Tesla đang rơi vào tình trạng khó khăn chưa từng có nhưng CEO Elon Musk lại đang thờ ơ trước đứa con tinh thần của mình.
Giống như nhiều nhà sản xuất Mỹ khác, Tesla đang rơi vào thế khó vì cuộc chiến thương mại do Tổng thống Donald Trump khởi xướng.
Tuy nhiên, khác với phần lớn các công ty còn lại, Tesla lại gặp thêm một “rắc rối phụ” – đó là mối quan hệ thân thiết giữa CEO Elon Musk và ông Trump, đến mức Musk đôi khi còn được gọi đùa là “Người bạn thân số 1” của tổng thống.
Tuần này, Tesla sẽ công bố báo cáo tài chính và Elon Musk sẽ có buổi trả lời câu hỏi từ các nhà đầu tư. Nhưng mọi chuyện không đơn giản – Musk đang đối mặt với một tình huống tiến thoái lưỡng nan: Nếu tiếp tục giữ mối quan hệ gần gũi với ông Trump, Tesla có thể khiến nhiều khách hàng tiềm năng trong và ngoài nước – những người không ủng hộ chính sách của ông Trump – quay lưng. Ngược lại, nếu Musk chủ động tạo khoảng cách với ông Trump, thì nguy cơ bị Nhà Trắng “ghim” là rất lớn.
Đây là một thế kẹt mà chính Musk đã tự đưa mình vào.
Quý I vừa qua ghi nhận mức sụt giảm doanh số lớn nhất của Tesla, sau một thời gian dài tăng trưởng hai chữ số gần như liên tục. Nhưng vấn đề tài chính chỉ là một phần nhỏ trong số những điều mà giới đầu tư muốn biết.
Các nhà đầu tư sẽ đặc biệt quan tâm đến việc mức thuế nhập khẩu 25% mà chính quyền ông Trump áp lên tất cả các dòng xe nhập khẩu đang khiến Tesla thiệt hại bao nhiêu, và Elon Musk nghĩ gì về chính sách này.
Một câu hỏi lớn khác là khi nào Musk sẽ rút khỏi vai trò tại “Bộ Hiệu quả Chính phủ” (Department of Government Efficiency – viết tắt là DOGE) ở Washington để tập trung xử lý các vấn đề còn tồn tại tại Tesla.
Giới đầu tư đang chờ đợi những bước tiến cụ thể trong các dự án như xe tự lái, đội xe Robotaxi, mẫu xe Tesla mới giá rẻ hơn và kế hoạch thương mại hóa robot hình người.
Nếu Musk có thể đưa ra những câu trả lời trấn an về bất kỳ vấn đề nào trong số này, điều đó có thể giúp đảo chiều đà giảm khiến giá cổ phiếu Tesla mất một nửa giá trị kể từ giữa tháng 12 - và phần nào khôi phục niềm tin vào công ty.
Dan Ives, chuyên gia phân tích của Wedbush Securities và là người lâu nay vẫn ủng hộ Tesla nhưng gần đây đã mạnh tay hạ mục tiêu giá cổ phiếu của hãng, cho biết Musk đang đối mặt với một tình huống “báo động đỏ” nếu tiếp tục giữ vai trò nổi bật trong chính quyền ông Trump.
Cho rằng hình ảnh thương hiệu bị ảnh hưởng là nguyên nhân khiến doanh số sụt giảm, Ives viết trong một ghi chú gửi khách hàng hôm chủ nhật rằng: “Musk cần rút khỏi chính phủ, từ bỏ vai trò tại DOGE và quay trở lại làm CEO toàn thời gian cho Tesla”.
Ngoài làn sóng phản đối xoay quanh cá nhân Musk, Tesla còn đang đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các hãng xe điện khác, đặc biệt tại thị trường Trung Quốc. Bất kỳ thông tin xấu nào trong những lĩnh vực này đều có thể kéo giá cổ phiếu xuống thêm một lần nữa.
“Mọi thứ đã biến thành ác mộng với Tesla và cả nhà đầu tư”, Ives nói với CNN. “Thuế quan, tranh cãi về DOGE, tổn hại thương hiệu - đúng nghĩa là một cơn bão hoàn hảo”.
TIẾN THOÁI LƯỠNG NAN
Ở một số khía cạnh, Tesla ít chịu ảnh hưởng hơn các hãng xe khác trước chính sách thuế ô tô của ông Trump. Hãng không nhập xe từ hai nhà máy ở nước ngoài, và xe Tesla sản xuất tại Mỹ cũng sử dụng ít linh kiện nước ngoài hơn so với các đối thủ. Trong khi đó, hầu hết các hãng xe lớn đều có ít nhất một số mẫu xe nhập khẩu bày bán tại các đại lý ở Mỹ.
Tesla đã ngừng nhận đơn đặt hàng mới tại Trung Quốc đối với hai mẫu xe cao cấp là Model S và Model X — vốn được sản xuất tại California — do Trung Quốc áp mức thuế trả đũa lên tới 125%. Tuy nhiên, hai mẫu xe này chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng doanh số toàn cầu của Tesla.
Dù vậy, Musk từng khẳng định rằng chi phí mà Tesla phải gánh chịu “không hề nhỏ”.
“Cần lưu ý rằng Tesla KHÔNG hề miễn nhiễm trong tình huống này. Tác động của thuế quan lên Tesla vẫn rất đáng kể”, ông viết trên mạng xã hội X, chỉ một ngày sau khi kế hoạch đánh thuế ô tô của ông Trump được công bố.
Tuy nhiên, nếu chỉ trích quá gay gắt chính sách thuế trong buổi họp nhà đầu tư sắp tới đây, Musk có thể làm tổn hại đến mối quan hệ "bằng hữu" đang rất thân thiết với ông Trump. Musk đã trở thành nhà tài trợ tài chính lớn nhất cho ông Trump trong năm ngoái, và kể từ lễ nhậm chức, ông cũng là một trong những cố vấn thân cận nhất của Tổng thống.
Cổ phiếu Tesla đã gần như tăng gấp đôi giá trị trong vòng hai tháng sau cuộc bầu cử, khi một số nhà đầu tư và chuyên gia phân tích kỳ vọng rằng Elon Musk sẽ có ảnh hưởng đến Tổng thống Trump trong việc thúc đẩy các chính sách có lợi cho Tesla - đặc biệt là trong lĩnh vực xe tự lái.
Tuy nhiên, việc ủng hộ mạnh mẽ các chính sách thuế quan của ông Trump có thể khiến chính quyền Trung Quốc và người tiêu dùng nước này tức giận. Trung Quốc hiện là thị trường ô tô lớn nhất thế giới, đồng thời cũng là thị trường xe điện lớn nhất.
Nhưng người tiêu dùng ở đây đang ngày càng chuyển sang các đối thủ trong nước, điển hình là BYD. Trong năm 2024, Tesla đạt doanh thu 20,9 tỷ USD tại Trung Quốc, chiếm khoảng 21% tổng doanh thu – là thị trường lớn thứ hai của hãng, chỉ sau Mỹ.
Dan Ives nhận định Trung Quốc chính là “mấu chốt quyết định thành bại trong tương lai của Tesla”. Ông cảnh báo rằng: “Phản ứng dữ dội từ Trung Quốc trước chính sách thuế của ông Trump và mối liên hệ của Musk sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng – không thể xem nhẹ”.
Khi nào Musk sẽ rời DOGE?
Các cuộc biểu tình bên ngoài showroom của Tesla và hành vi phá hoại tại một số cơ sở của hãng đang cho thấy phản ứng tiêu cực mà công ty và CEO của họ đang phải đối mặt. Một số câu hỏi phổ biến nhất từ giới đầu tư trên trang web của Tesla cũng xoay quanh vấn đề này.
Một câu hỏi được hơn 1.000 nhà đầu tư ủng hộ viết rằng:
“Liệu Tesla có ghi nhận thay đổi đáng kể nào về tỷ lệ đơn hàng trong Quý I do những tin đồn xoay quanh việc thương hiệu đang bị tổn hại hay không?”
Một câu hỏi khác, cũng được nhiều người đồng tình:
“Công ty dự định đối phó như thế nào với tác động từ mối quan hệ đối tác của Elon với chính quyền hiện tại?”
Và một câu hỏi nữa thẳng thắn hơn:
“Các cuộc tẩy chay, biểu tình, phá hoại, tiêu đề tiêu cực và giá cổ phiếu lao dốc đều bắt nguồn từ việc Elon Musk tham gia vào các thay đổi liên quan đến dịch vụ công và nhân sự của chính phủ Mỹ. Liệu Hội đồng Quản trị Tesla có đang cân nhắc việc để CEO của mình toàn tâm toàn ý cho Tesla và để chính trị cho những người được bầu chọn?”
Tháng trước, khi Elon Musk tổ chức một cuộc họp toàn thể nhân viên tại Tesla, sự kiện này đã giúp cổ phiếu của hãng phục hồi trong vòng một tuần sau quãng thời gian bị vùi dập. Tuy nhiên, đợt hồi phục này nhanh chóng kết thúc. Tổng thể từ đầu năm tới nay, vốn hoá Tesla đã bốc hơi khoảng 800 tỷ USD.
Ngày 2/4, khi Tesla công bố báo cáo doanh số quý có mức giảm theo năm lớn nhất từ trước đến nay, cổ phiếu hãng đã lao dốc mạnh cho đến khi Politico đăng tin rằng Musk sắp từ bỏ vai trò trong chính phủ. Thông tin này ngay lập tức kéo giá cổ phiếu tăng trở lại. Tuy nhiên, Musk và nhiều thành viên trong chính quyền đã bác bỏ thông tin này, khẳng định bài báo không chính xác.
Chuyên gia phân tích Ryan Brinkman của JPMorgan Chase viết trong một bản tin gửi khách hàng đầu tháng này rằng:
“Báo cáo doanh số và sản lượng quý I của Tesla khiến chúng tôi cho rằng – nếu có gì đó – thì có thể chúng tôi đã đánh giá thấp mức độ phản ứng từ người tiêu dùng”.
Tesla đã không đưa ra bình luận nào khi được yêu cầu phản hồi về doanh số hoặc tác động từ vai trò chính trị của Elon Musk đối với tình hình kinh doanh.
HỨA NHIỀU LÀM ÍT
Musk từng đưa ra những cam kết rất táo bạo: Xây dựng một đội xe robotaxi tự lái và phát triển robot hình người, với tuyên bố rằng đây sẽ là các yếu tố giúp Tesla trở thành công ty giá trị nhất thế giới.
Ông cũng từng công bố kế hoạch triển khai dịch vụ gọi xe tự hành tại Austin, Texas vào tháng 6. Tuy nhiên đến nay, vẫn chưa có bất kỳ cập nhật nào liên quan đến kế hoạch này.
Trong khi đó, Uber và Waymo (đơn vị xe tự hành của Google) đã đi trước một bước khi triển khai dịch vụ taxi tự lái kết hợp tại chính thành phố này.
Dan Ives nhận định: “Nếu Musk tiếp tục trì hoãn kế hoạch robotaxi thì đó sẽ là cú đánh lớn vào cổ phiếu. Chúng tôi cần nghe được tin tích cực ở mảng này, vì sẽ chẳng có gì sáng sủa nếu nhìn vào lợi nhuận hay triển vọng tài chính phần còn lại của năm”.
VietBF@ Sưu tập
