|
Với hàng tỷ người trên thế giới chưa được tiêm chủng, Covid-19 khó có thể chấm dứt trong 6 tháng tới, thậm chí bùng phát mạnh hơn vào mùa đông.
Khoảng 5,76 tỷ liều vaccine đã được tiêm trên toàn cầu, với 42,3% dân số thế giới được tiêm ít nhất một liều. Điều đó có nghĩa là gần 4 tỷ người trên toàn cầu vẫn chưa được tiêm bất cứ liều vaccine nào.
Trong khi tỷ lệ tiêm chủng ở các nước giàu đều trên 60%, chưa tới 1,9% người dân ở nước thu nhập thấp được tiêm ít nhất một mũi, theo Our World in Data.
Các chuyên gia đồng thuận rằng tiêm chủng là chìa khóa để nhân loại đối phó đại dịch. Đợt bùng phát Covid-19 hiện tại có thể được kiểm soát khi phần lớn dân số toàn cầu, khoảng 90-95%, đạt miễn dịch nhờ tiêm chủng hoặc từng nhiễm nCoV. Nhưng với nguồn cung vaccine và tốc độ tiêm chủng như hiện nay, mục tiêu này gần như không thể đạt được trong 6 tháng tới.
"Không có tiêm chủng, chúng ta sẽ trở nên rất dễ tổn thương bởi virus sẽ lây lan rộng và nhiễm cho hầu hết mọi người vào mùa thu và đông này", Lone Simonsen, nhà dịch tễ học kiêm giáo sư về khoa học y tế dân số tại Đại học Roskilde ở Đan Mạch, nói.
Nhiều chuyên gia chia sẻ quan điểm rằng gần như mọi người sẽ phải tiêm vaccine hoặc bị nhiễm, hoặc cả hai, trước khi đại dịch chấm dứt. Cuộc đua giữa các làn sóng lây nhiễm và cuộc chiến tiêm chủng toàn cầu sẽ không thể kết thúc trong thời gian ngắn.
"Tôi cho rằng các đợt bùng phát sẽ tiếp tục xảy ra trên khắp thế giới", Michael Osterholm, Giám đốc Trung tâm Chính sách và Nghiên cứu Bệnh truyền nhiễm tại Đại học Minnesota ở Minneapolis, đồng thời là cố vấn của Tổng thống Mỹ Joe Biden, nói. "Dịch sẽ giảm xuống, có thể khá đáng kể. Nhưng sau đó, tôi nghĩ chúng ta có thể thấy đợt bùng phát khác vào mùa thu và đông năm nay".
Các ổ dịch bùng phát sẽ khiến trường học phải đóng cửa. Cư dân viện dưỡng lão sẽ đối mặt với nguy cơ lây nhiễm mới dù đã tiêm chủng. Người lao động sẽ phải cân nhắc rủi ro của việc trở lại làm việc khi các bệnh viện một lần nữa quá tải.
Khi trẻ em trở lại trường học vào mùa thu và mọi người thường có xu hướng tụ tập trong không gian kín trong mùa đông, thế giới có thể ghi nhận các đợt bùng phát mới tại trường học, phương tiện công cộng hoặc nơi làm việc trong vài tháng tới, trong bối cảnh các nền kinh tế mở cửa trở lại.
Ngay cả khi tỷ lệ tiêm chủng tăng, một bộ phận người dân vẫn có dễ tổn thương trước Covid-19, như trẻ sơ sinh, người không thể tiêm chủng và người bị nhiễm sau tiêm do suy giảm miễn dịch.
"Chúng ta sẽ thấy những đợt dịch bùng lên rồi giảm xuống ít nhất là trong vài năm tới, khi vaccine được triển khai nhiều hơn", Osterholm nói. "Nhưng thách thức là những đợt tăng giảm này lớn như thế nào và khoảng cách của chúng ra sao? Chúng ta không biết. Tôi có thể nói rằng đây giống một đợt cháy rừng không dừng lại cho tới khi thiêu rụi hết tất cả".
Năm đại dịch cúm được ghi nhận trong 130 năm qua có thể cho thấy những manh mối về cách thức hoạt động của Covid-19, theo Simonsen.
Nhà dịch tễ học này cho biết dù dịch cúm toàn cầu lâu nhất kéo dài 5 năm, chúng chủ yếu tập trung thành 2-4 đợt bùng phát trong trung bình 2-3 năm. Covid-19 được đánh giá là đại dịch nghiêm trọng hơn, khi năm thứ hai đang dần khép lại giữa lúc thế giới trải qua đợt bùng phát thứ ba và chưa có dấu hiệu kết thúc.
Kể từ khi bùng phát ở Vũ Hán vào cuối năm 2019, Covid-19 đã khiến hơn 4,6 triệu người chết, gấp hơn hai lần số ca tử vong trong bất kỳ đợt bùng phát nào kể từ dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918.
Dù đã trải qua những đợt bùng phát nghiêm trọng vào năm ngoái và có tỷ lệ tiêm chủng tương đối cao, các nước như Mỹ, Anh, Israel và Nga vẫn tiếp tục ghi nhận số ca nhiễm mới cao gần đây. Tiêm chủng giúp giảm nguy cơ bệnh nặng và tử vong, nhưng các đợt bùng phát hiện nay tấn công nhóm trẻ tuổi và những người chưa tiêm chủng khác.
Nhiều quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn, như Malaysia, Mexico, Iran và Australia đang chứng kiến đợt bùng phát nghiêm trọng nhất, do sự xuất hiện của biến chủng Delta dễ lây lan. Khi virus tiếp tục lây lan ở hàng tỷ người chưa tiêm chủng trên thế giới, biến chủng mới có thể sớm xuất hiện.
Lịch sử cho thấy quan niệm rằng virus sẽ dần biến mất theo thời gian là hoàn toàn sai lầm, theo Simonsen. "Dù không phải đột biến mới nào cũng nguy hiểm hơn, các đại dịch có thể ngày càng trở nên nghiêm trọng khi virus tìm cách thích nghi với vật chủ mới", bà nói.
Do đó, các chuyên gia cho rằng mọi người sẽ cần tiêm vaccine thường xuyên để duy trì khả năng bảo vệ trước Covid-19.
Erica Charters, Phó giáo sư về lịch sử y khoa tại Đại học Oxford, cho biết đại dịch sẽ kết thúc vào những thời điểm khác nhau ở các khu vực khác nhau. Các chính phủ sẽ phải tự quyết định mức độ đại dịch mà họ có thể sống chung.
Tuy nhiên, cách tiếp cận của các nước hiện nay rất khác nhau. Những quốc gia như Đan Mạch và Singapore đang dần nới biện pháp hạn chế để tiến tới sống chung với dịch. Các nước khác như Mỹ và Anh đã mở cửa hoàn toàn bất chấp số ca nhiễm tăng mạnh. Một số ít quốc gia như Trung Quốc và New Zealand tiếp tục theo đuổi chiến lược "không Covid".
"Quá trình Covid-19 kết thúc sẽ không đồng nhất. Đại dịch là một hiện tượng sinh học, nhưng cũng là hiện tượng chính trị, xã hội", Charters nói.
Chuyên gia nhận định dù cách tiếp cận của các nước khác nhau thế nào, những hậu quả của đại dịch vẫn sẽ tiếp diễn trong nhiều năm tới. Cho tới lúc đó, hầu hết thế giới vẫn phải tiếp tục gồng mình với làn sóng dịch trong ít nhất nửa năm tới.
"Chúng ta phải tiếp cận nó bằng cách quan sát cẩn thận và thái độ khiêm tốn", Osterholm nói. "Bất kỳ ai nghĩ chúng ta có thể vượt qua đại dịch trong vài ngày hoặc vài tháng tới là hoàn toàn sai lầm".
|
|
