Câu chuyện về người phụ nữ xuất hiện tại miêng cống thoát nước đã lan truyền khắp mạng xã hội thời gian qua. Đằng sau những hình ảnh không ngờ ấy lại là thực trạng đáng buồn của cả một cộng đồng dân cư.
Trong lúc tản bộ về nhà và chụp ảnh đường phố như thường lệ, nhiếp ảnh gia nghiệp dư William Roberts đã chứng kiến một cảnh tượng kỳ lạ ngay tại trung tâm tài chính Makati của Philippines.
Một người phụ nữ ló đầu ra từ miệng cống thoát nước ngay khu vực giao giữa đường Adelantado giao với VA Rufino. Đây là khu vực đông đúc nhất thành phố.
“Khi tôi đang đứng chờ đèn đỏ, tôi thấy một cái đầu ló ra từ miệng cống. Vì sẵn cầm máy ảnh nên tôi đã chụp lại. Cô ấy cứ thế bò ra và tôi tiếp tục ghi hình”, Roberts kể với phóng viên của This Week in Asia.
Ngay sau đó, một cảnh sát đã phát hiện và tiến lại hỏi người phụ nữ đang làm gì.
“Tôi tiếp tục chụp ảnh cho đến khi cô ấy bắt đầu chạy về phía tôi… rồi vụt qua tôi và chạy đi mất”, Roberts kể thêm.
Nhiếp ảnh gia nghiệp dư William Roberts đã chụp lại một khoảng khắc lạ thường tại một thành phố sầm uất của Philippines. Ảnh: William Roberts
Roberts sau đó đã chia sẻ trải nghiệm lạ lùng này lên Reddit để hỏi xem có ai từng gặp chuyện tương tự. Không ngờ, bức ảnh ông đăng lập tức gây sốt, thu hút hơn 1.000 bình luận, hơn 10.000 lượt xem và liên tục được chia sẻ lại trên Facebook.
Trên mạng xã hội, người dùng bàn tán xôn xao về bức ảnh. Một số hoài nghi đây là chiêu trò quảng bá.
Truyền thông địa phương gọi người phụ nữ vô danh ấy là “Rose”. Câu chuyện thu hút sự quan tâm của công chúng và giới chức trách bắt đầu vào cuộc xác minh.
Ít lâu sau, Bộ Phúc lợi và Phát triển Xã hội Philippines (DSWD) xác định được danh tính của Rose, trao cho cô khoản hỗ trợ tài chính trị giá 80.000 peso Philippines (tương đương 1.435 USD). Đồng thời, cô cũng được phong làm “nhân viên xã hội danh dự” để cô có thể hỗ trợ những người vô gia cư khác như mình.
Câu chuyện về Rose hé lộ một thực tế lớn hơn. Cô là một trong số ít người đang trú ngụ gần một miệng cống cách nơi phát hiện ban đầu khoảng 1 km.
Nhiếp ảnh gia Roberts cho biết ông đã trò chuyện với một cán bộ thuộc Hiệp hội Bất động sản Trung tâm Makati. Người này thừa nhận không rõ hệ thống cống thoát nước đi về đâu, dù đơn vị này được giao quản lý hạ tầng thành phố. Roberts đã gửi email tới nhiều cơ quan khác nhưng chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng.
Ông cũng phát hiện rằng miệng cống nơi Rose xuất hiện là một phần của mạng lưới đường ống ngầm nối tới nhiều khu vực khác nhau trong thành phố, bao gồm cả một con lạch gần Trung tâm Y tế Makati. Đây chính là nơi Rose và khoảng 15 người vô gia cư khác sinh sống. Họ được ví như “người chuột chũi”, sống và di chuyển dưới lòng thành phố.
This Week in Asia đã tới khu vực con lạch nói trên. Nơi này có một miệng cống lớn có thể là lối vào mạng lưới cống ngầm. Tuy nhiên, họ không thấy bóng dáng ai. Những người sống tại đây có thể đã rời đi vì lực lượng tuần tra tăng cường rà soát sau khi câu chuyện về Rose lan truyền.
Theo nghiên cứu sinh tiến sĩ Gino Antonio Trinidad tại Đại học Philippines, điểm khiến câu chuyện lan rộng chính là yếu tố bất ngờ và cách chính phủ phản ứng.
“Nhiều người trong chúng ta quen với cảnh người vô gia cư sống trên đường phố, dưới gầm cầu hay trong nghĩa trang, nhưng hiếm khi thấy một người xuất hiện từ miệng cống theo đúng nghĩa đen ở trung tâm tài chính của thủ đô”, ông nhận xét.
Tuy vậy, Trinidad cho rằng cách DSWD phản ứng chỉ là giải pháp tình thế. Ông cũng thất vọng vì thái độ giễu cợt của công chúng khi Rose nhận được trợ cấp tiền mặt 80.000 peso.
Một người viết trên Facebook: “Ước gì mình cũng được vậy”. Người khác thì nói: “Chắc phải chui xuống cống thôi”.
Cố vấn Arvin Dimalanta tại Trung tâm Nguồn lực Phát triển Toàn diện Philippines cho rằng khoản tiền hỗ trợ này chỉ đủ trang trải ngắn hạn.
“Thuê nhà thường cần đặt cọc hai tháng, còn phải trả chi phí vận chuyển, đồ dùng, thực phẩm… Một gia đình may mắn lắm mới sống qua hai tháng với số tiền đó”, ông nói.
Theo nghiên cứu năm 2023 của tổ chức Joly Homes Foundation và Soeur Emmanuelle Philippines, Philippines có khoảng 4,5 triệu người vô gia cư, trong đó 2/3 sống ở vùng đô thị Manila. Đại dịch Covid-19 càng khiến tình hình thêm trầm trọng do người lao động mất việc làm và thu nhập.
Tuy nhiên, theo cố vấn Dimalanta, con số này vẫn còn gây tranh cãi vì thiếu định nghĩa rõ ràng về người vô gia cư, bao gồm cả những người sống trong lều tạm ở khu định cư lâu dài.
Theo luật Phillipines, khái niệm “vô gia cư” không được nêu rõ. Những người sống trên đường phố, làm việc thời vụ như lau dọn, người bán hàng rong hay xin tiền ở cầu, ở nghĩa trang hoặc người sống trong cống có thể không được thống kê đầy đủ.
Ông Dimalanta cho rằng nếu có định nghĩa rõ ràng, việc hỗ trợ sẽ hiệu quả và toàn diện hơn. Ông cũng kêu gọi chính quyền thay đổi cách tiếp cận từ phạt sang hỗ trợ. Ông đề xuất các chính quyền địa phương nên cung cấp chỗ ở tạm thời và hỗ trợ việc làm đến khi họ có thể tự trang trải.
Ông Trinidad kết luận: “Câu chuyện của Rose là một lời nhắc về cái giá mà những đô thị ‘đẳng cấp thế giới’ phải đối mặt. Bởi chính những người như Rose cũng góp phần duy trì những không gian ấy”.
VietBF@ Sưu tập
