Nỗ lực bù đắp ngân sách nhà nước trong dịch bệnh

[Romano]

Dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và thu, chi, cân đối ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2021. Bộ Tài chính đang nỗ lực bù đắp hụt thu ngân sách nhà nước (NSNN) trong bối dịch bệnh.Đã chi 29,1 nghìn tỷ đồng phòng chống dịch và hỗ trợ người dân

Theo báo cáo của Vụ NSNN (Bộ Tài chính), ước tính 9 tháng năm 2021, NSNN đã chi 29,1 nghìn tỷ đồng cho phòng chống dịch và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do dịch bệnh COVID-19.

Theo báo cáo của Vụ Ngân sách nhà nước (Bộ Tài chính), thu NSNN thực hiện 9 tháng năm 2021 ước đạt 80,2% dự toán, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm 2020, trong đó: Thu nội địa ước đạt 77% dự toán, tăng 5,9%; thu từ dầu thô ước đạt 125,4% dự toán, tăng 5,2%; thu cân đối ngân sách từ hoạt động xuất nhập khẩu ước đạt 98,2% dự toán, tăng 30,3%.

Đáng chú ý, có 55 địa phương thu nội địa 9 tháng đạt trên 73% dự toán (trong đó 45 địa phương thu đạt trên 78% dự toán); 46 địa phương thu cao hơn so với cùng kỳ, một số địa phương có mức tăng trưởng thu trên 15%; 08 địa phương có tiến độ thu dự toán đạt thấp.

Mặc dù chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của dịch bệnh COVID-19, thu NSNN 9 tháng đầu năm 2021 vẫn đảm bảo tiến độ dự toán và tăng so với cùng kỳ, nhờ đà tăng trưởng của nền kinh tế từ những tháng cuối năm 2020, một số ngành, lĩnh vực được hưởng lợi từ chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân, duy trì được mức tăng trưởng khả quan (như: ngân hàng, chứng khoán, bất động sản,...) tạo thêm nguồn thu cho NSNN. Bên cạnh đó, giá dầu tăng 17,5 USD/thùng so với giá dự toán, góp phần tăng thu NSNN từ dầu thô; kim ngạch xuất nhập khẩu những tháng đầu năm tăng (trong đó kim ngạch xuất nhập khẩu có thuế lũy kế 9 tháng ước tăng 33,14% so cùng kỳ), tăng thu NSNN từ xuất nhập khẩu.

Tuy nhiên, từ khi dịch bệnh đợt 4 bùng phát trở lại, diễn biến thu nội địa có xu hướng giảm, trong đó thu nội địa từ thuế, phí (không kể yếu tố gia hạn) từ mức tăng 9,1% của tháng 6, sang tháng 7 giảm 10,8%, tháng 8 giảm 21% và tháng 9 giảm 26,5% so với cùng kỳ; thu từ hoạt động xuất nhập khẩu tháng 8 và 9 cũng giảm mạnh. Dự kiến tình hình dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến số thu NSNN trong những tháng tới.

Trong khi đó, về chi NSNN, thực hiện 9 tháng ước đạt 61,1% dự toán, trong đó: chi thường xuyên đạt 70% dự toán; chi trả nợ lãi đạt 72,1% dự toán. Riêng tiến độ giải ngân vốn đầu tư phát triển chưa được cải thiện, mới đạt 47,38% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (cùng kỳ năm 2020 đạt 56,33%), trong đó vốn trong nước đạt 51,74%, vốn ngoài nước chỉ đạt 12,69% kế hoạch; vẫn còn 03 cơ quan chưa giải ngân kế hoạch vốn được giao năm 2021 .

Cả ngân sách Trung ương (NSTW) và ngân sách địa phương (NSĐP) đã ưu tiên bố trí chi cho công tác phòng, chống dịch COVID-19. Ước tính 9 tháng, NSNN đã chi 29,1 nghìn tỷ đồng cho phòng chống dịch (19,7 nghìn tỷ đồng) và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19 (9,4 nghìn tỷ đồng). Trong đó, Trung ương đã chi 16,35 nghìn tỷ đồng để mua vắc-xin, chi cho công tác phòng, chống dịch và hỗ trợ các địa phương; các địa phương đã chi từ NSĐP là 12,74 nghìn tỷ đồng cho công tác phòng, chống dịch và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do dịch COVID-19. Ngoài ra, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xuất Quỹ vắc-xin phòng COVID-19 là 5,2 nghìn tỷ đồng để mua vắc-xin.

Bên cạnh đó, đã xuất cấp vật tư, trang thiết bị dự trữ quốc gia cho công tác phòng, chống dịch và 80 nghìn tấn gạo dự trữ quốc gia để khắc phục hậu quả thiên tai, cứu trợ cho nhân dân trong dịp Tết, giáp hạt đầu năm và một số địa phương bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19.

Như vậy, tổng thể cân đối NSNN 9 tháng có thặng dư, trong đó NSTW bội chi, NSĐP thặng dư lớn. Chủ động điều hành việc phát hành Trái phiếu Chính phủ để vừa sử dụng có hiệu quả ngân quỹ nhà nước, vừa đảm bảo nguồn bù đắp bội chi NSTW và thanh toán, chi trả kịp thời các khoản nợ gốc đến hạn của NSNN. Hết tháng 9, đã thực hiện phát hành được 237,7 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, với kỳ hạn bình quân 13,21 năm, lãi suất bình quân 2,26%/năm.

Đồng bộ các giải pháp bù hụt thu ngân sách

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và thu, chi, cân đối ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2021. Để ứng phó với dịch bệnh, từ đầu năm 2021 đến nay, Bộ Tài chính đã chủ động đề xuất ban hành và ban hành theo thẩm quyền các giải pháp miễn, giảm, giãn thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất; miễn tiền chậm nộp thuế, tiền chậm nộp tiền sử dụng đất, tiền chậm nộp tiền thuê đất năm 2020 và 2021 để hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân gặp khó khăn do dịch COVID-19.

Dự kiến tổng giá trị gói hỗ trợ là trên 139 nghìn tỷ đồng (trong đó gia hạn thuế, tiền thuê đất khoảng 115 nghìn tỷ đồng; miễn giảm thuế, phí, lệ phí, tiền chậm nộp khoảng 24,3 nghìn tỷ đồng). Mặc dù kết quả thu NSNN 9 tháng ước đạt 80,2%, tăng 9,2% so cùng kỳ năm 2020; tuy nhiên, từ khi đợt dịch thứ 4 bùng phát đến nay, thu nội địa từ thuế và phí có xu hướng giảm (tháng 6 tăng 9,1%, tháng 7 giảm 10,8%, tháng 8 giảm 21% và tháng 9 giảm 26,5% so với cùng kỳ năm 2020), thu từ hoạt động xuất nhập khẩu các tháng 8 và 9 cũng giảm mạnh.

Trong tháng 9, tình hình kiểm soát dịch COVID-19 đã có chuyển biến tích cực, tuy nhiên, dự báo dịch vẫn còn diễn biến phức tạp trong thời gian tới, tác động làm giảm thu và tăng chi NSNN cho phòng, chống dịch. Bộ Tài chính đang phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp, tập trung kiểm soát dịch bệnh, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất – kinh doanh, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, tạo động lực thúc đẩy và phục hồi tăng trưởng kinh tế trong những tháng cuối năm, qua đó tạo thêm nguồn thu cho NSNN.

Đồng thời, tăng cường công tác quản lý thu, đôn đốc xử lý, thu hồi nợ đọng, phấn đấu tăng thu ở những lĩnh vực, địa bàn có điều kiện, để bù đắp số giảm thu do ảnh hưởng của dịch bệnh, có thêm nguồn lực chi cho phòng, chống dịch và hỗ trợ người dân, đảm bảo an sinh xã hội, đảm bảo cân đối NSNN năm 2021.

Bên cạnh đó, tiếp tục huy động thêm các nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện của cộng đồng doanh nghiệp, người dân để chi cho công tác phòng chống COVID-19, giảm áp lực cho cân đối NSNN./.