Dù Hoa Kỳ đã cho ban hành lệnh cấm xuất khẩu chip AI tiên tiến nhất, thị trường chợ đen tại TQ vẫn hoạt động sôi nổi với giá trị giao dịch vượt mốc 1 tỷ USD chỉ trong vòng 3 tháng.
Một bản phân tích mới đây từ
Financial Times cho thấy có ít nhất 1 tỷ USD giá trị chip xử lý AI cao cấp của Nvidia đã được chuyển giao đến TQ trong 3 tháng ngay cả sau khi chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump cho áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt hơn. Thực tế này đã phơi bày những sự giới hạn trong nỗ lực của Washington nhằm ngăn chặn tham vọng kỹ thuật cao của Bắc Kinh.
Loại chip được tìm kiếm nhiều nhất là
GPU Nvidia B200, vốn bị cấm bán trực tiếp cho TQ nhưng lại đang được bày bán rộng rãi tại thị trường chợ đen tại quốc gia này. Đây là loại chip được sử dụng từ các tập đoàn kỹ nghệ lớn của Mỹ như
OpenAI, Google và
Meta để cho huấn luyện các hệ thống AI thế hệ mới.
(Minh họa)
Tài liệu mà
Financial Times đã thu thập được cho thấy các công ty phân phối tại TQ bắt đầu cung cấp
chip B200 cho các trung tâm số liệu phục vụ các doanh nghiệp AI TQ từ tháng 5/2025 không lâu sau khi chính quyền Trump cho siết lệnh cấm với dòng
chip H20, phiên bản yếu hơn được Nvidia thiết kế riêng cho thị trường TQ nhằm đáp ứng các quy định từ thời Tổng thống Joe Biden.
Theo giới luật sư, việc mua bán các chip Nvidia bị hạn chế ở TQ được xem là hợp pháp nếu đã nộp đầy đủ mức thuế. Tuy nhiên, bên bán và vận chuyển từ Mỹ sang TQ sẽ bị buộc tội vi phạm luật xuất khẩu của Mỹ.
Đáng chú ý, sau thông báo gần đây của CEO Nvidia Jensen Huang rằng chính quyền Trump sẽ cho phép tiếp tục bán chip H20 tại TQ, hoạt động buôn bán chợ đen chip
B200 đã có phần giảm nhiệt. Dẫu vậy, các dòng chip bị cấm như
B200, H100 và
H200 vẫn được rao bán công khai trên mạng xã hội ở đại lục.
Một trong những công ty phân phối
chip B200 lớn nhất tại TQ là công ty có tên
"Gate of the Era" có trụ sở tại tỉnh An Huy. Công ty này được thành lập vào tháng 2/2025, cùng thời điểm xuất hiện tin đồn về khả năng Mỹ sẽ cho ngưng bán
chip H20. Các sản phẩm được công ty này cung cấp là các
"rack" số liệu được cho lắp sẵn 8
chip B200, phần mềm và linh kiện kèm theo, có thể được cắm trực tiếp vào trung tâm số liệu.
Mỗi rack như vậy có giá từ 3 đến 3,5 triệu Nhân dân tệ (tương đương khoảng 489,000 USD), vẫn cao hơn khoảng 50% so với giá trung bình sản phẩm tương đương tại Mỹ. Tính từ giữa tháng 5,
Gate of the Era được cho là đã nhận ít nhất hai lô hàng với hàng trăm
rack và bán lại cho nhiều đơn vị khác, đạt tổng giá trị khoảng 400 triệu USD.
CEO Nvidia
Gate of the Era thuộc quyền sở hữu của một nhóm công ty có cùng tên, đăng ký tại Thượng Hải, và có cổ đông lớn là công ty giải pháp AI mang tên
China Century. Trên website,
China Century quảng cáo họ có hơn 100 đối tác kinh doanh, bao gồm các tên tuổi lớn như
AliCloud, Baidu Cloud và từng liệt kê cả
ByteDance Huoshan Cloud trước khi cho gỡ bỏ xuống sau khi được
Financial Times chủ động liên lạc.
China Century khẳng định không có hoạt động buôn bán nào có dính líu đến chip Nvidia và chỉ tập trung vào giải pháp
"thành phố thông minh". Trong khi đó,
Huoshan Cloud tuyên bố không mua chip Nvidia và đang xử lý việc logo công ty đã bị sử dụng trái phép.
Trụ sở đăng ký của
Gate of the Era hiện nằm trong một khu kỹ nghệ do Bắc Kinh quản lý, chuyên về mật mã học. Tuy nhiên, theo ghi nhận của
Financial Times, công ty này vẫn chưa dọn đến văn phòng mới này, trong khi địa chỉ cũ đang do một đơn vị bất động sản chiếm dụng và phủ nhận mọi tin tức có liên quan.
Nhiều chip
B200 được bán ra từ
Gate of the Era có nguồn gốc từ
Supermicro, một công ty sản xuất máy chủ của Mỹ. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy
Supermicro hay các công ty như
Dell, Asus có dính líu đến các hoạt động buôn lậu. Các công ty này đều khẳng định luôn tuân thủ nghiêm ngặt luật xuất khẩu của Mỹ và có biện pháp xử lý nếu đối tác nào vi phạm.
Tại Tc, các rack chip Nvidia thậm chí còn được chào bán công khai trên mạng xã hội như Douyin, Xiaohongshu. Một số nơi phân phối còn cho khách hàng kiểm tra và dùng thử tại chỗ trước khi giao hàng.
Bên cạnh
B200, các dòng chip tiên tiến hơn như
GB200 và cả dòng nâng cấp
B300 (dự kiến sẽ cho sản xuất hàng loạt vào quý IV/2025) cũng được quảng cáo rầm rộ. Một số công ty phân phối cho biết đã bán 10 rack
GB200 với giá gần 5,6 triệu USD mỗi chiếc, dù chưa thể xác minh độc lập về thông tin này.
Giới chuyên gia nhận định rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ chỉ khiến cho thị trường chip lậu tại TQ trở nên kém hiệu quả hơn về mặt kinh tế và kỹ thuật, chứ không thể ngăn chận hoàn toàn được dòng chảy của các sản phẩm kỹ thuật cao này.
Một phần nguyên nhân khiến cho các công ty kỹ nghệ lớn tại đại lục không thể trực tiếp mua chip lậu là do rào cản pháp lý và thiếu dịch vụ hậu mãi từ Nvidia. Do đó, khách hàng chủ yếu hiện nay là các trung tâm số liệu trung gian hoặc công ty nhỏ trong các lĩnh vực kỹ nghệ, tài chính và y tế. Một số đơn vị nằm trong danh sách cấm vận của Mỹ cũng tìm đến các nguồn cung cấp này.
Dù quy mô nhỏ hơn nhiều so với các trung tâm dữ liệu lớn trên thế giới, nhưng hệ thống mua bán vẫn đang tồn tại và phát triển. Sau khi lệnh cấm
H20 được nới lỏng ra, lượng giao dịch chip lậu có phần sụt giảm rõ rệt. Tuy nhiên, theo một số công ty phân phối, nhu cầu với các dòng chip tối tân vẫn luôn có mặt.
Cuối cùng, các chuyên gia cũng cảnh cáo rằng, Đông Nam Á đang trở thành điểm trung gian chuyển giao mới cho các lô hàng chip AI. Mỹ đang xem xét áp đặt thêm lệnh kiểm soát xuất khẩu với Thái Lan, còn Malaysia đã siết quy định từ đầu tháng này nhằm ngăn dòng chảy chip sang TQ. Tuy nhiên, theo giới trong ngành, kể cả những tuyến đường này bị chặn, các nhóm trung gian vẫn sẽ tìm ra cách vận chuyển thông qua châu Âu hoặc các khu vực chưa bị ảnh hưởng từ lệnh cấm vận.
"Lịch sử cho thấy: khi lợi nhuận đủ lớn, luôn có người sẽ tìm ra đường đi vòng", một công ty phân phối TQ khẳng định.
