Theo như con đường giành lại quyền kiểm soát Quốc hội của Đảng Cộng hòa trong bầu cử giữa kỳ trở nên chông gai hơn, các chiến lược gia trong Đảng thừa nhận trong lúc mọi chú ý đổ dồn vào cựu Tổng thống Donald Trump với khả năng ông sắp tuyên bố ra tái ứng cử và cuộc khám xét dinh thự Mar-a-Lago.
Dân biểu Kevin McCarthy, lãnh đạo khối Cộng hòa ở Hạ viện, đang hướng đến giành lại quyền kiểm soát Hạviện từ thay Đảng Dân chủ
Đảng Cộng hòa đang hướng tới giành lại cả Hạ viện, Thượng viện trong kỳ bầu cử vào tháng 11 tới sau khi đã mất cả hai viện và Nhà Trắng vào tay Đảng Dân chủ hồi năm 2020 và họ đang có lợi thế với tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Joe Biden đang ở mức thấp cùng nỗi lo lạm phát và kinh tế suy thoái đang bao phủ người dân.
Tuy nhiên, những ồn ào xung quanh ông Trump khiến ông trở thành chủ đề nổi bật trên truyền thông trong thời gian qua đang có nguy cơ đẩy Đảng Cộng hòa ngày càng xa mục tiêu này.
‘Đừng để bị phân tâm bởi Trump’
Dân biểu Tom Emmer của bang Minnesota, người phụ trách chiến lược tranh cử của Đảng Cộng hòa ở Hạ viện, đã có lời khuyên sau đây dành cho các ứng viên và các dân biểu đương nhiệm của đảng ở các bang chiến trường quan trọng: ‘Đừng để bị phân tán vào ông Donald Trump, và thay vào đó hãy tập trung vào các vấn đề mà Đảng Cộng hòa xem là nổi trội nhất đối với cử tri’.
Hướng dẫn này cho thấy sự ngầm hiểu giữa các lãnh đạo Đảng Cộng hòa rằng cựu Tổng thống Trump có thể làm chệch hướng thông điệp giữa nhiệm kỳ của Đảng. Nó cũng cho thấy sự chuyển hướng chiến lược vốn đã được vận dụng trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa, khi mà việc tán thành ông Trump – hay ít nhất là không xa lánh ông và khối cử tri của ông – được coi là cần thiết để chiến thắng.
Phát ngôn nhân của Dân biểu Emmer cho biết Chủ tịch Ủy ban Toàn quốc Đảng Cộng hòa (NRCC) đã khuyên các ứng viên của Đảng tập trung vào các vấn đề quan trọng đối với cử tri, như lạm phát, tội phạm và biên giới, và nhấn mạnh rằng ông Trump không có tên trong lá phiếu vào mùa thu này và do đó ông Trump không phải là trọng tâm trong các cuộc thảo luận chiến lược của Đảng.
“Các ứng viên nắm rõ nhất về địa hạt của họ,” Michael McAdams, giám đốc truyền thông NRCC, nói. “Các cuộc thăm dò công khai và riêng tư cho thấy bầu cử giữa kỳ sẽ là cuộc trưng cầu dân ý về chương trình nghị sự thất bại của Tổng thống Joe Biden và đảng Dân chủ, vốn khiến cử tri phải trả mức giá kỷ lục, đối phó với tội phạm bạo lực tăng vọt và tầng lớp trung lưu đối mặt khả năng tăng thuế hàng tỷ đô la”.
Dân biểu Cộng hòa Don Bacon của bang Nebraska, vốn đang đối mặt cuộc đua tái tranh cử gay gắt ở một hạt mà ông Biden từng thắng, tán thành chiến lược này. Ông được CNN dẫn lời nói: “Tom Emmer, và tôi nghĩ Kevin McCarthy và Steve Scalise (hai lãnh đạo Cộng hòa ở Hạ viện), đều nói rằng chúng ta nên tập trung vào các vấn đề - và họ đã làm đúng.”
“Trọng tâm của chúng ta nên là năm 2022. Nếu đó là năm 2024 (bầu cử tổng thống, mà ông Trump đã tỏ ý muốn ra tranh cử), thì chúng ta sẽ bị tổn thương… Chúng ta cần tập trung giành chiến thắng trong tháng 11, và tôi nghĩ bất cứ điều gì khiến chúng ta xao nhãng, nó có thể khiến chúng ta bị mất đi một số chiến thắng,” ông Bacon nói thêm.
‘Khó tranh thủ cử tri độc lập’
Nhưng khuyến nghị của Emmer có thể ngày càng khó mà làm theo, nhất là nếu ông Trump tuyên bố tranh cử tổng thống trước bầu cử giữa nhiệm kỳ - điều mà các lãnh đạo Cộng hòa, bao gồm Lãnh đạo thiểu số Hạ viện Kevin McCarthy, đang hết sức tránh.
Trong khi đó, việc FBI mới đây đã khám xét dinh thự Mar-a-Lago của ông Trump để tìm các tài liệu mật đã tiếp thêm năng lượng cho khối cử tri Cộng hòa, giúp họ tăng tốc gây quỹ và tập hợp đảng về phía Trump. Nhưng nó cũng đặt ra vấn đề nan giải cho một số nhà lập pháp Cộng hòa, vốn đang vật lộn với việc đề cập về Trump trở lại như thế nào ở các địa hạt chiến trường, nơi mà tranh thủ lá phiếu của các cử tri ôn hòa và ngoại ô là rất quan trọng để giành chiến thắng.
“Điều số 1 mà (ông Trump) muốn, và nước Mỹ muốn, là đưa nền kinh tế trở lại đúng hướng,” lãnh đạo thiểu số ở Hạ viện Kevn McCarthy được CNN dẫn lời nói. “Vấn đề thực sự là, cuộc sống của quý vị có tốt hơn so với hai năm trước không? Giá xe có mắc hơn không? Giá xăng dầu có mắc hơn? Chi phí ăn uống có tốn kém hơn không?”
Mặc dù tán thành ông Trump chứng tỏ là chiến lược có lợi trong các cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa, nhiều ứng viên Cộng hòa ở các địa hạt chiến trường nói với CNN rằng họ cố gắng tránh nói về Trump trong lúc tranh cử vì họ muốn tranh thủ các cử tri ôn hòa và cử tri lừng chừng ở ngoại ô, vốn ác cảm với Trump nhưng không hài lòng với cách xử lý nền kinh tế của Biden.
Một dân biểu Cộng hòa nói ông chỉ nhắc đến cựu tổng thống khi được hỏi trực tiếp, một người khác nói họ cố gắng tập trung vào làm nổi bật các chính sách và thành tựu lập pháp của Trump, và dân biểu thứ ba nói họ cố gắng không bị kéo vào mớ hỗn độn của ông Trump.
Đảng Cộng hòa đang đánh cược vào tỷ lệ ủng hộ thấp của ông Biden, xu thế lịch sử và giá cả hàng hóa và giá xăng dầu vẫn còn cao - mặc dù đang giảm – để giành lại thế đa số. Tại Hạ viện, đảng Cộng hòa chỉ cần giành thêm năm ghế là đủ để kiểm soát Hạ viện.
Nhưng ông Trump – vốn đang bị bao trùm trong các cuộc điều tra hình sự, dân sự và điều tra của Quốc hội – vẫn là thế lực chi phối trong Đảng vốn đe dọa làm lu mờ các trọng tâm và mục tiêu chính sách ưa thích của Đảng Cộng hòa. Và sau cuộc khám xét của FBI, ngay cả một số người xa lánh ông Trump trong đảng Cộng hòa cũng cảm thấy họ phải công khai bảo vệ ông do họ nhận thấy việc khám xét đó đã huy động khối cử tri nòng cốt như thế nào.
Phe Dân chủ mừng?
Trên khắp Điện Capitol, cũng có lo ngại về việc gắn kết chiến dịch tranh cử quá chặt chẽ vào ông Trump. Lãnh đạo Khối Thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell – người đã cắt đứt với Trump sau vụ bạo loạn ngày 6/1– trong tuần này đã bày tỏ thất vọng với một số ứng cử viên được Trump hậu thuẫn, vốn đang vật lộn trong chiến dịch tranh cử cho bầu cử giữa kỳ, đồng thời cảnh báo cuộc chiến giành quyền kiểm soát Thượng viện sẽ ‘cực kỳ sít sao’.
“Tôi nghĩ có nhiều khả năng Hạ viện bị đảo chiều hơn Thượng viện,” ông McConnell nói tại một sự kiện ở bang Kentucky. “Các cuộc đua vào Thượng viện khác với Hạ viện. Chúng diễn ra ở phạm vi toàn bang,” ông nói thêm. “Kết quả bầu cử phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng ứng viên.”
Trong khi đó, Đảng Dân chủ trên thực tế đang khao khát viễn cảnh ông Trump tuyên bố tranh cử tổng thống sớm. Họ đã đoàn kết xung quanh thông điệp bầu cử giữa nhiệm khắc họa tất cả ứng viên Cộng hòa là những kẻ cực đoan ‘cực kỳ MAGA’, những người trung thành mù quáng với ông Trump.
“Chúng ta sẽ nhắc nhở các cử tri rằng trong khi chúng ta tranh đấu để giảm giá cả và xây dựng nền kinh tế có lợi cho tất cả mọi người dân, các ứng viên MAGA của Đảng Cộng hòa chỉ chăm chăm tấn công vào quyền tự do của phụ nữ,” Ủy ban Chiến dịch tranh cử Quốc hội Đảng Dân chủ cho biết trong một bản ghi nhớ gần đây. “Số liệu và cử tri thuộc mọi thành phần đều cho thấy rõ rằng Đảng Dân chủ đang đứng về phía người dân Mỹ về vấn đề này. Lập trường của chúng ta giúp chúng ta đến gần hơn với việc giữ vững thế đa số ở Hạ viện vào tháng 11.”
‘Ảnh hưởng quá lớn’
Trao đổi với VOA, ông Tyler Diệp, vốn từng là cựu dân biểu tiểu bang California của Đảng Cộng Hòa, và hiện là ủy viên Đặc khu Vệ sinh Midway City, thừa nhận ông Trump vẫn là ‘tiếng nói mạnh nhất trong Đảng Cộng hòa’ với bằng chứng là thất bại mới đây của bà Liz Cheney, người chỉ trích ông Trump mạnh mẽ, trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa tại bang Wyoming.
“Cho dù ai có nói gì đi nữa và cho dù có bao nhiêu chuyện rối ren của vị Tổng thống thứ 45 đang diễn ra trước mắt chúng ta, thì đối với những cử tri nòng cốt trong Đảng Cộng hòa, những người theo trường phái MAGA, ông Donald Trump vẫn là lãnh tụ của họ và không ai có thể lung lay được lòng tin của họ đối với lãnh đạo của họ,” ông Diệp nói.
Về vấn đề sự trở lại của ông Trump và các ứng viên MAGA được ông hậu thuẫn trong bầu cử giữa kỳ sắp tới, ông Diệp nói là ‘điều tốt cho Đảng Dân chủ’. Ông chỉ ra trong 2-3 tuần qua tin tức về ông Trump, chẳng hạn như ông bị khám nhà, giám đốc tài chính của Trump Organization nhận tội gian lận thuế, những lùm xùm về gian lận bầu cử của ông Trump ở bang Georgia, tràn ngập truyền thông Mỹ.
“Nếu trước đây người dân chỉ tập trung vào những chính sách kinh tế không tốt của Đảng Dân chủ, chẳng hạn như giá cả và lạm phát tăng, thì giờ đây họ lại chú ý đến ảnh hưởng của Trump và những vấn đề pháp lý của Trump,” ông lý giải.
Theo nhận định của ông thì những ứng viên được Trump hậu thuẫn dù có thắng trong vòng đấu nội bộ của Đảng nhưng khi ra đến kỳ bầu cử ‘sẽ gặp rất nhiều khó khăn’.
“Những ứng cử viên quá cực đoan dù có thắng sơ bộ nhưng không có nghĩa là họ là ứng viên lý tưởng để giành lại ghế cho Đảng Cộng hòa,” ông nói và giải thích rằng họ sẽ khó có khả năng lấy được phiếu của khối cử tri độc lập và lừng chừng.
Trong tình hình đó, Đảng Cộng hòa nếu muốn thắng thì phải để cho cử tri quyết định không phải dựa trên việc họ thích hay không thích ông Trump mà dựa trên thành tích cầm quyền của ông Biden trong hai năm qua, người từng làm dân biểu tiểu bang này nói với VOA.
“Nếu sự đánh giá là về sự thành bại của ông Biden thì Đảng Cộng hòa sẽ thắng, còn nếu sự đánh giá hay chọn lựa của cử tri là giữa Biden hay Trump thì nhiều cử tri độc lập dù không hài lòng với biểu hiện của ông Biden nhưng một số lượng lớn họ vẫn chọn ông Biden,” ông phân tích.
Do đó, từ giờ đến kỳ bầu cử tháng 11, Đảng Cộng hòa phải làm sao để ông Trump lui về hậu trường và không để cho ông tuyên bố ra tái tranh cử tổng thống, cũng theo lời ông Diệp.
Ông Diệp cũng có lời khuyên cho các ứng cử viên gốc Việt ra tranh cử trong kỳ bầu cử giữa kỳ khi họ đối mặt với số lượng đông đảo cử tri ủng hộ ông Trump trong cộng đồng gốc Việt là: ‘không nhắc, không nói đến ông Trump và né những câu hỏi liên quan đến ông Trump’.
“Họ chỉ trích Trump cũng không được, nhưng nói theo Trump thì rất kẹt với các khối cử tri khác,” ông phân tích.
