Nga hứng bão tố sau lệnh của ông Putin và "khả năng rất lớn" sáp nhập Donbass

[therealrtz]

Nhà báo Nguyễn Đăng Phát, chuyên gia phân tích các vấn đề về Nga nhận định động cơ khiến Nga đi một bước đầy táo bạo khi công nhận Donbass.



Tổng thống Nga Putin ngày 21/2 đã ký sắc lệnh công nhận 2 nước cộng hòa ly khai Donetsk (DPR) và Lugansk (LPR), đồng thời chỉ đạo Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao Nga ký kết các thỏa thuận hữu nghị và hỗ trợ lẫn nhau với lãnh đạo DPR, LPR.

Soha.vn đã có cuộc trao đổi nhanh với Nhà báo Nguyễn Đăng Phát - Tổng Biên tập Tạp chí Bạch Dương, chuyên gia phân tích các vấn đề về Nga để bàn về bước đi này của Moscow, cũng như phản ứng từ các bên.

---
PV: Đây có phải là một động thái bất thường và bất ngờ của Nga giữa căng thẳng với NATO không thưa ông?

Nhà báo Nguyễn Đăng Phát:

Thực ra mà nói thì đây là một diễn biến mau lẹ nhưng không bất ngờ. Ở một số cuộc tọa đàm và phân tích trước đây, tôi cũng đã đánh giá rằng đây là 1 kịch bản mà Nga có thể thực hiện.

Trong phát biểu trước người dân Nga và hướng đến người dân Nga tại Ukraine, Tổng thống Putin nói việc công nhận 2 nước cộng hòa tự xưng ở miền Đông Ukraine là 1 vấn đề đã chín muồi từ lâu rồi. Có thể phía phương Tây cũng đã có những dự đoán nào đó, sau những diễn biến như Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga đề nghị Tổng thống Putin công nhận.

Về mặt pháp lý thì từ phía Duma chỉ là lời kêu gọi Tổng thống công nhận [DPR và LPR] thôi, nhưng đó cũng là bước đi dẫn tới dự đoán về khả năng lãnh đạo Nga công nhận 2 nước cộng hòa tự xưng này. Do đó, diễn biến này không thực sự bất ngờ.

PV: Theo ông, động cơ nào thúc đẩy Nga xúc tiến một bước đi táo bạo và mau lẹ như thế, dù biết chắc chắn sẽ vấp phải các lệnh cấm vận trả đũa nặng nề từ Mỹ và phương Tây?

Nhà báo Nguyễn Đăng Phát:

Chắc chắn Nga đã hình dung được, khi họ đi bước đi này thì phản ứng của Mỹ, NATO và các nước phương Tây sẽ rất gay gắt, rất quyết liệt. Nga sẽ vấp phải nhiều khó khăn từ các nước phương Tây.

Nhưng nhìn lại thì thấy Nga đã tuyên bố công khai sau khi cho rằng an ninh quốc gia của mình gặp nguy cơ rất lớn trong bối cảnh NATO tiếp tục mở rộng, đặc biệt là từ năm 2014 khi Ukraine thực thi chính sách đối đầu với Nga theo hướng phát triển là gia nhập NATO, Liên minh châu Âu (EU)...

Các văn kiện của Ukraine đã thể hiện điều này, về luật pháp cũng như chiến lược quốc phòng, an ninh. Nga đã cảm thấy NATO tiến sát biên giới của mình và còn có thể tiến sát hơn nữa, đặc biệt là có khả năng triển khai các loại vũ khí đe dọa trực tiếp đến an ninh của Nga.

Trong bài phát biểu [ngày 21/2], Tổng thống Nga một lần nữa phân tích: Nếu các phương tiện chiến tranh của NATO ở quá gần biên giới Nga, thì dù nước Nga rộng lớn, những thứ vũ khí từ các vị trí rất gần này vẫn có thể tiếp cận sâu vào bên trong lãnh thổ của Nga. Điều này rất nguy hiểm và khiến Nga cảm thấy an ninh của mình bị đe dọa.

Trong thời gian qua, Nga đã đưa ra các yêu cầu với Mỹ và NATO trong thời gian qua và tiến hành những vòng đàm phán sơ bộ. Tuy nhiên, tính tới hôm qua (21/2), Nga đánh giá rằng các yêu cầu cơ bản của mình đã bị Mỹ và phương Tây phớt lờ.

Theo Moscow, văn bản phản hồi của phương Tây chỉ "đụng chạm" đến các vấn đề mà Nga cho là không thiết yếu, vẫn còn tồn tại 3 vấn đề mà Nga cho là Mỹ và phương Tây không đáp ứng thì Nga cần phải tính toán nhằm bảo đảm được lợi ích của mình.

Nga cho rằng Thỏa thuận Minsk 2014 đã không được thực hiện, khiến hòa bình ở khu vực Donbass không được đảm bảo, người Nga ở Donbass không được bảo vệ tính mạng và an ninh. Do đó Nga đã có những quyết định như trên. Điều này giống như một sự đáp trả trước việc Mỹ, NATO và phương Tây phớt lờ các yêu cầu an ninh của Nga.

Còn về vấn đề trừng phạt, Nga đã nhiều lần tuyên bố rằng các cấm vận nhằm vào Liên Xô cũ và Nga đã có từ rất lâu rồi. Kể cả không có các chính sách của Nga như với bán đảo Crimea hay với Ukraine thì phương Tây vẫn tìm cách cấm vận Nga. Bản thân lãnh đạo Mỹ-phương Tây suốt thời gian qua cũng đã đe dọa cấm vận sâu hơn, khắc nghiệt hơn nhằm vào Nga.

Nga cảm thấy mình phải chịu nhiều sức ép cấm vận từ phương Tây nên họ đã không còn ngại điều đó nữa.

PV: Có ý kiến so sánh sự kiện ngày 21/2 với sự kiện năm 2008 Nga công nhận Nam Ossetia và Abkhazia. Trong phát biểu ngày 21/2, ông Putin cũng đề cập tới việc lãnh đạo Liên Xô trong quá khứ đã "trao" Crimea cho Ukraine, cũng như vấn đề lịch sử giữa Nga và Ukraine. Chúng ta có thể dự đoán những kịch bản nào sẽ diễn ra trong tương lai gần? Và có khả năng hay không một cuộc sáp nhập như với Crimea?

Nhà báo Nguyễn Đăng Phát:

Không loại trừ khả năng hai nước cộng hòa tự xưng ở miền Đông Ukraine mà Nga đã công nhận ngày 21/2 có thể xin gia nhập Liên bang Nga và có thể Nga sẽ xem xét, đồng ý. Đây là một khả năng rất lớn, nhưng thời điểm thì vẫn còn khó dự đoán.

Hiện tại, Nga và hai nước tự xưng này đã ký hiệp ước hữu nghị và hợp tác lẫn nhau, tức là những văn kiện khung mà theo đó có thể triển khai nhiều biện pháp như hợp tác về quân sự, lực lượng Nga có thể vào DPR và LPR một cách công khai hay đặt căn cứ quân sự... Những điều này có phần khá giống với diễn biến năm 2008.

Đối với sự kiện 2008, diễn biến trước đó có phần nghiêm trọng hơn khi Gruzia dùng quân đội chính quy tấn công rất mạnh và làm thương vong nhiều dân thường ở Abkhazia và Nam Ossetia, trong đó có nhiều người gốc Nga, dẫn đến các biện pháp mạnh từ phía Nga bao gồm tấn công quân sự chống lại quân đội Gruzia và công nhận về mặt ngoại giao với Abkhazia và Nam Ossetia.

Khác biệt đối với lần này là dù đã có những xung đột ở khu vực giáp ranh tại vùng Donbass trong thời gian qua, nhưng vẫn chưa xảy ra một cuộc tiến công lớn từ phía quân đội Ukraine vào các vùng lãnh thổ ở Donbass, mà chỉ có các xung đột nhỏ.

Tuy nhiên, trước nguy cơ bùng phát xung đột lớn hơn và trong bối cảnh người Nga ở vùng Donbass đông hơn, tính mạng có thể gặp nguy hiểm hơn thì Nga đã có bước đi như ta thấy.

Theo tôi thì tới đây khả năng nổ ra xung đột quân sự giữa Ukraine với hai nước cộng hòa tự xưng và có thể là với lực lượng nào đó của Nga ở vùng Donbass là không xảy ra. Chỉ có thể có những hành động ở quy mô nhỏ của các lực lượng quá khích.

Sắp tới về mặt đối ngoại, Nga sẽ phải đối phó với sự lên án của phương Tây, các biện pháp cấm vận về kinh tế, tài chính, ngoại giao (mà Nga cũng đã lường trước).

Tại Hội đồng bảo an Liên hợp quốc cũng sẽ có những phiên họp mà Nga bị lên án vì động thái công nhận này, song HĐBA cũng không thể ra được những nghị quyết có tính chất pháp lý ràng buộc để chế tài Nga, bởi Nga là một ủy viên thường trực có quyền phủ quyết và Nga thông thường trong các trường hợp như thế này cũng có được sự ủng hộ nhất định của Trung Quốc - một ủy viên thường trực khác của HĐBA.

Như vậy, tới đây ta có thể nhận định về quân sự có thể sẽ có những đụng độ nhỏ, còn về mặt chính trị đối ngoại rất căng thẳng. Tình hình quan hệ giữa Nga với các nước phương Tây cũng sẽ tiếp tục căng thẳng.

PV: Ông có thể nhận định gì ở thời điểm này về viễn cảnh Nga xâm lược Ukraine như Kiev, Mỹ, NATO cáo buộc thời gian qua?

Nhà báo Nguyễn Đăng Phát:

Bây giờ kịch bản đã khác. Thực ra chúng ta thấy luật pháp quốc tế được diễn giải khác nhau trong nhiều trường hợp, như quyền tự quyết của các dân tộc. Ví dụ trong trường hợp của Kosovo hay Crimea thì Nga và phương Tây có thái độ rất khác biệt.

Ở phạm vi rộng hơn thì Nga và một số nước có quan điểm rất khác, đối chọi với phương Tây. Mỹ và phương Tây chủ trương, cổ vũ thiết lập một trật tự thế giới dựa trên các luật lệ, quy tắc do phía này lập ra mà Nga và một số nước kiên quyết chống.

Nga, Trung Quốc và một số nước chủ trương xây dựng thế giới đa cực, đa trung tâm. Như thế trên bình diện vĩ mô [thì Nga và phương Tây] đã rất mâu thuẫn nhau, bao trùm và kéo theo những bất đồng khó giải quyết giữa Nga-phương Tây.

Thu hẹp ở lĩnh vực an ninh thì đây là một mâu thuẫn không giải quyết được, phương Tây không đáp ứng các yêu cầu về an ninh của Nga. Căng thẳng sẽ tiếp tục, và tranh cãi sẽ không có hồi kết bởi khác biệt ở tầm vĩ mô đã quá lớn.

VietBF @ Sưu tầm