Hãi hùng 'hẻm ung thư', nơi ô nhiễm nhất nước Mỹ

[miro1510]

'Hẻm ung thư', nằm tại bang Louisiana (Mỹ), là nơi đặt trụ sở của hàng trăm nhà máy hóa chất và lọc dầu. Chất thải công nghiệp của chúng đã tạo ra một cuộc khủng hoảng sức khỏe đối với cư dân sống gần đó.

Theo ATI, dọc theo chiều dài ngoằn ngoèo của sông Mississippi, có một khu vực kéo dài 136 km được gọi là “hẻm ung thư” (Cancer Alley). Đây là một trong những nơi ô nhiễm nhất nước Mỹ.

Tại đây, những cư dân da màu chiếm đa số trong khu vực từ lâu đã phàn nàn về tỷ lệ cao mắc ung thư, sảy thai và các bệnh khác. Họ cho rằng nguyên nhân là do hàng trăm nhà máy hóa chất hoạt động sát cạnh nhà cửa và trường học của họ.

Mặc dù chủ nhà máy và giới chức địa phương thường phủ nhận điều này, nhưng các nghiên cứu gần đây cho thấy hàng chục nghìn cư dân ở "hẻm ung thư" phải đối mặt với “nguy cơ cao” mắc bệnh ung thư, các bệnh về đường hô hấp và vấn đề về sức khỏe sinh sản.

Một nhà máy hóa chất Dow ở Hahnville, Louisiana. Ảnh: ATI.

Đối với những cư dân lâu năm, điều này hầu như không có gì đáng ngạc nhiên. Trong nhiều thập kỷ qua, họ đã chứng kiến thú cưng của mình rụng lông và trái cây bị biến dạng,... Tồi tệ hơn nhiều khi họ phải chứng kiến những người thân yêu qua đời hoặc phụ nữ sảy thai.

Lịch sử của "hẻm ung thư" thực sự bắt đầu từ hơn hai trăm năm trước, khi phần lớn đất dọc theo sông Mississippi giữa Baton Rouge và New Orleans được sử dụng làm đồn điền. Khi chế độ nô lệ kết thúc, nhiều cư dân da màu vẫn ở gần các đồn điền.

Họ chứng kiến vùng nông thôn thay đổi, đầu tiên là việc xây dựng các nhà máy lọc dầu vào đầu thế kỷ 20 và sau đó là các nhà máy hóa dầu dọc sông Mississippi vào những năm 1960.

Đến những năm 1970, hàng chục nhà máy lọc dầu và hóa chất mọc lên trong khu vực. Các nhà máy phần lớn không được kiểm soát trong những năm trước khi Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) được thành lập vào năm 1970.

Sau đó, người dân địa phương bắt đầu mắc bệnh. Nhiều thập kỷ trôi qua, nhiều người sống ở "Cancer Alley" cảm thấy có điều gì đó không ổn. ProPublica báo cáo rằng một màn sương mù màu vàng - giải phóng hóa chất vào ban đêm - bay qua các thị trấn nhỏ gần các nhà máy hóa chất và người dân thường thấy những con chim chết trên bãi cỏ của họ.

Một núi thùng dầu gần Nhà máy lọc dầu Baton Rouge Exxon Mobil dọc sông Mississippi tháng 12 năm 1972. Ảnh: ATI.

Năm 1988, tờ Los Angeles Times đưa tin Etta Lee Gulotta, cư dân Plaquemine, bắt đầu nhận thấy tỷ lệ tử vong do ung thư cao sau khi chồng cô là Tiger Joe - một người không hút thuốc - đột ngột qua đời vì ung thư phổi.

Tại khu phố nơi mình sinh sống, Gulotta phát hiện thêm bảy trường hợp ung thư. Khi mở rộng tìm kiếm ra bán kính 5 dãy nhà, cô biết 40 trường hợp nữa.

Cách đó khoảng 40 phút di chuyển, dược sĩ tên Kay Gaudet ở thị trấn St. Gabriel cũng bắt đầu nhận thấy tỷ lệ sảy thai ở phụ nữ cao đáng báo động.

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền báo cáo rằng những sự việc này đã được chú ý ở cấp quốc gia. Năm 1987, tờ Washington Post trở thành tờ báo đầu tiên gọi khu vực này là “hẻm ung thư” và đưa tin rằng “không khí, đất và nước dọc theo hành lang này… chứa đầy chất gây ung thư, chất gây đột biến và chất độc cho phôi thai”.

Một bác sĩ nói với ấn phẩm rằng có một “mối tương quan rõ ràng" giữa tỷ lệ ung thư cao và tình trạng ô nhiễm trong khu vực. Ba mươi năm sau, vào năm 2019, EPA xác định rằng cư dân ở một số khu vực của "hẻm ung thư" có nguy cơ mắc bệnh ung thư do ô nhiễm không khí cao gấp 50 lần so với mức trung bình toàn quốc.

Nhưng bất chấp những báo cáo đáng báo động như thế, không có gì thay đổi nhiều. Rất ít nghiên cứu đưa ra câu trả lời thuyết phục, và các quan chức tiểu bang và doanh nghiệp từ lâu đã miêu tả những rủi ro trong khu vực là “thổi phồng quá mức”.

Năm 2024, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền công bố một báo cáo vào tháng 1 cho thấy khoảng 200 nhà máy sản xuất nhiên liệu hóa thạch và hóa dầu ở Cancer Alley đã “tàn phá sức khỏe, cuộc sống và môi trường của người dân”.

Vào ngày 24 tháng 1 năm 2024, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã xuất bản một báo cáo dài 98 trang về "hẻm ung thư", tuyên bố rằng cư dân da màu của Cancer Alley “là nạn nhân của tình trạng ô nhiễm môi trường chết người từ ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch và hóa dầu” và họ “phải đối mặt với những tổn hại sức khỏe nghiêm trọng bao gồm nguy cơ mắc bệnh ung thư, sức khỏe sinh sản, các bệnh về đường hô hấp...”.

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã yêu cầu Cơ quan Chất lượng Môi trường Louisiana tăng cường các quy định và thực hiện, đồng thời yêu cầu EPA đóng cửa các nhà máy gây nguy hiểm cho sức khỏe con người.

Nhưng đối với nhiều người sống tại Cancer Alley, sự thay đổi như vậy đã quá muộn.