Những sự kiện năm nay cho thấy Nga đang dốc toàn lực triển khai hiện đại hóa hạm đội tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo (SSBN), điều mà các đối thủ của họ đã lo sợ từ lâu.
Hồi tháng 8, đích thân Tổng thống Vladimir Putin đã tham gia buổi lễ từ xa về việc Nga khởi đóng thêm hai tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo (SSBN) lớp Borey-A lần lượt mang tên "Knyaz Potemkin" và "Dmitry Donskoy". Đây là loại tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mang tên lửa đạn đạo mới nhất và hiện đại nhất.
Cùng lúc đang có tới 5 chiếc tàu ngầm lớp này đang được đóng, chứng tỏ quá trình hiện đại hóa hạm đội Nga chạy hết tốc lực.
4 tháng trước buổi lễ, khi hai tàu ngầm diesel-điện và hai tàu hộ tống cùng lúc được triển khai đóng mới, Hạm đội Hải quân Nga đã thông báo về việc chuẩn bị đưa ra khỏi biên chế một trong bảy chiếc tàu ngầm SSBN thuộc Dự án Dolphin (NATO định danh là Delta IV) là "Ekaterinburg".
Kể từ khi đưa vào vận hành chiếc SSBN đầu tiên vào năm 1960, Liên Xô và người kế tục là Nga đã thay đổi 5 lớp "boomer" (đó là SSBN được quân đội Mỹ gọi theo tiếng lóng), thậm chí một vài lớp trong số đó đã hình thành các lớp phụ của mình.
Những sự kiện năm nay cho thấy Nga đang toàn lực triển khai hiện đại hóa hạm đội tàu ngầm SSBN, điều mà các đối thủ của họ đã lo sợ từ lâu.
Chiếc bánh kếp đầu tiên
Những chiếc tàu ngầm SSBN đầu tiên của Hạm đội Hải quân Liên Xô là các tàu đề án 658 (phân loại của NATO là Hotel). Từ năm 1958 đến năm 1962, 8 chiếc được chế tạo dựa trên nguyên mẫu của những tàu ngầm hạt nhân đầu tiên thuộc đề án 627 "Kit" của Liên Xô (theo phân loại của NATO là November).
Những chiếc SSBN thuộc đề án 658 có phần mũi tù và tháp chỉ huy phía trước. Vũ khí duy nhất của chúng là 3 tên lửa được đặt trong bệ phóng ngay sau bánh lái, giống như trên các tàu ngầm tên diesel-điện lửa đạn đạo trước đó của Hải quân Liên Xô.
Ban đầu, chúng được trang bị tên lửa đạn đạo R-13 vốn chỉ có thể thực hành phóng khi tàu ngầm nổi lên. Nhờ việc hiện đại hóa hệ thống phóng sau này, các tàu ngầm đề án 658 đã tiếp nhận R-21 – tên lửa đạn đạo SLBM đầu tiên của Liên Xô có khả năng phóng dưới nước.
Các tàu ngầm đề án 658 đã được đóng trong thời gian gấp rút để bắt kịp Hải quân Mỹ, quốc gia đã tiếp nhận tàu ngầm hạt nhân đầu tiên trên thế giới là "Nautilus» vào năm 1954.
Số phận của lá cờ đầu K-19 hóa ra lại phức tạp.
Năm 1961, trong thời gian làm nhiệm vụ ở Bắc Đại Tây Dương, một tai nạn xảy ra ở mạch làm mát khiến suýt chút nữa xảy ra thảm họa thực sự nếu lò phản ứng bị nóng chảy. 22 thủy thủ đã bị nhiễm phóng xạ chết người khi sửa chữa chỗ rò rỉ.
8 người chết trong vòng một tuần, 14 người còn lại trong hai năm sau đó. Năm 1969, K-19 đã bị hư hại trong vụ va chạm với tàu ngầm "Gato" của Mỹ. Vào năm 1972, hai vụ cháy đã xảy ra trên đó, mà chỉ riêng vụ đầu tiên đã khiến 28 thủy thủ hi sinh.
Tất cả các tàu ngầm của đề án 658 đã được đưa ra khỏi biên chế trong giai đoạn từ năm 1987 đến năm 1991.
Đề án 667A «Navaga»
Thế hệ kế nhiệm của đề án 658 hóa ra có nhiều khả năng hơn. Các tàu ngầm đề án 667A "Navaga" (NATO định danh là Yankee) có thiết kế mới, với thân tàu hình giọt nước để giảm thiểu lực cản. Tổng cộng, 34 chiếc đã được đóng từ năm 1964 đến năm 1974.
Mỗi chiếc có 6 ống phóng ngư lôi và 16 ống phóng cho các tên lửa R-27 SLBM mới hơn. Năm 1977, một tàu ngầm lớp «Navaga», K-140, được chuyển đổi thành tàu thử nghiệm cho các SLBM lớn hơn. Nó có 12 ống chứa tên lửa và được đặt tên là «Navaga-M» (NATO định danh là Yankee II).
Nhờ có «Navaga», Liên Xô đã có được nền tảng đáng tin cậy đầu tiên để tuần tra hạt nhân gần lãnh hải của các đối thủ phía NATO.
Nhưng không phải không có thất bại. Năm 1986, nước biển rò rỉ vào hầm chứa tên lửa trên tàu K-219 và trộn với nhiên liệu tên lửa, khiến một vụ nổ xảy ra. 4 thủy thủ thiệt mạng và chiếc tàu bị chìm khi được kéo về lãnh thổ Liên Xô.
Từ năm 1979 đến năm 1994, các ống chứa tên lửa trên tất cả những tàu ngầm lớp «Navaga» đều bị đưa ra khỏi biên chế để tuân thủ một số thỏa thuận kiểm soát vũ khí. Nhiều chiếc đã được chuyển đổi cho các mục đích khác – khi được trang bị thiết bị trinh sát, các tên lửa hành trình hoặc trở thành các tàu ngầm tấn công.
Đến năm 1995, tất cả các tàu ngầm thuộc lớp «Navaga» đều bị đưa ra khỏi biên chế.
«Delta» và «Akula»
Năm 1972, Hạm đội Hải quân Liên Xô đã đưa vào biên chế những tàu ngầm SSBN lớp «Delta» đầu tiên (theo phân loại của NATO, chúng tương ứng với 4 loại tàu ngầm của Liên Xô - Murena, Murena-M, Kalmar và Dolphin). Trong nhiều thập niên, các tàu lớp «Delta» đã trở thành xương sống của hạm đội SSBN Liên Xô và Nga.
Tổng cộng có 43 chiếc đã được đóng: 18 chiếc «Murena», 4 chiếc «Murena-M», 14 chiếc «Kalmar» và 7 chiếc «Dolphin». 18 chiếc thuyền đầu tiên chỉ mang 12 tên lửa SLBM, số còn lại - đã là 16 quả.
Được trang bị các tên lửa thuộc dòng R-29 «Vysota», có tầm bắn từ 6.400 đến 8.000 km và chia thành các đầu đạn ngắm mục tiêu riêng lẻ (MIRV), các tàu ngầm lớp «Delta» có lợi thế rất lớn so với những tàu tiền nhiệm: Chúng có thể tuần tra xa hơn nhiều từ lãnh hải của NATO, trong khi vẫn là một phương tiện răn đe hiệu quả. Điều này liên quan đặc biệt đến độ sâu của Bắc Cực.
Tuy nhiên, sự phát triển của các SSBN của Liên Xô trên nền tảng «Delta» không dừng lại. 6 chiếc SSBN lớp «Akula» cuối cùng của Liên Xô (theo phân loại của NATO là «Typhoon») là lớn nhất từ trước đến nay.
Mỗi chiếc «Akula» - đối trọng của Liên Xô đối với lớp «Ohio» của Hải quân Mỹ, có lượng choán nước lên tới 48.000 tấn - giống như các thiết giáp hạm khác trong Thế chiến thứ Hai. Chúng lớn đến mức có cả phòng tắm hơi, hồ bơi và phòng tập thể dục. Và khả năng hoạt động tự chủ là 120 ngày.
Một chiếc «Akula», mà được trang bị 20 quả R-39 SLBM với 10 đầu đạn mỗi quả, có thể phóng tới 200 đầu đạn hạt nhân nhằm vào các mục tiêu ở khoảng cách trên 8.000 km.
Kích thước khổng lồ của chúng không chỉ để đe dọa. Được thiết kế chủ yếu để tuần tra ở Bắc Cực, các tàu ngầm «Akula» phải phá vỡ lớp băng dày vào đúng thời điểm. Những chiếc tiền nhiệm của chúng – «Delta» và «Navaga» - phải tìm những vùng băng mỏng hơn để nổi lên.
Với việc Liên Xô tan rã trong thập niên 1990, các tàu ngầm «Delta» và «Akula» trở nên quá tốn kém để duy trì, và nhiều chiếc đã bị đưa ra khỏi biên chế.
7 chiếc «Dolphin» vẫn còn phục vụ trong Hạm đội Hải quân Nga. Một trong số chúng, «Podmoskovye», được hoán cải thành tàu ngầm chuyên dụng vào năm 2016 và thực hiện các nhiệm vụ trinh sát. Ngoài ra, vẫn có một chiếc «Akula» đang phục vụ - «Dmitry Donskoy».
Đề án «Borey»
Chiếc tàu đầu tiên của đề án 955 Borey «Yuri Dolgoruky», được thiết kế trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, nhưng nó chỉ bắt đầu được chế tạo vào năm 1996 và nó chỉ được hạ thủy vào năm 2013.
Mỗi tàu ngầm của đề án «Borey» có 6 ống phóng ngư lôi và 16 giếng để phóng các tên lửa SLBM mới RSM-56 Bulava với tầm bắn hơn 8.000 km. Mỗi quả «Bulava» có thể mang từ 6 đến 10 MIRV với đầu đạn từ 100 đến 150 kiloton.
Mặc dù thua kém so với «Akula» về kích thước, nhưng «Borey» được coi là SSBN tiên tiến nhất trong lịch sử Nga. Chúng có thiết bị điện tử và hệ thống điều khiển mới, đồng thời được vận hành bởi một cánh quạt bơm phản lực, giúp chúng hoạt động êm hơn nhiều so với các phiên bản tiền nhiệm.
Do những thay đổi về thiết kế được thực hiện trong quá trình chế tạo bị trì hoãn, đã xuất hiện một lớp tàu mới là «Borey-A». Những chiếc tàu ngầm này lớn hơn một chút và có công nghệ tiên tiến hơn.
4 chiếc «Borey» hiện đang được trong biên chế quân đội, chiếc thứ năm, «Bá tước Oleg», đang trong quá trình thử nghiệm trên biển - vào ngày 21/10 đã diễn ra các bài phóng thử nghiệm «Bulava» SLBM. Vào cuối thập kỷ này, Hạm đội Hải quân Nga có kế hoạch đưa 10 chiếc «Borey» vào biên chế.
VietBF @ Sưu tầm
