NATO đã mắc sai lầm khi mở rộng liên minh "vô tội vạ", kết nạp thêm hơn một chục nước thành viên, nhắm gần đến biên giới với Nga.
Ngày nay, liên minh NATO được xem là một "con quái vật lỏng lẻo" và đã không còn phù hợp với châu Âu thế kỷ XXI. Đây không phải là một tuyên bố của Tổng thống Nga Vladimir Putin, mà chính là sự phản ánh bản chất nội tại của NATO.
Nói đúng hơn, đó là vì NATO mắc phải một sai lầm nghiêm trọng trong "thiết kế": Mở rộng quá sâu vào chân vạc của địa chính trị Đông Âu, khiến nó phình to nhưng lại quá lỏng lẻo và quá khiêu khích.
Được thành lập vào năm 1949 để bảo vệ Tây Âu, sự ra đời của NATO ban đầu là một chiến thắng. Nó tạo thế đối trọng với một siêu cường Liên Xô đang phát triển, luôn gìn giữ hòa bình và tạo điều kiện cho hội nhập kinh tế và chính trị của Tây Âu.
Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, Mỹ và các quốc gia khác nhau ở Trung và Đông Nam châu Âu đã khuyến khích việc mở rộng liên minh vô tội vạ, mở cánh cửa đến hơn một chục quốc gia trong đó nhắm gần đến biên giới Nga.
"Con quái vật lỏng lẻo"
Ngày nay, liên minh NATO được xem là một "con quái vật lỏng lẻo" và rộng lớn với hơn 30 quốc gia, bao gồm Bắc Mỹ, Tây Âu, các nước Baltic và Thổ Nhĩ Kỳ.
Sự mở rộng của NATO dao động giữa tấn công và phòng thủ khi họ đã tham chiến ở Serbia, Afghanistan và Libya. Sự phình to không tuyệt đối của liên minh và sự lắt léo trong sứ mệnh của nó có nguy cơ lôi kéo NATO vào một cuộc chiến tranh lớn ở châu Âu.
Để đơn giản hóa mục đích chiến lược và nâng cao năng lực phòng thủ, NATO nên công khai và rõ ràng từ bỏ việc bổ sung thêm bất kỳ thành viên nào. Liên minh nên làm rõ ràng rằng, giai đoạn mở rộng lâu dài của họ đã kết thúc.
Liên minh NATO ban đầu phục vụ ba chức năng chính. Đầu tiên và quan trọng nhất là phòng thủ. Thứ hai, NATO đã giải quyết vấn đề phổ biến của an ninh Tây Âu và đặc biệt là vấn đề đối kháng xen kẽ của Pháp, Đức và Anh.
Việc biến Pháp, Đức và Anh từ những kẻ thù truyền kiếp thành những đồng minh kiên định là một công thức cho hòa bình lâu dài và thành công của liên minh này. Cuối cùng, NATO đã đảm bảo vai trò của Mỹ đối với an ninh châu Âu.
Từ năm 1949-1989, NATO đã hoàn thành tất cả các chức năng cốt lõi này. Liên Xô chưa bao giờ đưa xe tăng của mình qua Fulda Gap - một khu vực giữa biên giới Hesse-Thuringian (biên giới phân chia nước Đức trước đây).
Thay vào đó, "khối đỏ" chỉ cố tạo ra một phiên bản NATO của Liên Xô, Hiệp ước Warsaw, nhằm chống lại sức mạnh của Mỹ ở châu Âu, để kiềm chế Đức và củng cố sự hiện diện quân sự của Liên Xô từ Đông Berlin đến Praha, Budapest. Ở Tây Âu, NATO giữ hòa bình hiệu quả đến mức chức năng này của liên minh gần như bị lãng quên.
Nhưng sau đó là một giai đoạn xác định lại đầy kịch tính.
Tổng thống Bill Clinton và George W. Bush đã dựa vào những trên chính sách NATO để liên tục mở rộng về phía Đông gần biên giới Nga khiến Moscow khó chịu và đặt ra "lằn ranh đỏ" trong vấn đề này.
NATO của thế kỷ XXI đang chìm trong câu hỏi quanh co là biên giới phía tây của Nga kết thúc ở đâu và biên giới phía đông của châu Âu bắt đầu ở đâu, một câu hỏi mà kể từ thế kỷ XVII đã là nguyên nhân của vô số cuộc chiến tranh.
Những nguy cơ khôn lường của việc mở rộng NATO đang hiện hữu tại Ukraine hiện nay. Tuyên bố của NATO vào năm 2008 rằng Ukraine và Georgia một ngày nào đó sẽ trở thành thành viên khiến Nga không thể chấp nhận được.
Tuy nhiên, tiềm năng cho việc di chuyển về phía đông của biên giới NATO là rất thực tế, vì các cuộc đàm phán gần đây về khả năng gia nhập của Phần Lan và Thụy Điển đã được nhấn mạnh.
Một rủi ro khác đối với một NATO mở rộng là trật tự quốc tế xung quanh nó.
Thay vì muốn tham gia trật tự do Mỹ lãnh đạo ở châu Âu, Nga tìm cách xây dựng một trật tự quốc tế riêng mình và kiềm chế sức mạnh của Mỹ. Trớ trêu thay, sự mở rộng của NATO hay lời hứa an ninh của liên minh này càng thúc đẩy Tổng thống Putin hành động mạnh mẽ hơn nữa.
Ở Nga, NATO bị coi là xa lạ và không thân thiện. Sự mở rộng của nó về gần phía biên giới của Nga khiến người dân nước này chỉ trích mạnh mẽ.
NATO cần "tìm lại chính mình"
NATO phải thay đổi hướng đi bằng cách từ chối kết nạp thêm thành viên.
Liên minh này hoàn toàn không nên quay trở lại các cam kết của mình với "ông lớn" đã tham gia NATO- Mỹ. Họ cần tìm lại sự tín nhiệm ở châu Âu và phải xem xét lại các giả định đã tạo nền tảng cho sự mở rộng của NATO trong những năm 1990.
Với thực tế liên minh đã phát triển quá mức tại một trong những khu vực nguy hiểm nhất thế giới, việc kết nạp Ukraine sẽ là một sự điên rồ về mặt chiến lược.
Tất nhiên, Mỹ cần một chiến lược mới để đối phó với Nga ở Đông Âu, khu vực vốn không dựa chủ yếu vào NATO. Liên minh này cần ở đó để bảo vệ các thành viên của mình, và việc đóng cánh cửa rộng mở sẽ giúp NATO đủ thời gian và lực làm được điều đó.
Không nghi ngờ gì nữa, việc chấm dứt mở rộng cửa sẽ đòi hỏi NATO cần có một biện pháp ngoại giao khó nhằn. Nó sẽ mâu thuẫn với những lời hứa thường được lặp đi lặp lại của các quan chức Mỹ và châu Âu và phá vỡ tiền lệ. Nhưng nếu không NATO sẽ chính nó tự hủy hoại từ bên trong.
Sự sống còn của NATO trong tương lại đòi hỏi liên minh này phải cải cách và có một cách tiếp cận phù hợp với sự phức tạp của khu vực, với một trật tự quốc tế trong đó mô hình phương Tây không thống trị tối cao.
Đồng thời, Mỹ và các đồng minh và đối tác châu Âu nên đề xuất một thể chế mới cho các cuộc thảo luận với Nga, một thể chế tập trung vào quản lý khủng hoảng, xử lý khủng hoảng và đối thoại chiến lược. NATO không nên tham gia.
Trong trường hợp xảy ra xung đột quân sự mới với Nga, Mỹ nên thành lập một liên minh đặc biệt với các đồng minh và đối tác để đối phó với các mối đe dọa có thể xảy ra thay vì liên quan trực tiếp đến NATO (trừ khi Nga tấn công một thành viên NATO).
Kể từ năm 1991, hồ sơ theo dõi của NATO trên lãnh thổ không thuộc NATO đã được kiểm chứng, bao gồm các nhiệm vụ thất bại ở Afghanistan và Libya. Những hành động sai lầm bên ngoài khu vực này chứng tỏ rằng liên minh nên thực hiện chiến lược phòng thủ chứ không phải tấn công.
"Đóng cửa" sẽ không giúp NATO giải quyết được các vấn đề của Washington với Nga. Những vấn đề này đã vượt xa năng lực của liên minh. Nhưng việc chấm dứt sự mở rộng của NATO sẽ là một hành động tự vệ cho chính liên minh này, mang lại cho nó những món quà bất ngờ.
VietBF @ Sưu tầm
