Kết quả quét fMRI năo một số t́nh nguyện viên cho thấy sự đáng sợ của vật dụng được t́m thấy trong tay các nạn nhân Aztec bị hiến tế.
Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi nhà khoa học thần kinh Sascha Frühholz của Đại học Zurich (Thụy Sĩ) đă thử nghiệm các tác động lên năo bộ và tâm lư con người từ những chiếc "c̣i báo tử" nổi tiếng của nền văn minh Aztec.
Aztec là một nền văn minh cổ đại, phát triển mạnh mẽ ở miền Trung Mexico từ thế kỷ XIV đến thế kỷ XVI.
Từ một bộ tộc nhỏ bé, người Aztec đă tiến hành các cuộc chinh phạt rồi xây dựng cả một đế chế hùng mạnh với các thành phố tráng lệ và một nền văn hóa phong phú riêng biệt.
Trong các hiện vật được t́m thấy từ các thành phố cổ Aztec, những chiếc "c̣i báo tử" gây chú ư bởi h́nh dạng đầu lâu đáng sợ cũng như âm thanh gây rùng ḿnh mà chúng phát ra.
Nhiều phiên bản của những chiếc "c̣i báo tử" Aztec đă được t́m thấy trong các ngôi mộ Aztec có niên đại từ năm 1250 đến 1521. Chúng nằm trong tay những nạn nhân bị hiến tê.
TS Frühholz cho rằng chiếc c̣i có thể được thiết kế để trở thành vật tượng trưng cho Ehecatl - thần gió của người Aztec.
Nhóm tác giả đă tuyển dụng 70 t́nh nguyện viên để đánh giá xem tiếng "c̣i báo tử" Aztec có thực sự đáng sợ như truyền thuyết.
Các t́nh nguyện viên được nghe một số âm thanh ngẫu nhiên, bao gồm cả âm thanh do tiếng c̣i Aztec tạo ra.
Họ không biết trước nguồn gốc của tiếng c̣i đó nhưng tất cả đều cảm thấy cực kỳ khó chịu và sợ hăi khi tiếng huưt đặc trưng này cất lên. Một thứ âm thanh được mô tả là rùng rợn và không thể phân biệt được là âm thanh tự nhiên hay nhân tạo.
32 người trong số các t́nh nguyện viên được kiểm tra thêm thông qua việc quét năo bằng fMRI.
Kết quả cho thấy năo của họ cũng thực sự đang bối rối, không thể phân loại âm thanh từ tiếng "c̣i báo tử" như các loại âm thanh khác.
Các tác giả giải thích rằng cơ chế tự nhiên cho phép năo chúng ta phân loại đầu vào tất cả các âm thanh nhận được, trước khi gán cho chúng một giá trị nào đó, ví dụ như thích hay ghét.
Tuy nhiên, tiếng c̣i chết chóc của người Aztec tạo ra một cái ǵ đó pha trộn kỳ lạ giữa âm thanh tự nhiên và nhân tạo.
"Khi một thứ ǵ đó không nằm trong một phạm trù rơ ràng, sự mơ hồ khiến chúng ta có cảm giác khó chịu" - TS Frühholz giải thích.
Đầu tiên, tiếng c̣i kích thích vùng vỏ năo thính giác cấp thấp ở thùy thái dương, nơi chịu trách nhiệm cho các âm thanh khó chịu như tiếng la hét, tiếng trẻ con khóc... Kích thích này chỉ đạo các vùng năo khác tiếp tục phân tích sâu hơn.
Tiếng c̣i rùng rợn này c̣n kích thích cả vỏ năo trán dưới - nơi xử lư quá tŕnh phân loại âm thanh phức tạp - lẫn vỏ năo trán giữa, vùng liên quan đến quá tŕnh liên tưởng.
Sự kích hoạt "lung tung" này dẫn đến một loạt quy tŕnh phức tạp nhằm đối chiếu, so sánh, phân loại, cuối cùng đưa nó vào một nhóm riêng.
Bộ năo cho rằng nó vừa giống như tiếng c̣i báo động hay tiếng súng, vừa gần giống âm thanh của con người thể hiện sự sợ hăi, đau đớn, tức giận và buồn bă.
Nh́n chung, nó đem lại cho năo chúng ta một mớ hỗn độn đầy những tín hiệu tiêu cực.
Bài công bố nghiên cứu trên tạp chí Communications Psychology cũng lưu ư rằng bản chất của tiếng c̣i này cho thấy nó là thứ để phục vụ các nghi lễ cần gây ra cảm giác sợ hăi cho người tham gia hơn là trấn áp kẻ địch trong các trận chiến.
VietBF@ Sưu tập