Tòa án liên bang xem xét 'đòn thuế': Nếu ông Trump thua kiện, điều gì sẽ xảy ra?

[miro1510]

Khi Tổng thống Donald Trump chuẩn bị áp thêm một loạt thuế mới, một vụ kiện lớn tại tòa phúc thẩm liên bang Mỹ có thể khiến hàng loạt chính sách thuế quan của ông mất hiệu lực. Trọng tâm tranh cãi: ông Trump có vượt quá thẩm quyền pháp lý khi viện dẫn Luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp thuế hay không?

Trong nhiều tháng qua, ông Trump đã liên tục áp mức thuế cao hơn đối với hầu hết hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, viện dẫn IEEPA – đạo luật năm 1977 cho phép tổng thống có quyền hành động trong tình huống khẩn cấp về kinh tế.

Tuy nhiên, 5 chủ doanh nghiệp nhỏ cùng 12 bang do đảng Dân chủ lãnh đạo cho rằng việc áp thuế này vượt quá giới hạn mà luật cho phép. Hồi tháng 5, Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ đã đứng về phía các nguyên đơn, nhưng Tòa phúc thẩm Liên bang vẫn cho phép các mức thuế của ông Trump tiếp tục được áp dụng trong thời gian vụ kiện được xem xét.

Nếu tòa phúc thẩm ra phán quyết chống lại ông Trump, tác động có thể làm thay đổi đáng kể chiến lược thương mại của ông – dù không hoàn toàn chặn được việc áp thuế mới.

Các thẩm phán nghi ngờ lập luận của ông Trump ra sao?

Trong phiên tranh luận miệng, 10/11 thẩm phán tỏ ra hoài nghi trước lập luận của đại diện Bộ Tư pháp Mỹ rằng ông Trump có quyền hợp pháp dùng IEEPA để đánh thuế.

Nhiều thẩm phán nhấn mạnh rằng IEEPA hiếm khi được sử dụng và bản thân đạo luật này “không hề đề cập tới thuế quan”. Một số người cũng đặt câu hỏi: liệu thâm hụt thương mại – tình trạng Mỹ nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu – có đủ để coi là “mối đe dọa kinh tế khẩn cấp” khi thực tế tình trạng này đã tồn tại hàng chục năm?

Nếu ông Trump thua kiện, điều gì sẽ bị ảnh hưởng?

Trump đã dùng IEEPA để áp thuế với nhiều quốc gia, bao gồm 10% thuế phổ quát áp lên hầu hết hàng xuất khẩu vào Mỹ từ tháng 4, cùng các mức thuế riêng với Trung Quốc, Mexico, Canada, Brazil… nhằm đối phó vấn đề fentanyl và nhập cư bất hợp pháp.

Ngay cả các đối tác đã ký thỏa thuận thương mại với Trump như EU và Nhật Bản vẫn phải chịu mức thuế cao hơn so với trước tháng 4. Nếu tòa tuyên IEEPA không hợp lệ, các thỏa thuận này có thể bị đẩy vào tình thế bấp bênh.

Một số chuyên gia nhận định chính quyền Trump vẫn có thể tìm các căn cứ pháp lý khác để duy trì thỏa thuận. Nhưng việc đàm phán lại từ đầu sẽ tiềm ẩn rủi ro, bởi nhiều nước “không muốn chọc giận” Washington bằng cách mở lại bàn thương lượng.

Ngay cả khi thất bại với IEEPA, ông Trump vẫn còn nhiều công cụ pháp lý để áp thuế. Các mức thuế theo ngành mà ông Trump áp gần đây – như thuế 50% với đồng – dựa trên Điều 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962, cho phép đánh thuế vì lý do an ninh quốc gia.

Ngoài ra, Điều 301 của Đạo luật Thương mại 1974 cũng cho phép Mỹ điều tra và áp thuế trừng phạt nếu quốc gia khác vi phạm hoặc gây thiệt hại không chính đáng cho doanh nghiệp Mỹ. Đây là công cụ ông Trump từng dùng trong nhiệm kỳ đầu để áp thuế nhiều mặt hàng từ Trung Quốc và EU.

Nói cách khác, dù IEEPA có bị tòa bác bỏ, chiến lược dùng thuế quan làm đòn bẩy thương mại của ông Trump nhiều khả năng vẫn tiếp tục.