănh. Trước khi tuyên bố rút quân, đáng lẽ ông Biden phải mở một cuộc họp cùng nghiên cứu các vấn đề chiến thuật:
Khi nào th́ rút bớt bao nhiêu quân? Yểm trợ chính phủ Kabul và quân đội của họ như thế nào trước và sau khi rút quân Mỹ. Có thể kéo dài trong một, hai năm hay không? Có một kế hoạch cụ thể rồi lặng lẽ thực hiện trước khi công bố cho bên địch nghe.
Ông Joe Biden không làm như vậy. V́ không biết mà cũng không t́m hỏi ư kiến cho đầy đủ trước khi quyết định. Ông đă coi thường bọn Taliban cũng giống như Tổng Thống Trump coi thường bệnh dịch Covid. Ông bỏ qua ư kiến các chuyên viên quân sự, cũng như ông Trump coi thường các chuyên gia về bệnh dịch. Ông Biden sẽ gánh hậu quả.
Bài NGÔ NHÂN DỤNG
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
