TQ thường xuyên lũng đoạn các định chế quốc tế để phục vụ cho lợi ích của mình. Vụ tai tiếng mới đây tại Ngân hàng Thế giới (
World Bank) một lần nữa chứng tỏ các tổ chức quốc tế vẫn tiếp tục chiều theo các đòi hỏi của TQ mà bỏ qua các chuẩn mực khách quan.
Vụ tai tiếng bị phơi bày vào giữa tháng 9 trước sau khi một cuộc điều tra của công ty luật
WilmerHale tiết lộ rằng cựu Giám đốc Điều hành của World Bank (
WB), bà Kristalina Georgieva và các nhà lãnh đạo khác đã gây áp lực buộc nhân viên của
WB phải sửa đổi các số liệu và tiêu chuẩn nhằm nâng vị thứ xếp hạng của TQ lên cao hơn thực tế trong báo cáo thường niên
Doing Business vào năm 2018, theo tường thuật của báo
The Wall Street Journal.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen (phải) và Tổng giám đốc IMF, cựu giám đốc WB Kristalina Georgieva (trái) gặp gỡ tại Bộ Tài chính hôm 01 tháng Bảy 2021 trước khi nổ ra vụ tai tiếng ở World Bank liên quan tới bà Georgieva. Theo Bloomberg, Bộ trưởng Yellen đã không nhận điện thoại của bà Georgieva sau vụ scandal này. (Ảnh: Anna Moneymaker/Getty Images)
Bà Kristalina Georgieva, quốc tịch Bulgaria, đã thôi chức giám đốc điều hành WB và hiện là
Tổng giám đốc Quỹ Tiền tệ quốc tế (International Monetary Fund – IMF). Ban lãnh đạo mới của
WB đã thuê công ty luật
WilmerHale để thực hiện cuộc điều tra độc lập thẩm tra lại công việc đánh giá xếp hạng của WB sau khi có một báo cáo nội bộ vào năm ngoái cho biết có những sự bất thường về con số liệu trong công việc này.
Kết luận điều tra của công ty
WilmerHale cho biết, các nhân viên của
WB biên soạn báo cáo
Doing Business năm 2018 chuẩn bị hạ thứ hạngcủa TQ trong bảng xếp hạng xuống vị trí 85 từ vị trí 78 của năm trước. Nhưng việc xếp hạng xảy ra vào thời điểm
WB đang cố tăng nguồn vốn bằng cách huy động đóng góp của các cổ đông, trong đó TQ là cổ đông lớn thứ ba của
WB, được cho là sẽ đóng một
"vai trò quan trọng". Cuộc điều tra cho thấy bà Georgieva
"trực tiếp tham gia vào các nỗ lực để sửa đổi thứ hạng của TQ", chẳng hạn như yêu cầu nhân viên thực hiện những thay đổi cụ thể đối với các điểm dữ liệu của Trung Quốc và tăng thứ hạng của nước này. Kết quả là TQ giữ nguyên vị trí xếp hạng của năm trước.
Báo cáo viết:
"Các nhân viên xếp hạng và hồ sơ được cho biết rằng các hướng dẫn để thay đổi các số liệu của TQ đến từ cấp quản lý cao nhất của ngân hàng". Chủ tịch của
WB khi đó là ông Jim Yong Kim, một bác sĩ người Mỹ gốc Nam Hàn. Báo cáo WilmerHale kết luận các nhân viên
WB biết rằng những thay đổi như vậy là
"không phù hợp" nhưng sợ bị trả thù nếu họ bày tỏ mối lo ngại này.
Chưa rõ chính phủ Bắc Kinh tác động như thế nào tới việc bà Georgieva và ông Jim Yong Kim để nâng bậc thứ hạng về môi trường kinh doanh của TQ. Nhưng ngoài việc nâng hạng cho TQ, bà Georgieva được biết cũng đã chỉ trích giám đốc quốc gia của
WB tại TQ, cho rằng người này đã
"quản lý sai" mối quan hệ của WB với Bắc Kinh và không đánh giá được mức độ quan trọng của
"thứ hạng kinh doanh" đối với giới lãnh đạo TQ.
Bà Georgieva nói rằng những lời buộc tội trong kết luận điều tra là
"sai sự thật và giả mạo".
***
Vấn đề không đơn giản chỉ là nâng vị thứ của TQ lên bảy bậc mà điều đó đã có tác động mạnh đến dòng chảy đầu tư của thế giới. Các tổ chức tài chính, quỹ đầu tư, quỹ hưu bổng thường coi các đánh giá của báo cáo
Doing Business của
WB như một nguồn tham khảo đáng tin cậy để quyết định sẽ rót tiền đầu tư vào đâu; các công ty sản xuất kinh doanh cũng dựa vào đó để hoạch định các kế hoạch mở rộng hoạt động, mở rộng thị trường.
Từ năm 2002,
WB bắt đầu soạn thảo và công bố báo cáo thường niên
Doing Business, nhằm xếp hạng các nền kinh tế về mức độ thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong 190 nền kinh tế. Đây được coi là công việc có ý nghĩa nhất của
WB. Báo cáo này đánh giá mức độ thuận lợi của một nền kinh tế theo nhiều khía cạnh, chẳng hạn như việc thành lập công ty dễ hay khó, xin giấy phép xây dựng như thế nào, có phải
lót tay hay không, có dễ kết nối vào mạng lưới điện hay không, luật lệ về phá sản như thế nào v...v…
Để thực hiện báo cáo đánh giá này,
WB đã thu thập các thông tin từ hàng chục ngàn kế toán viên, luật sư và các chuyên viên khác ở 190 quốc gia. Trong báo cáo
Doing Business năm 2019, New Zealand được xếp đầu bảng, thứ nhất và Somalia xếp cuối bảng, thứ 190; Hoa Kỳ xếp thứ sáu. Báo cáo năm 2021 đã bị xếp xó do có nhiều mối nghi ngờ về tính chất khách quan và chính xác trong sự đánh giá của
WB sau vụ tai tiếng của các bảng xếp hạng năm 2018 và 2020.
Theo giáo sư Eswar Prasad, giáo sư về chính sách thương mại tại Đại học Cornell, báo cáo thường niên
Doing Business của
World Bank đã đánh mất uy tín vốn có của nó.
"Trong những năm gần đây, sự chính trị hóa ngày càng tăng trong việc trình bày và phân tích các số liệu của báo cáo đã làm giảm uy tín và giá trị của nó đối với các giới đầu tư quốc tế", ông Prasad nói với báo
The Tribune.
Trong tình hình đó, Chủ tịch hiện thời của
WB, ông David Malpass, đã đình chỉ việc phát hành các báo cáo thường niên
Doing Business. Thay vì xếp hạng,
WB nói họ đang
"đưa ra một cách tiếp cận mới để đánh giá môi trường kinh doanh và đầu tư", chẳng hạn như cung cấp các số liệu thô và để các giới đầu tư tự đưa ra kết luận.
WB cho rằng đây sẽ là cách tốt nhất trong điều kiện các phán quyết của
WB bị chính trị hóa và làm chệch hướng.
***
Theo một quy luật bất thành văn,
Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) thường do Liên minh châu Âu giám sát, còn
World Bank thuộc trách nhiệm của Hoa Kỳ. Vì vậy, vụ scandal tại
World Bank đã thu hút sự quan tâm của các nghị sĩ trong Quốc Hội Mỹ.
Tuần này, Thượng nghị sĩ Jim Risch thuộc đảng Cộng Hòa và Thượng nghị sĩ Bob Menendez, đảng Dân Chủ, đã kêu gọi Bộ Tài chính Hoa Kỳ
"bảo đảm đầy đủ trách nhiệm để giải trình đầy đủ về những gì đã xảy ra tại World Bank và tại sao lại như vậy?". Hãng tin Bloomberg đưa tin rằng Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen đã từ chối các cuộc gọi điện thoại của bà Georgieva kể từ khi vụ bê bối nổ ra.
Các nghị sĩ nêu lên một khả năng là người phụ trách cơ quan
WB đã nhượng bộ TQ khi soạn thảo ra bản báo cáo
Doing Business trong bối cảnh có cuộc tranh chấp về vai trò của TQ trong việc tái cấp vốn cho ngân hàng. Bắc Kinh thất vọng vì họ không được phép có tiếng nói lớn hơn trong Hội đồng quản trị của WB và một sự nhượng bộ về xếp hạng có thể an ủi cho TQ và làm cho họ hài lòng hơn.
Vụ bê bối này là một dấu hiệu của một vấn đề lớn hơn cho thấy ảnh hưởng của TQ gia tăng rất mạnh trong các định chế quốc tế như
World Bank hay thậm chí cả Liên Hiệp Quốc. TQ có khuynh hướng biến các định chế này nhằm phục vụ lợi ích đen tối và các mưu đồ nham hiểm của đảng CSTQ. Sự trung thành của Tổ chức Y tế Thế giới đối với Bắc Kinh trong đại dịch Covid-19 là một ví dụ điển hình nhất khi
vị tổng giám đốc hiện nay trước đây đã từng nắm giử chức thư ký cho đảng CS Ethiopia do TQ chỉ đạo và cung cấp súng đạn để lật dổ chính quyền củ của Ethiopia.
Cũng theo giáo sư Prasad,
"TQ rõ ràng không ngần ngại sử dụng ảnh hưởng ngày càng tăng của mình trong các tổ chức quốc tế để kiểm soát câu chuyện về các nền kinh tế và các lựa chọn chính sách của chính phủ. Đối với các tổ chức quốc tế, việc giữ cho một cổ đông lớn như TQ được hài lòng có khi vượt quá các sự cân nhắc và phân tích khách quan".
