Thiếu chế tài quản lý, thuốc lá điện tử thả sức tung hoành

[Romano]

Thuốc lá điện tử đang trở thành một xu hướng tác động lớn tới giới trẻ nhưng tới nay vẫn chưa có chế tài quản lý loại sản phẩm đặc biệt này.
Dễ mua, dễ dùng, khó quản lý chất lượng

Hiện nay, tại các quán cà phê, nhà hàng, nơi công cộng, dễ dàng bắt gặp cảnh từng nhóm thanh niên nam nữ cầm trên tay chiếc vape (thuốc lá điện tử), phì phèo nhả khói. Thuốc lá điện tử dường như trở thành một trào lưu trong giới trẻ, thể hiện "đẳng cấp dân chơi".Chị Thu Phương ở phường Sở Dầu, quận Hồng Bàng, Hải Phòng từng có nhiều năm dùng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới cho hay: "Thuốc lá điện tử sử dụng tinh dầu, người sử dụng hít tinh dầu với nhiều loại hương vị khác nhau. Sử dụng loại thuốc này không gây hôi miệng, có mùi thơm nên không chỉ nam giới mà nhiều phụ nữ cũng thích dùng".

Thuốc lá điện tử giờ đây phổ biến đến mức vào google gõ từ "thuốc lá điện tử" có 59 triệu kết quả trong vòng 0,54 giây. Trên mạng internet tràn ngập các quảng cáo thuốc lá điện tử với lời mời gọi đủ các hãng, hình dáng, màu sắc, mùi vị khác nhau.

Nguyễn Văn Vinh (quận Tây Hồ, Hà Nội) - một người bán cung cấp thuốc lá điện tử cho biết: Thuốc lá điện tử chia làm 2 loại chính là vape - loại máy to, hút ra rất nhiều khói và có nồng độ nicotin trong tinh dầu rất thấp và pod - ra ít khói, có nồng độ nicotin cao và có cảm giác giống với hút thuốc lá hơn, với mức giá từ vài trăm ngàn đến gần 10 triệu đồng/hộp.

Tuy nhiên, khi được hỏi về nguồn gốc xuất xứ, thành phần trong thuốc lá điện tử thì anh Vinh chỉ thông tin: "Sản phẩm nhập khẩu từ nước ngoài, của các doanh nghiệp uy tín".

Người bán hàng luôn quảng cáo hút thuốc lá điện tử ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, người hút đều không biết chính xác trong tinh dầu thơm có những chất gì, có ảnh hưởng gì đến sức khỏe hay không, chưa kể việc không quản lý khiến thuốc lá điện tử trôi nổi về chất lượng, trốn thuế...

Cần hành lang pháp lý để quản lý thuốc lá điện tử

Tại buổi tọa đàm "Quản lý thuốc lá thế hệ mới - Cần góc nhìn mới" tổ chức gần đây, bà Nguyễn Quỳnh Liên, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính (Bộ Tư pháp) cho rằng, Việt Nam đang quản lý các sản phẩm thuốc là bằng Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) ban hành 2012. Vào thời điểm ban hành Luật, chưa có thuốc lá điện tử hay còn gọi là thuốc lá thế hệ mới (TLTHM) tại thị trường Việt Nam nên các sản phẩm này không thuộc đối tượng điều chỉnh của Luật.

Thế nhưng, điều này không có nghĩa Luật PCTHTL không áp dụng được cho những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới tại thời điểm hiện nay. Bà Liên cho biết thêm, tại phiên họp các bên lần thứ 8 (COP8) về kiểm soát thuốc lá, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xác định thuốc lá làm nóng - một trong những sản phẩm TLTHM, là sản phẩm thuốc lá và kêu gọi các nước quản lý theo Luật kiểm soát thuốc lá hiện hành của quốc gia.

Do WHO đã chính thức công nhận thuốc lá làm nóng là thuốc lá, do vậy việc cần làm tiếp theo là áp dụng luật kiểm soát thuốc lá hiện hành đối với sản phẩm này như thế nào là phù hợp.

Ông Vũ Đức Nam - Phó phòng Công nghiệp thực phẩm, Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) cho biết, hiện Bộ Công thương đã tiếp thu ý kiến góp ý của các bộ, ngành và phối hợp với Bộ Y tế nghiên cứu, đề xuất chính sách quản lý riêng đối với các loại hình thuốc lá thế hệ mới, đảm bảo chặt chẽ, phù hợp Luật PCTHTL và Chiến lược Quốc gia về giảm thiểu tác hại của thuốc lá, phù hợp thông lệ quốc tế.

Theo đó, trong cuộc họp với Ủy ban Thường vụ Quốc hội cùng các bộ ngành liên quan vào cuối tháng 9/2021, Bộ Công thương đã có báo cáo về việc đề xuất thí điểm có thời hạn đối với thuốc lá làm nóng.

Trao đổi tại Tọa đàm, TS. Lưu Bình Nhưỡng, Phó trưởng ban Dân nguyện thuộc Ủy ban thường vụ Quốc hội cho biết: Nhu cầu về khung pháp lý nhằm kiểm soát những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới là rất cấp thiết, nhằm giúp cho các cơ quan ban ngành chức năng có đủ công cụ, chế tài, xử phạt nghiêm minh các hành vi phạm tội.

"Chúng ta đã có Luật PCTHTL nhưng lại chưa được áp dụng một cách triệt để. Trước yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn, cần khẩn trương đưa ra một lộ trình thích hợp để đẩy nhanh tiến trình quản lý, góp phần chống lại việc bình thường hóa sử dụng mọi loại sản phẩm thuốc lá cũng như ngăn chặn tình trạng phạm tội ngày càng tăng của những tổ chức, cá nhân buôn lậu", ông Nhưỡng nói.