|
Theo TS Lê Minh, khi virus lây lan rộng trong cộng đồng, phương án truy vết, cách ly không c̣n hiệu quả, việc xác định đúng F0, F1 trở nên phức tạp, gây căng thẳng cho người dân.
Số ca mắc mới hàng ngày của Việt Nam vẫn ở mức cao. Trung b́nh số ca nhiễm mới trong nước ghi nhận trong 7 ngày qua ở nước ta là hơn 16.000 ca/ngày. Điều này khiến nhiều người dân lo lắng, đặc biệt khi Việt Nam đă xuất hiện 30 ca nhiễm biến chủng Omicron.
Số ca nhiễm mới sẽ tăng
TS Bùi Lê Minh, trưởng ngành Công nghệ Sinh học, Viện Kỹ thuật Công nghệ cao, Đại học Nguyễn Tất Thành, TP.HCM, cho rằng số ca nhiễm mới sẽ vẫn tăng trong thời gian các địa phương đang tiếp tục tiêm phủ mũi 2 và mũi 3 cho người có nguy cơ cao.
"Các vaccine hiện nay không đảm bảo được hiệu quả ngăn ngừa lây nhiễm cao, đặc biệt là với biến thể lây nhiễm nhanh như Delta. V́ vậy, ngay cả khi đạt tỷ lệ trên 70% dân số tiêm mũi 2 th́ virus cũng vẫn sẽ lây lan. Tuy nhiên, theo tôi xu hướng diễn biến sẽ không có thay đổi phức tạp nữa và tỷ lệ tử vong sẽ ngày càng giảm. Chúng ta sẽ không xảy ra t́nh huống dẫn tới tỷ lệ tử vong tăng vọt như giai đoạn 8/2021", TS Lê Minh nói.
Theo chuyên gia này, các địa phương đang trong giai đoạn chuyển đổi sang giai đoạn thích ứng linh hoạt với dịch. Bên cạnh đó, hai yếu tố quan trọng nhất vẫn là vaccine và khả năng điều trị. Tuy nhiên, điểm khác biệt trong giai đoạn này là thay v́ các biện pháp được áp dụng trên diện rộng, đồng loạt, chúng ta nên chuyển dần theo xu hướng cá thể hóa để đạt hiệu quả cao.
Đối với vaccine, Việt Nam c̣n có khá nhiều người không thể tiêm chủng do các yếu tố như nguy cơ dị ứng với thành phần vaccine, có tiền sử sốc phản vệ, dị ứng với nhiều loại dị nguyên… V́ vậy, Việt Nam cần có các cơ sở y tế có thể thực hiện tiêm theo phương pháp giải mẫn cảm tức là chia liều thông thường thành nhiều liều nhỏ, tiêm lần lượt và theo dơi, xử lư ngay khi cơ thể có phản ứng.
"Chủng loại vaccine đa dạng hơn cũng giúp người dân có nhiều lựa chọn và sẵn sàng tham gia tiêm chủng. Việc cấp phép thêm cho các loại vaccine khác để tiêm pḥng cho trẻ em cũng cần được cân nhắc. Sự cố xảy ra với vaccine tiêm cho trẻ em cũng khiến phụ huynh không tự tin khi cho con ḿnh tiêm chủng", TS Minh phân tích.
Về điều trị, TS Bùi Lê Minh cho rằng cần có nhiều loại thuốc được cấp phép ở Việt Nam và thông tin về sử dụng chúng cũng phải công bố rơ ràng, với đầy đủ cả các yếu tố nguy cơ, cách dùng như thế nào là phù hợp để từng đối tượng có thể cân nhắc. Điều này cũng giúp kiểm soát thị trường thuốc tốt hơn.
Ông nhấn mạnh điều rất quan trọng là phải xác định được nguy cơ chuyển nặng của người biểu hiện bệnh. Bộ Y tế nên sớm cập nhật và sử dụng một số chỉ thị cho t́nh trạng bệnh nặng giúp phân luồng bệnh nhân sớm.
"Ngay cả phương pháp xét nghiệm cũng cần phải đa dạng để phù hợp với các đối tượng. Ví dụ, chúng ta cần dùng các kit lấy dịch mũi thay v́ que ngoáy tỵ hầu đối với trẻ em hoặc áp dụng quy tŕnh xét nghiệm rRT-PCR lấy mẫu nước bọt, tăng cường các dịch vụ lấy mẫu tại nhà. Một số quy tŕnh pḥng dịch vẫn cần phải kết hợp với xét nghiệm th́ phải làm sao cho quy tŕnh xét nghiệm thân thiện, giá thành phải chăng với người dân.
Khi đă đạt tỷ lệ tiêm chủng cao, các địa phương cần phải điều chỉnh giải pháp kiểm soát dịch từ pḥng toàn diện sang chữa tập trung, huy động nguồn lực để chữa cho người có biểu hiện nặng. Việc duy tŕ các phương án pḥng dịch triệt để như cách ly tập trung, truy vết F1, F2 sẽ không c̣n có hiệu quả cao trong giai đoạn dịch đă lây lan trong cộng đồng và tỷ lệ tiêm phủ vaccine đă cao. Nó c̣n có thể gây ra những phiền toái và bất an với người dân, khó trở lại cuộc sống b́nh thường", TS Minh nói thêm.
Cần sớm thay đổi cách gọi F0, F1
Chia sẻ với Zing, trưởng ngành Công nghệ Sinh học, Viện Kỹ thuật Công nghệ cao, Đại học Nguyễn Tất Thành, cho rằng vốn cách gọi F0, F1 không phải là thông lệ quốc tế mà là sáng tạo để người dân dễ hiểu, theo dơi t́nh h́nh truy vết cũng như đánh giá nguy cơ của ḿnh. Đây là cách gọi lấy từ phả hệ di truyền và chúng thể hiện quan hệ người lây - người bị lây. Điều này cũng thể hiện việc nhấn mạnh vào virus, không phải vào người mang virus.
"Vào giai đoạn này, khi virus lây lan rộng trong cộng đồng, các phương án truy vết, cách ly không c̣n hiệu quả. Nhiều trường hợp người là F0 chưa chắc đă lây cho người khác, F1 có thể là F0, một người có nhiều nguồn tiếp xúc th́ việc xác định đúng ai lây cho ai đă trở nên rất phức tạp.
Ngoài ra, việc truy vết, đánh số này cũng gây ra cho người dân trạng thái căng thẳng không đáng có. Bộ Y tế đă định nghĩa lại F1 với các tiêu chí chặt chẽ hơn, đây là một động thái tích cực và phù hợp. Tuy nhiên, theo tôi, chúng ta tiến tới bỏ cách gọi F0, F1 v́ những lư do như trên".
Vị chuyên gia này cho hay hiện nay tại Anh, người test nhanh t́m kháng nguyên dương tính không có biểu hiện bệnh, họ không phải khẳng định lại bằng rRT-PCR. Phương pháp này chỉ thực hiện với người có biểu hiện bệnh. V́ vậy, TS Minh cho rằng lâu dài việc phân loại sẽ chỉ cần tập trung vào người có biểu hiện bệnh và bị nặng hoặc có nguy cơ bệnh nặng.Theo ThS.BS Đỗ Cao Vân Anh, Phó trưởng Bộ môn Nhiễm, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch (TP.HCM), mục tiêu hàng đầu của ngành y tế hiện nay là bảo vệ nhóm nguy cơ cao. Với mục tiêu này, việc định nghĩa cụ thể về trường hợp F1, F0 giúp người dân và ngành y tế dễ dàng tiếp cận phương tiện chẩn đoán.
Trước đây, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chỉ chấp nhận kết quả rRT-PCR mới có giá trị chẩn đoán. Với định nghĩa hiện tại, Việt Nam có thể xác định F0 dễ dàng hơn, điều này đồng nghĩa số ca mắc mới có thể cao hơn.
"Điểm lợi là người dân dễ dàng tiếp cận phương tiện chẩn đoán, b́nh thường hóa cuộc sống, thay v́ chỉ 2-3 công nhân dương tính mà cách ly cả công ty như trước đây. Định nghĩa mới giúp nguồn lực lao động không bị giảm sút bởi đa số đă được tiêm vaccine", bác sĩ Vân Anh nói.
Tuy nhiên, Phó trưởng Bộ môn Nhiễm, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, cũng nhấn mạnh về góc độ y tế, định nghĩa này có một số điểm cần lưu ư.
"Thời điểm cận Tết, các đường bay được nối lại nên cần định nghĩa lại chặt chẽ hơn về điều kiện cách ly. Ví dụ F0 từ chuyến bay th́ cần quản lư chặt chẽ hơn, có phương tiện quản lư như thống nhất như một phần mềm trên toàn quốc", bác sĩ Vân Anh nói.
Theo ThS.BS Đỗ Cao Vân Anh, tuy không xác định định nghĩa trường hợp F1 như trước, nhưng người tiếp xúc với F0 vẫn là nhóm nghi ngờ. Họ cần tuân thủ nguyên tắc 5K và test nhanh nếu có dấu hiệu nghi ngờ trong thời gian giám sát.
Bác sĩ Vân Anh cho rằng điều này đảm bảo an toàn, hạn chế nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt là trước sự xuất hiện của biến chủng mới Omicron.
Những con số cần quan tâm
Theo TS Bùi Lê Minh, các địa phương đă “quen” với Covid-19, đạt tỷ lệ tiêm chủng cao như TP.HCM, người dân không c̣n quan tâm tới số ca nhiễm mỗi ngày. Tuy nhiên, những con số này có thể gây tâm lư bất an với người dân ở nơi khác, nhất là khu vực có số ca nhiễm trong cộng đồng đang tăng nhanh hoặc tỷ lệ tiêm mũi 2 chưa cao.
"Bao nhiêu bệnh nhân đang điều trị tại bệnh viện và con số về ca tử vong là số liệu quan trọng nhất cần quan tâm. Bên cạnh đó, những thông tin về yếu tố nguy cơ gắn liền với các trường hợp tử vong cũng cần thể hiện rơ.
Vẫn c̣n một số nhỏ người dân c̣n nghi ngại với vaccine, nhưng tôi chắc chắn t́nh trạng này sẽ đỡ hơn nếu số liệu cho thấy các ca tử vong vẫn đang chủ yếu là người chưa tiêm vaccine và trong nhóm nguy cơ cao. Những người nghi ngại sẽ có động lực đi tiêm chủng và các gia đ́nh sẽ động viên trường hợp có yếu tố bệnh nặng đi tiêm hay tiêm mũi 3 khi có thể", TS Minh nói.Trước ư kiến nhiều người cho rằng khi tỷ lệ tiêm chủng cao th́ con số dương tính không c̣n ư nghĩa, TS Lê Minh nhận định con số này sẽ vẫn có giá trị nhưng không quan trọng như trong giai đoạn trước. Thứ nhất là số ca nhiễm đă đạt tới mức cao trong cộng đồng, cũng là thời điểm phù hợp để nới lỏng hơn nữa các biện pháp pḥng dịch.
Mặc dù vẫn có một tỷ lệ tái nhiễm nhất định nhưng chúng không thể đạt tốc độ tăng cao như khi bệnh mới xâm nhập cộng đồng. V́ vậy, khi có cả miễn dịch nhân tạo nhờ vaccine và miễn dịch tự nhiên, chúng ta có thể tự tin để duy tŕ cuộc sống như trước đây.
Thứ hai, nó liên quan tới quản lư vĩ mô của nhà nước để có chính sách an sinh xă hội phù hợp. Việc hoạch định các chính sách rất cần đánh giá và dự đoán, dù không phải ánh hoàn toàn về t́nh trạng bệnh dịch nhưng con số này vẫn cần thiết để đánh giá cùng các yếu tố khác.
Cuối cùng, TS Minh cho hay đó số bệnh nhân nhiễm nCoV cần thiết để phát hiện ra các bất thường, ví dụ như tỷ lệ tử vong đột ngột tăng cao ở một nhóm tuổi, nhóm đối tượng nào đó. Tuy nhiên, để đánh giá sát thực tế nhất vẫn cần phải công nhận cả những kết quả người dân tự xét nghiệm ở nhà và khuyến khích để họ báo cáo kết quả thay v́ âm thầm tự điều trị mà không liên hệ với cơ sở y tế.
|
|
