Hôm thứ Tư, phe bảo thủ đa số của Ṭa án Tối cao Hoa Kỳ dường như đă sẵn sàng mở đường cho việc thành lập trường học tôn giáo đầu tiên của quốc gia được tài trợ trực tiếp bằng tiền thuế của người dân.
Các thẩm phán đă nghe các lập luận trong một tranh chấp mang tính bước ngoặt từ Oklahoma, nơi Ṭa án Tối cao tiểu bang năm ngoái đă chặn Giáo hội Công giáo nhận được hợp đồng trường học với lư do vi phạm lệnh cấm hiến pháp của tiểu bang và liên bang đối với giáo dục tôn giáo do chính phủ tài trợ.
Một quyết định bác bỏ ṭa án cấp cao của tiểu bang sẽ có hiệu ứng lan tỏa trên toàn quốc, đặc biệt là ở 45 tiểu bang có 8.000 trường học với hơn 3,8 triệu trẻ em.
Tổng chưởng lư đảng Cộng ḥa của tiểu bang lập luận rằng các trường học là trường công lập - mở cửa cho tất cả mọi người và chịu sự giám sát chặt chẽ - và do đó, hoạt động như một phần mở rộng của chính quyền tiểu bang tuân theo các nguyên tắc tách biệt giữa nhà thờ và nhà nước.
Các luật sư của trường học tương lai -- Trường Công giáo ảo St. Isidore of Seville -- nhấn mạnh rằng trường này được thành lập và kiểm soát tư nhân và việc loại trừ trường khỏi nguồn tài trợ cho trường học nói chung là sự phân biệt đối xử về tôn giáo.
Trong hơn hai giờ, các thẩm phán đă tranh luận về việc áp dụng các điều khoản tôn giáo cạnh tranh của Tu chính án thứ nhất vào vụ kiện, cân nhắc cả lệnh cấm nhà nước thành lập tôn giáo và bảo vệ quyền tự do thực hành đức tin tôn giáo.
Ba thành viên theo chủ nghĩa tự do của ṭa án đă thống nhất quan điểm rằng các trường đặc quyền về cơ bản là các tổ chức công lập không thể thúc đẩy một hệ tư tưởng cụ thể bằng tiền của người nộp thuế.
"Bản chất của Điều khoản thành lập là chúng tôi sẽ không trả tiền cho các nhà lănh đạo tôn giáo để dạy tôn giáo của họ", Thẩm phán Sonia Sotomayor cho biết.
Thẩm phán Elena Kagan lưu ư rằng luật của Oklahoma tạo ra chương tŕnh trường đặc quyền nêu rơ rằng họ phải là những người không theo tôn giáo.
"Đây là những tổ chức do nhà nước điều hành", Kagan cho biết. "Liên quan đến nhiều vấn đề khác nhau, nhà nước đang điều hành những trường học này và nhấn mạnh vào một số yêu cầu nhất định".
Những người theo chủ nghĩa bảo thủ cho rằng họ có quan điểm khác biệt cơ bản về các trường đặc quyền -- như những nhà thầu cho một dịch vụ công chứ không phải là một nhánh của chính phủ.
"Lập luận mà St. Isidore và hội đồng đưa ra là đây là một thực thể tư nhân đang tham gia vào một chương tŕnh của tiểu bang", Thẩm phán Clarence Thomas lưu ư. "Chương tŕnh này không được tạo ra bởi chương tŕnh của tiểu bang".
Thẩm phán Brett Kavanaugh bày tỏ lo ngại rằng phán quyết chống lại St. Isidore trên cơ sở Tu chính án thứ nhất có thể đặt ra câu hỏi về các hợp đồng chính phủ khác với các tổ chức liên kết tôn giáo.
"Tôi nghĩ rằng mối lo ngại ở đây là các nhà dưỡng lăo hoặc ngân hàng thực phẩm hoặc cơ quan chăm sóc nuôi dưỡng hoặc cơ quan nhận con nuôi hoặc nơi trú ẩn cho người vô gia cư do tôn giáo điều hành, nhiều nơi trong số đó nhận được nguồn tài trợ đáng kể từ chính phủ, có khả năng ... trở thành các tác nhân của tiểu bang và do đó, không thể thực hiện tôn giáo của họ", Kavanaugh cho biết.
Một loạt các phán quyết gần đây của Ṭa án Tối cao đă chứng thực ư tưởng rằng các chương tŕnh phúc lợi công cộng do người nộp thuế tài trợ, từ phiếu giảm giá trường học đến học bổng do tiểu bang điều hành, phải được cung cấp b́nh đẳng, ngay cả khi một cá nhân hoặc tổ chức có liên kết tôn giáo.
Nhiều thẩm phán cho biết những tiền lệ đó áp dụng cho vụ kiện ở Oklahoma.
Kavanaugh nhấn mạnh rằng các trường công lập sẽ cung cấp cho các gia đ́nh "các lựa chọn" nhưng không giới hạn học sinh vào một nền giáo dục tôn giáo.
"Một học sinh ở Oklahoma được tự do lựa chọn trường công, đúng không? Không học sinh nào bắt buộc phải theo học trường công lập, đúng không?" ông nói.
"Đúng vậy", Gregory Garre, luật sư đại diện cho tiểu bang trả lời.
Thẩm phán Neil Gorsuch đề xuất rằng các tiểu bang riêng lẻ phản đối các trường công lập liên kết với tôn giáo có thể điều chỉnh luật của họ để ngăn chặn điều đó -- và có khả năng hạn chế tính độc lập của trường công lập.
THÊM: Một số nhà lập pháp nghiêng về tôn giáo trong giáo dục công khi Ṭa án Tối cao nghiêng về bên phải
"Tôi có thể tưởng tượng một số tiểu bang có thể phản ứng với quyết định có lợi cho bạn bằng cách áp đặt nhiều yêu cầu hơn đối với các trường công lập", Gorsuch nói với luật sư James Campbell đại diện cho nguyên đơn.
Chánh án John Roberts đặt ra những câu hỏi quan trọng cho cả hai bên. Có lúc, Roberts cho rằng một trường công lập St. Isidore sẽ tạo ra "sự tham gia toàn diện" đáng kinh ngạc giữa nhà thờ và nhà nước. Sau đó, ông ví mối quan hệ này với hợp đồng của Catholic Charities với Thành phố Philadelphia để cung cấp dịch vụ nhận con nuôi; một phán quyết của ṭa án tối cao năm 2021 cho biết thành phố không thể loại trừ cơ quan tôn giáo này khỏi chương tŕnh chăm sóc nuôi dưỡng.
"Điều đó khác ǵ so với những ǵ chúng ta có ở đây?" Roberts hỏi luật sư Gregory Garre của Oklahoma. "Bạn có một chương tŕnh giáo dục và bạn muốn không cho phép họ tham gia với một tổ chức tôn giáo."
Thẩm phán Amy Coney Barrett đă rút lui khỏi vụ kiện vào năm ngoái nhưng không giải thích quyết định của ḿnh. Những người theo dơi ṭa án kỳ cựu đă lưu ư mối quan hệ chặt chẽ của bà với Đại học Notre Dame và mối quan hệ cá nhân với các giáo sư luật tại đó, những người có liên quan đến vụ kiện.
Sự vắng mặt của bà tạo ra khả năng xảy ra t́nh trạng bế tắc 4-4 tại ṭa án, trong trường hợp đó, phán quyết của Ṭa án Tối cao tiểu bang Oklahoma sẽ được giữ nguyên. Roberts được coi là người bỏ phiếu quyết định.
"Các lập luận bằng miệng ngày hôm nay đă nêu rơ rằng các tiểu bang không được đối xử với các cá nhân và tổ chức tôn giáo như công dân hạng hai", Carrie Severino, cựu thư kư của Thẩm phán Clarence Thomas và là chủ tịch của JCN, một nhóm vận động pháp lư bảo thủ, cho biết. "Tôi hy vọng ṭa án sẽ tuân theo tiền lệ và cho phép St. Isidore cung cấp lựa chọn giáo dục cho học sinh Oklahoma".
Những người phản đối các trường bán công tôn giáo cho biết họ lo ngại một phán quyết quan trọng sắp xảy ra và có thể mang tính chuyển đổi.
"Nếu những lập luận ngày hôm nay là một dấu hiệu, th́ Ṭa án Tối cao có thể đang trên bờ vực từ bỏ một trong những nguyên tắc nền tảng của nền dân chủ của chúng ta", Mục sư Tiến sĩ Shannon Fleck, giám đốc điều hành của Faithful America, một nhóm ủng hộ Cơ đốc giáo thiên tả, cho biết. "Hăy nói rơ ràng, đây luôn là một trường hợp thử nghiệm, và ngày nay, các biện pháp bảo vệ theo hiến pháp đă bảo vệ quyền tự do tôn giáo thực sự trong nhiều thế hệ đang gặp nguy hiểm".
|