Nhà thơ Y Phương qua đời tại nhà riêng

[june04]

Nhà thơ Y Phương - tác giả bài "Nói với con" - qua đời ở tuổi 74 do đột quỵ tại nhà riêng, tối 9/2.

Họa sĩ Hoàng A Sáng - con rể nhà thơ - cho biết khoảng 20h tối, anh lên phòng thấy ông bất tỉnh. Gia đình sau đó gọi cấp cứu, họ xác nhận ông đã mất nên không đưa tới bệnh viện. Trước đó, sức khỏe ông giảm sút vì bệnh tuổi già.

Chị Hứa Nhuệ Anh - con gái nhà thơ - cho biết cả đời ông gắn với chữ nghĩa, chú trọng văn hóa nguồn cội. Trước khi mất, ông đang thực hiện tác phẩm về chữ Nôm Tày - chữ viết của người Tày. Ông cũng có nhiều dự định về thơ ca còn dang dở. Chị viết: "Cảm ơn ba đã sống một cuộc đời thành tựu thật đẹp và thương yêu chúng con đến giây phút cuối cùng. Chúng con sẽ là sự tiếp nối của ba".

Nhà thơ Y Phương. Ảnh: Gia đình cung cấp

Nhận tin báo từ gia đình, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều không tin đó là sự thật. Trước Tết Nguyên đán, Y Phương tới Hội Nhà văn Việt Nam (Nguyễn Đình Chiểu, Hà Nội) dự sự kiện, cả hai còn vui vẻ trò chuyện về thơ ca và cuộc sống.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam viết trên trang cá nhân: "Ông sống ở Cao Bằng rồi theo con về Hà Nội. Tôi luôn cảm thấy những ngọn gió và câu hát tháng giêng (tác phẩm Tiếng hát tháng giêng của Y Phương) từ núi cao cố hương cũng theo ông về chốn đô thành. Những ngọn gió và câu hát ấy ban ngày bị chìm khuất trong ồn ĩ của người và xe nơi thành phố. Nhưng đêm đêm lại trỗi dậy thổi qua ngôi nhà, làm ông nhiều lúc khóc như một cậu bé Tày ba tuổi và đưa ông về nơi chôn nhau cắn rốn.

Nhiều lúc, ông phải kêu lên trong buồn bã bởi nhớ quê. Nhất là những năm tháng tuổi già ít về được cố hương. Nhưng giờ ông đã hoàn toàn được trở về nơi chốn ấy để gặp tổ tiên, ông bà, cha mẹ và chìm đắm trong những câu hát tháng giêng. Xin cúi đầu tiễn biệt ông, một tài năng đặc biệt và một nhân cách lớn".

Y Phương tên thật Hứa Vĩnh Sước, sinh năm 1948, dân tộc Tày ở Cao Bằng. Ông tốt nghiệp trường Điện ảnh Việt Nam và Viết văn Nguyễn Du. Ông từng là Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thông tin Cao Bằng, Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Cao Bằng, Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.

Ông bắt đầu sự nghiệp thơ ca từ năm 1973, khi những tác phẩm được in trên báo như Bếp nhà trời, Dáng một con sông. Nhà thơ sau đó phát hành hơn 10 tập thơ, trường ca như: Nói với con (1980), Tiếng hát tháng giêng (1986), Lửa hồng một góc (1987), Thơ Y Phương (2002), Vũ khúc Tày (2015).... hai tản văn Tháng giêng, tháng giêng một vòng dao quắm (2009), Kungfu người Co Xàu (2010) và một tập kịch Người của núi (1982)...

Nhà thơ nỗ lực giữ gìn và quảng bá văn hóa dân tộc Tày trong các tác phẩm thơ, tản văn. Trong đó bài Nói với con, được in trong sách giáo khoa lớp 9, là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách Y Phương. Những dấu ấn văn hóa của người Tày được đặc tả qua các câu từ "Vách nhà ken câu hát", "Sống trên đá", "Sống trong thung", "Lên thác xuống ghềnh"...

Bài thơ Nói với con

Trong tản văn Tháng giêng, tháng giêng một vòng dao quắm, nhà thơ đưa độc giả đến với Tết anh cả, Tết cốm, Tết Slip Sli ăn thịt vịt, Tết Vía trâu... Nhiều đoạn, ông sử dụng tiếng Tày để thể hiện những phong tục tập quán quê nhà: "Dzương eng, tục thăm gái đẻ", "Dân Co Xàu hát Woàng dzà" hay "Ông dzang tâng hương đèn"... Ngoài ra, ông có nhiều tác phẩm khác như Đàn then, Tiếng hát tháng giêng, Mùa hoa, Tên làng... Sinh thời, Y Phương nói: "Cuộc đời tôi sống và viết như tờ giấy, có thể nhàu nát và rách nhưng không mất lề. Văn chương là một việc làm trả ơn những người sinh thành và nuôi dưỡng mình".

Y Phương từng đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 với tập thơ Tiếng hát tháng giêng, giải A của Hội đồng Văn học dân tộc - Hội nhà văn Việt Nam với tập Lời chúc... Ông nhận giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007.