Nga, bị sa lầy trong chiến tranh, đang đối mặt với nỗi đau kinh tế và các biện pháp chế tài của phương Tây

[trungthuc]

Cuộc xâm lược của Nga tại Ukraine đã đẩy châu Âu vào cuộc chiến tranh trên bộ lớn nhất kể từ Thế chiến thứ hai, châm ngòi cho một cuộc xung đột khiến cho hàng ngàn người bị thiệt mạng, hàng triệu người Ukraine phải đi sơ tán, phá hủy các thành phố của Ukraine và gây ra nhiều thiệt hại to lớn cho nền kinh tế toàn cầu.

Bất chấp những lời báo động từ giới tình báo Hoa Kỳ trước ngày 24/2/2022, có nhiều giới chức ở châu Âu và Ukraine không tin điều đó sẽ xảy ra. Còn lâu quân Nga mới dám tấn công, theo nhiều người nghĩ như vậy.

Tuy nhiên, ông Putin, bước sang tuổi 70 hồi tháng 10, đã vô cùng tức giận trước điều mà ông coi là trục quay về phía Tây nguy hiểm của Ukraine, và đã ra lệnh tiến hành một cuộc xâm lược vô cớ mà ông gọi thật bóng bẩy là "chiến dịch quân sự đặc biệt".

Mục tiêu của ông là muốn nhổ tận gốc cái mà ông coi là sự ảnh hưởng quá mức và có khả năng gây nguy hiểm của phương Tây trong một khu vực mà Moscow đã từng nắm giữ và đẩy nhanh điều mà ông coi là sự chuyển dịch lịch sử tất yếu sang một thế giới đa cực.

Vào tháng 9/2022, khi ông này tuyên bố sáp nhập bốn khu vực của Ukraine mà quân đội của ông kiểm soát một phần, một hành động mà phương Tây tuyên bố là bất hợp pháp, tham vọng của ông giờ đây lại muốn mở rộng nước Nga, vốn đã là quốc gia lớn nhất thế giới tính theo lãnh thổ, đã trở nên rõ ràng.

Cuộc chiến cho đến nay đã không diễn ra tốt đẹp đối với ông Putin. Lực lượng của ông đã bị đánh lui khỏi thủ đô Ukraine và sau đó là vùng Đông Bắc Kharkiv. Vào tháng 11 vừa qua, họ buộc phải rời khỏi thành phố Kherson ở phía Nam và bờ Tây của sông Dnipro.

Khi mùa đông bắt đầu, quân của ông Putin, vốn vẫn kiểm soát một phần lớn của Ukraine, đã thành công hơn trong việc phá hủy các cơ sở hạ tầng của Ukraine, gây ra tình trạng bị mất điện và nước kéo dài, điều mà Moscow cho là có mục đích quân sự nhưng phía Ukraine gọi là "hành động khủng bố ghê tỏm nhất".

Sau khi giám sát cuộc rút quân Kherson, viên chỉ huy lực lượng Nga chịu áp lực phải giao chiến trên chiến trường.

Ở quê nhà, nơi mà không gian dành cho những người bất đồng chính kiến đã giảm xuống gần như bằng số không do bị bố ráp bắt hàng loạt và hàng trăm ngàn thanh niên đước báo cáo "mất tích" sau khi tìm mọi cách để trốn ra nước ngoài và tránh bị gọi nhập ngũ, mọi người đang cố gắng tiếp tục cuộc sống của họ.

Nhưng họ không thể thoát khỏi những lời nhắc nhở về chiến tranh.

Lịch trình của truyền hình nhà nước bị chi phối bởi các chương trình trò chuyện mà các khách mời giải thích tại sao chiến tranh là cần thiết và các tang lễ cho những người chết trong chiến tranh. Nga luôn luôn giữ bí mật về con số binh lính bị tử trận nhưng phương Tây đã ước tính rằng, con số này phải lên đến hàng chục ngàn, chưa kể các thương binh.

Bất chấp những thất bại quân sự và đấu đá chính trị, có 8 nguồn tin nói với Reuters vào tháng 10/22 rằng, quyền lực của Putin vẫn vững chắc và các cuộc thăm dò không chính thức cho thấy tỷ lệ ủng hộ ông là 70-80%. Một số người nói rằng điều đó có thể thay đổi nhanh chóng nếu thất bại vẫy gọi.

Tại sao cho là quan trọng?
Cuộc xâm lược của Nga ở Ukraine làm đảo ngược tình hình địa lý chính trị trên toàn cầu.

NATO, một liên minh quân sự mà Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nói vào năm 2019 là đang trong tình trạng bị "chết não", sẵn sàng bổ sung đón nhận thêm Phần Lan và Thụy Điển mặc dù việc mở rộng liên minh hơn nữa là điều mà ông Putin luôn phản đối.

Hoa Kỳ, mà đảng Dân chủ lo ngại đã trở nên bị cô lập dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump, hiện nay đã và đang cung cấp cho Ukraine phần lớn viện trợ về tài chính và quân sự cần thiết.

Trước ngày 24/2, Ukraine đôi khi phải vật lộn để khiến cho phương Tây phải quan tâm đến một cuộc chiến âm ỉ chống lại các lực lượng ủy nhiệm của Nga ở phía Đông. Sau ngày 24/2, Ukraine nhận được nguồn viện trợ và hỗ trợ to lớn của phương Tây mà trước đây dường như họ không thể tưởng tượng ra được.

Và Nga, một trong những nơi sản xuất hàng hóa và năng lượng lớn nhất thế giới, đã phải hứng chịu các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt nhất của phương Tây trong lịch sử hiện đại của nước này.

Các biện pháp chế tài nhiều mặt đối với Nga và các biện pháp trả đũa của Putin đã làm thu hẹp vai trò của Nga là một trong những nơi cung cấp dầu khí lớn nhất của châu Âu, làm gián đoạn thị trường ngũ cốc và phân bón toàn cầu, thúc đẩy nạn lạm phát toàn cầu và làm gia tăng sự căng thẳng về nguyên tử lên mức cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng phi đạn ở Cuba.

Ý nghĩa gì cho năm 2023?
Với việc Ukraine kiên quyết yêu cầu Nga phải rút ra khỏi lãnh thổ của mình trước khi có bất cứ cuộc đàm phán hòa bình nào diễn ra, kể cả rút ra khỏi bán đảo Crimea mà Nga đã sáp nhập trái phép từ 2014, thì ngay cả một lệnh ngừng bắn tạm thời cũng khó để đạt được.

Đối với Nga, năm 2023 có thể sẽ là năm mà nước này vẫn phải cố gắng ngăn chặn các nỗ lực cô lập thêm nữa của phương Tây.

Các đám chóp bu chính trị ở Iran, Bắc Hàn và Belarus vẫn là những người ủng hộ trung thành. TQ và Ấn Độ đã can thiệp để mua dầu thô giảm giá mạnh của Nga, mặc dù Bắc Kinh đã không hoàn toàn ủng hộ Moscow như mong đợi.

Trong khi đó, các rạn nứt đã bắt đầu lộ ra ở khối Liên Xô cũ, nơi mà ảnh hưởng của Moscow đang chịu sức ép khi một số nước này cố gắng thay đổi nguyên trạng trong khi Nga đang bận rộn với Ukraine.

Ít nhất có hai quốc gia Trung Á đã bày tỏ sự bất đồng công khai với Moscow và vai trò trung gian hòa giải của Nga trong cuộc xung đột giữa Azerbaijan và Armenia đang bị EU và Washington siết chặt.

Mosow cũng sẽ phải xoay sở nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt, một nhiệm vụ trở nên khó khăn hơn sau cuộc di cư của những người đàn ông trẻ tuổi. Ổn định kinh tế có dính líu đến ổn định chính trị, mà Putin đã cố gắng bảo đảm bằng cách tăng cường sự đàn áp bất cứ ai bị xem là mối đe dọa.

Hãng tin Reuters tháng rồi loan tin Nga có kế hoạch chi tiêu gần một phần ba ngân sách năm 2023 cho quốc phòng và an ninh nội địa trong khi cắt giảm sự tài trợ cho trường học, bệnh viện và đường sá.

Trong lúc Putin cần phải chi rất nhiều tiền để tiếp tục cuộc chiến ở Ukraine, việc kiểm soát các hậu quả của cuộc chiến trong và ngoài nước có thể sẽ trở nên khó khăn hơn.