Châu Âu đánh đổi để trừng phạt Nga

[june04]

Kế hoạch ngừng phụ thuộc vào năng lượng Nga của châu Âu có lẽ phải kéo dài và tốn hàng tỷ USD do nhiều nguyên liệu để xây các dự án khan hiếm, đắt đỏ.

Việc gấp rút thay thế nhiên liệu hóa thạch của Nga đang khiến châu Âu tập trung vào việc đẩy mạnh dòng khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) trong thời gian tới và tăng cường sản xuất từ các nguồn tái tạo vào năm 2030. Đức cam kết xây dựng hai nhà ga LNG ngay trong năm nay và Hà Lan đảm bảo xây dựng một kho nổi chứa và tái hóa khí (FSRU - Floating Storage Regasification Unit) vào tháng 3. Italy và Estonia cũng đang đẩy nhanh kế hoạch của họ.

Pháp muốn nối lại đàm phán với Tây Ban Nha về một đường ống kết nối nhiên liệu. Trong khi đó, Anh và Pháp đang muốn mở rộng năng lượng tái tạo và hạt nhân. Khoảng 230.000 tấn thép gia cố sẽ được sử dụng để xây dựng Hinkley Point C của dự án Electricite de France SA ở Tây Nam nước Anh. Một lò phản ứng khác có cùng thiết kế cũng đang được lên kế hoạch.

Tuy nhiên, giá của các vật liệu cần thiết để xây dựng các dự án trên lại tăng dựng đứng. Thép, đồng và nhôm thay nhau đạt kỷ lục về giá trong 12 tháng qua và chỉ số hàng hóa giao ngay do Bloomberg ước tính đã tăng 46% trong cùng thời gian. Mức tăng đột biến này có thể làm chậm các kế hoạch của Liên minh châu Âu (EU) trong việc nâng gần gấp 3 công suất năng lượng mặt trời và gió trong thập kỷ này. Theo ước tính, kế hoạch trên có thể cần khoảng 52 triệu tấn thép.

Fred van Beers - CEO của SIF Holding NV, công ty sản xuất đế thép cho tua-bin gió, nêu ý kiến: "Cuộc chiến này tác động đến tất cả công ty, bao gồm cả chúng tôi khi sắp thực hiện các khoản đầu tư quy mô khá lớn. Nó đang khiến tình hình kinh doanh của chúng tôi bị đảo lộn".

Giàn khoan khí đốt Gazprom PJSC ở mỏ khí đốt Kovyktinskoye, gần Irkutsk, Nga. Ảnh: Bloomberg

Trước khi cuộc xung đột Ukraine xảy ra, khí đốt của Nga tương đối rẻ, dễ vận chuyển và có nguồn cung dồi dào. Những yếu tố đó cùng với kế hoạch mở đường ống Nord Stream 2 tới Đức, đã khiến châu Âu giảm sản lượng năng lượng tại chỗ và bắt đầu đóng cửa các nhà máy than, lò phản ứng hạt nhân để tập trung vào các nguồn sạch hơn.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), EU đã nhập khẩu khoảng 155 tỷ mét khối khí đốt từ Nga vào năm ngoái. Do hậu quả của cuộc xung đột, khối này muốn cắt giảm hai phần ba sự phụ thuộc trong năm nay. IEA cho biết khoảng 30 tỷ mét khối có thể được thay thế bởi các nhà cung cấp khác gồm năng lượng tái tạo, hạt nhân. Grant Sporre - nhà phân tích của Bloomberg Intelligence, cho biết đối với EU, giá niêm yết về cơ sở hạ tầng có thể cao hơn 20% so với trước căng thẳng Nga - Ukraine.

"Việc xây dựng sẽ đắt hơn dự định của chính phủ. Chúng tôi có thể lường trước một số dự án bị trì hoãn do giá nguyên vật liệu tiếp tục tăng", ông dự đoán.

Ủy ban châu Âu có kế hoạch lắp đặt 290 gigawatt điện gió và 250 gigawatt năng lượng mặt trời. Theo giá thị trường hiện tại, chi phí chỉ tính riêng với thép đã lên tới 65 tỷ euro (72 tỷ USD). Nga và Ukraine là một trong những nhà xuất khẩu thép tấm lớn nhất được sử dụng trong xây dựng tua-bin và đường ống dẫn khí. Mặc dù có các nguồn thay thế, chi phí cho những nguồn cung đó cao hơn bình thường 50%, theo Rysted Energy AS.

Vấn đề càng trở nên phức tạp khi Trung Quốc quyết định đóng cửa trung tâm luyện thép Đường Sơn trong nỗ lực kiểm soát sự bùng phát Covid-19. James Ley - Phó chủ tịch cấp cao của Energy Metals tại Rystad, cho biết: "Chuỗi cung ứng đối với tất cả sản phẩm thép ở châu Âu đang ghi nhận chi phí tăng cao".

Đồng là một thành phần quan trọng khác với độ dẫn điện cao, lý tưởng cho hệ thống dây điện và dây cáp. Châu Âu cần khoảng 7,7 triệu tấn đồng để đáp ứng mục tiêu đến năm 2030. Theo Back of America, đợt tăng giá năm nay làm đội thêm khoảng 7,6 tỷ USD vào chi phí.

Ngoài ra, nhôm cũng là vật liệu cần thiết cho các tấm pin mặt trời, tua-bin và lưới điện mà chúng kết nối. Châu Âu đang thiếu hụt nghiêm trọng nhôm do sản lượng sụt giảm sau khi chi phí điện tăng cao làm giảm lợi nhuận của ngành luyện kim. Nga là nhà sản xuất lớn nhất bên ngoài Trung Quốc, với lượng nhôm tinh luyện chiếm khoảng 5% sản lượng toàn cầu. Theo BloombergNEF, thị trường nhôm trở nên căng thẳng trong năm nay và giá tăng vọt lên mức kỷ lục vào tháng 3. Rủi ro về việc các lô hàng của Nga có thể bị hạn chế bởi các lệnh trừng phạt đã thúc đẩy sự căng thẳng trên.

Andrew Forrest - nhà sáng lập Fortescue Group Metals, cho biết: "Thế giới có thể phải sống mà không có nguồn cung cấp của Nga. Chắc chắn có thể làm được, nhưng sẽ cần một khoảng thời gian để điều chỉnh".

Sẽ cần nhiều lưới điện hơn nữa để cung cấp một lượng lớn năng lượng tái tạo đến những nơi cần điện. Theo BloombergNEF, cần khoảng 1.500 tỷ USD đầu tư tích lũy từ năm 2020 đến năm 2050 để thêm các kết nối mới.