Việc 5 cựu sĩ quan liên quan vụ hành hung Tyre Nichols cũng là người da đen làm dấy lên câu hỏi về động cơ phân biệt chủng tộc và làm phức tạp hóa quá tŕnh cải tổ ngành cảnh sát.
Vụ cảnh sát tấn công Tyre Nichols - người đàn ông da đen 29 tuổi ở Memphis - đă khơi mào sự phẫn nộ và lên án từ các nhà hoạt động xă hội, những người ủng hộ cải cách ngành cảnh sát và quan chức thực thi pháp luật.
Việc 5 cựu sĩ quan cảnh sát liên quan đến vụ việc bị truy tố tội giết người là người da đen khiến vấn đề trở nên thêm phức tạp, theo New York Times.
Vụ việc soi sáng vào vấn đề mà nhiều người cho rằng đă bị phớt lờ trong các vụ cảnh sát da trắng tấn công nạn nhân da đen. Họ cho rằng chính hệ thống và văn hóa trong ngành cảnh sát đă thúc đẩy phân biệt chủng tộc và bạo lực, thay v́ bắt nguồn từ chủng tộc của các sĩ quan.
“Phân biệt chủng tộc không thúc đẩy vụ việc này, mà là do văn hóa”, Robert M. Sausedo - người đứng đầu tổ chức phi lợi nhuận ở Los Angeles, vốn được thành lập sau vụ đánh đập Rodney King năm 1991 - cho biết. “Đây chính là văn hóa trong cơ quan thực thi pháp luật, nơi có thể gây hấn với những người mà họ phải phục vụ”.
Động cơ do phân biệt chủng tộc?
Video được công bố ngày 27/1 cho thấy Nichols liên tục gọi mẹ khi bị đánh đập cách nhà mẹ anh khoảng 100 m. Cảnh sát thuộc SCORPION đă c̣ng tay, dùng gậy baton, súng điện và hơi cay tấn công nạn nhân. Không sĩ quan nào ngăn chặn vụ đánh đập hay giúp đỡ Tyre Nichols.
“Chúng ta cần nói về văn hóa trong ngành cảnh sát, khi có luật bất thành văn rằng bạn có thể sử dụng vũ lực quá mức với người da màu”, Ben Crump - luật sư của gia đ́nh Tyre Nichols - nói.
Trên mạng xă hội, một số người bác bỏ ư kiến cho rằng nguyên nhân vụ việc là do phân biệt chủng tộc.
“Một người không thể là người xấu v́ tính cách và nhận thức của họ hay sao? Tại sao mọi sự cố liên quan đến cảnh sát và người da đen đều quay trở lại vấn đề về chủng tộc?”, Barrington Martin II - cựu ứng viên quốc hội đảng Dân chủ ở Georgia - viết trên Twitter.
5 sĩ quan cảnh sát bị truy tố sau cái chết của Tyre Nichols. Ảnh: Sở cảnh sát Memphis.
Một số người khác bày tỏ sự thất vọng, khi các sĩ quan da đen không nhạy bén cũng như không lo ngại về việc chủng tộc của họ sẽ làm phức tạp thêm vấn đề cảnh sát bạo lực với cộng đồng người da đen.
“Là người Mỹ gốc Phi, tôi nhận thấy khi các sĩ quan là người da đen, mọi người sẽ nói bạo lực với người da đen không mang động cơ phân biệt chủng tộc. Cảnh sát da đen sẵn sàng làm vậy với người da đen. Mọi chuyện thật phức tạp và đáng buồn”, Joel Kellum - 57 tuổi, giáo viên trường công lập ở thành phố New York - cho biết.
Những người ủng hộ cải tổ ngành cảnh sát từ lâu đă lập luận rằng các sở cảnh sát nên nắm bắt nhân khẩu học trong cộng đồng họ giám sát để cải thiện công tác trị an và giúp xây dựng ḷng tin.
“Chúng tôi có cách tiếp cận vấn đề trị an rất đơn giản và tin rằng tính đại diện là giải pháp hiệu quả cho vấn đề phức tạp khó giải quyết”, ông Jody Armor - giáo sư luật tại Đại học South California, người nghiên cứu về công bằng chủng tộc - cho biết.
“Đây không chỉ là vấn đề đen và trắng, mà c̣n là đen và xanh (màu đồng phục cảnh sát Mỹ). Khi khoác lên ḿnh bộ đồng phục màu xanh đó, nó thường trở thành đặc điểm nhận dạng chính, lấn át mọi đặc điểm nhận dạng khác”, ông Armor nói.
Ông Armor nhận định vụ hành hung ở Memphis thể hiện sự viển vông của quan niệm cho rằng chỉ cần bổ sung thêm thành viên thuộc cộng đồng chịu thiệt tḥi vào ngành cảnh sát là sẽ giúp cộng đồng đó được đối xử công bằng hơn.
Cảm xúc lẫn lộn
Dẫu vậy, nhiều nhà hoạt động nói rằng việc đa dạng hóa lực lượng cảnh sát, đặc biệt là trong giới lănh đạo, đă tạo ra sự khác biệt và vẫn là mục tiêu cần hướng tới. Một người bạn kể rằng bản thân anh Nichols từng coi việc trở thành cảnh sát là một cách để thay đổi chính sách từ bên trong.
Miriam Krinsky - Giám đốc điều hành Fair and Just Prosecution - cho biết vụ việc Tyre Nichols “không có nghĩa chúng ta nên từ bỏ những điều quan trọng, như đa dạng hóa các sở cảnh sát”. Tuy nhiên, bà Krinsky thừa nhận cải cách ngành cảnh sát phải vượt ra ngoài sự đa dạng.
“Kể cả khi chúng ta đă tuyển dụng đúng người, nhưng c̣n những thứ không phù hợp nằm trong văn hóa tổ chức, cách họ được đào tạo, giọng điệu và các giá trị được mô h́nh hóa. Do đó, chỉ t́m đúng người thôi sẽ là không đủ để giải quyết một số lo ngại về hành vi của cảnh sát”, bà nói.
Với một số nhà hoạt động, việc các sĩ quan liên quan là người da đen khiến họ thực sự đau buồn.
“Là người da đen, việc chứng kiến toàn người da đen liên quan tới vụ việc thực sự rất buồn. Nhưng tôi cũng không thể nào cảm thấy khá hơn nếu đó là các sĩ quan da trắng”, Max Markham thuộc Trung tâm Công bằng Chính sách nói thêm.
canh sat danh Tyre Nichols anh 3
Ben Crump (giữa) là luật sư của gia đ́nh Tyre Nichols. Ảnh: New York Times.
Có nhiều phản ứng trái chiều trước tốc độ mà 5 sĩ quan bị buộc tội. Công chúng vừa hoan nghênh, vừa có lo ngại rằng nếu đó là các sĩ quan da trắng, họ có thể đă được đối xử khác biệt nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự.
Trước đây, trong nhiều vụ việc, nhà chức trách cần mất hàng tháng mới đưa ra cáo trạng, và các đoạn video về vụ việc không phải lúc nào cũng được công bố rộng răi.
“Thành thật mà nói, đây không phải lần đầu tiên chúng ta thấy cảnh sát phạm tội và dùng vũ lực quá mức với người da đen không mang vũ khí ở Mỹ, nhưng chúng ta chưa bao giờ thấy công lư được thực thi nhanh như thế này”, ông Crump, luật sư của gia đ́nh Nichols, nói.
“Chúng tôi sẽ không để các sĩ quan da đen bị đối xử khác với sĩ quan da trắng. Chúng tôi muốn công lư b́nh đẳng trước pháp luật”, ông nói thêm.
Trong khi đó, ông Darell Johnson - 44 tuổi, người da đen và sống ở Memphis trong hai thập kỷ - nói ông tập trung vào bi kịch của Tyre Nichols hơn là việc năm sĩ quan bị buộc tội là người Da đen.
“Màu da không quan trọng. Câu chuyện ở đây là những sĩ quan tước đi mạng sống của một chàng trai trẻ”, ông nói.
VietBF@sưu tập
