|
Nga tự tìm cho mình một thị trường ngách để dẫn đầu thay vì lựa chọn con đường đi đã quá đông người.
Từ nỗi ê chề vươn lên
Vào một ngày tháng 4/2018, tại thành phố Ulan-Ude của Siberia, một sự kiện được kỳ vọng sẽ đánh dấu bước tiến công nghệ của Nga đã biến thành một thảm họa PR ê chề.
Trước sự chứng kiến của các quan chức cấp cao và giới truyền thông, Russian Post đã thực hiện chuyến bay giao hàng bằng máy bay không người lái đầu tiên. Chiếc drone trị giá 1,2 triệu rúp (khoảng 20.900 USD) cất cánh, mang theo một gói hàng nhỏ, bay lên không trung trong vài giây ngắn ngủi trước khi đột ngột mất kiểm soát và đâm sầm vào một tòa nhà chung cư gần đó, vỡ tan thành từng mảnh.
Vụ tai nạn không chỉ là một thất bại kỹ thuật; nó trở thành biểu tượng cho sự tụt hậu công nghệ của Nga trong một lĩnh vực đang bùng nổ trên toàn cầu, một trò cười cho truyền thông quốc tế.
Chỉ ba năm sau, vào tháng 11/2021, một cảnh tượng hoàn toàn khác diễn ra ở một vùng đất còn khắc nghiệt hơn nhiều: khu tự trị Yamal-Nenets, sâu trong vòng Bắc Cực. Giữa mùa đông băng giá của Siberia, một chiếc drone trực thăng mạnh mẽ, mẫu SH-350 do công ty Aeromax chế tạo, đã gầm rú cất cánh.
Nó không mang một gói hàng nhỏ cho mục đích trình diễn, mà là một kiện hàng nặng tới 100 kg. Chiếc drone đã bay một cách hoàn hảo qua quãng đường 51 km giữa hai thị trấn Salekhard và Aksarka, vượt qua tuyết và gió lạnh, hoàn thành nhiệm vụ trong khoảng thời gian chỉ bằng một nửa so với di chuyển bằng đường bộ.
Chuyến bay này không phải là một màn trình diễn hào nhoáng; nó là một bài kiểm tra thực tế về năng lực, một minh chứng cho một bước nhảy vọt đáng kinh ngạc. Sự tương phản kịch tính giữa hai khoảnh khắc này không chỉ đơn thuần là một câu chuyện về cải tiến công nghệ..
Vậy, làm thế nào mà nước Nga, trong một khoảng thời gian ngắn và dưới sức ép chưa từng có của các lệnh trừng phạt quốc tế, lại có thể biến ngành công nghiệp drone dân sự của mình từ một trò cười thành một ngành công nghiệp chiến lược quốc gia với tham vọng toàn cầu?
Bùng nổ thành thế lực
Ngay khi nhận thấy máy bay không người lái là tương lai công nghệ, ngành sản xuất của Nga đã bùng nổ mạnh mẽ. Từ những công ty khởi nghiệp trong gara, nay đã vươn mình thành một số doanh nghiệp lớn nhất cả nước, thu hút hơn 200 tỷ rúp (2,4 tỷ USD) vốn đầu tư và tạo ra doanh thu hàng năm ít nhất 130 tỷ rúp (1,6 tỷ USD).
Từ năm 2023, Nga đã chứng kiến sự tăng trưởng kỷ lục về số lượng công ty sản xuất phương tiện bay mới được đăng ký, với tổng cộng 407 công ty. Tổng cộng, các doanh nghiệp này đã thu về hơn 136 tỷ rúp (1,68 tỷ USD) trong năm 2024, và tổng vốn đầu tư họ nhận được trong giai đoạn 2023-2024 lên tới 243 tỷ rúp (3,00 tỷ USD).
Để so sánh, chính phủ Nga có kế hoạch chi 277 tỷ rúp (3,43 tỷ USD) trong sáu năm tới cho toàn bộ ngành năng lượng hạt nhân – một trong những lĩnh vực trọng tâm của nước này,
Trong một cuộc họp quan trọng vào năm 2024, Tổng thống Vladimir Putin đã không ngần ngại tuyên bố ngành công nghiệp drone là "một trong những nền tảng của sự tiến bộ công nghệ của Nga" và đặt ra một mục tiêu đầy tham vọng: đến năm 2030, Nga phải trở thành "một trong những nhà lãnh đạo công nghệ toàn cầu trong lĩnh vực hệ thống máy bay không người lái".
Các mục tiêu của dự án rất cụ thể và rõ ràng: tăng tỷ trọng drone nội địa trên thị trường Nga từ 24% lên 70% vào năm 2030, đồng thời nâng tổng số lượng drone từ 12.000 lên 32.500 chiếc.
Thị trường drone dân sự của Nga không phải là một khối đồng nhất, mà là một hệ sinh thái đa dạng với những công ty có chiến lược và thế mạnh riêng biệt.
Nếu có một công ty tiêu biểu cho sự đa dạng và đổi mới của ngành drone Nga, đó chính là Geoscan Group. Có trụ sở tại St. Petersburg, Geoscan không chỉ sản xuất drone mà còn xây dựng một hệ sinh thái khép kín bao gồm phần cứng, phần mềm, dịch vụ và thậm chí cả giáo dục và giải trí.
Về phần cứng, Geoscan cung cấp các giải pháp công nghiệp hàng đầu. Nổi bật là Geoscan 701, một UAV cánh bằng được thiết kế cho các nhiệm vụ khảo sát quy mô lớn trên những vùng lãnh thổ hiểm trở như Siberia và Bắc Cực. Với thời gian bay lên đến 10 giờ và tầm hoạt động 1.000 km, nó có thể khảo sát diện tích lên tới 25.000 ha trong một chuyến bay duy nhất, một năng lực vượt trội cho các dự án cơ sở hạ tầng và khai khoáng.
Bên cạnh đó, dòng Geoscan 401 là một nền tảng đa năng dạng quadcopter, với các phiên bản chuyên dụng như Geodesy (trắc địa), Lidar (lập bản đồ 3D trong khu vực rừng rậm), và Geophysics (khảo sát địa vật lý từ trên không).
Là một phần của tập đoàn quốc phòng nổi tiếng Kalashnikov, ZALA Aero Group đóng vai trò là "ngựa thồ" công nghiệp, chuyên cung cấp các giải pháp drone cho các ngành công nghiệp hạ tầng quan trọng nhất của Nga, đặc biệt là năng lượng.
Nếu Geoscan là bộ não và ZALA là xương sống, thì Aeromax chính là đôi chân của ngành drone Nga, chuyên giải quyết bài toán "sự thống trị của khoảng cách" thông qua các drone vận tải hạng nặng.
Sản phẩm chủ lực của Aeromax là dòng drone trực thăng SH-350/SH-450. Những cỗ máy này được chế tạo để hoạt động trong những điều kiện khắc nghiệt nhất. Với khả năng mang tải trọng lên tới 100 kg, tầm hoạt động 150 km và khả năng bay trong thời tiết khắc nghiệt, chúng là giải pháp hoàn hảo cho việc kết nối các cộng đồng xa xôi ở Siberia và Viễn Đông.
Chất xúc tác từ lệnh trừng phạt
Các lệnh trừng phạt của phương Tây, được thiết kế để làm tê liệt nền kinh tế và công nghệ của Nga, đã tạo ra một nghịch lý đáng kinh ngạc trong ngành công nghiệp drone. Thay vì bóp nghẹt sự phát triển, chúng lại vô tình trở thành chất xúc tác mạnh mẽ nhất, buộc Nga phải đi trên một con đường tự chủ đầy thách thức nhưng cũng đầy tiềm năng.
Không thể phủ nhận rằng các lệnh trừng phạt đã gây ra những khó khăn to lớn. Chúng đã cắt đứt Nga khỏi nguồn cung cấp công nghệ và linh kiện tiên tiến từ phương Tây. Các nghiên cứu đã chỉ ra sự phụ thuộc nặng nề của drone Nga vào linh kiện nước ngoài. Một phân tích trên ba mẫu drone của Nga cho thấy 69% (hơn hai phần ba) linh kiện có nguồn gốc từ các công ty Mỹ.
Trong bối cảnh đó, Trung Quốc đã nổi lên như một nhà cung cấp thay thế quan trọng nhất. Dữ liệu cho thấy có tới 92% linh kiện nước ngoài trong một số drone của Nga đến từ Trung Quốc. Nguồn cung này bao gồm các công nghệ lưỡng dụng quan trọng như chất bán dẫn, động cơ và cảm biến quang học.
Chính sự cô lập, trớ trêu thay, lại là động lực lớn nhất cho sự đổi mới trong nước. Trên toàn nền kinh tế Nga, các doanh nghiệp đã buộc phải tìm kiếm các giải pháp phần mềm trong nước để thay thế các sản phẩm của những gã khổng lồ toàn cầu như SAP, Oracle và Microsoft.
Các lệnh trừng phạt, dù nhằm mục đích làm suy yếu năng lực công nghệ của Nga, lại đang tạo ra một hậu quả chiến lược không mong muốn cho phương Tây. Bằng cách dựng lên một bức tường bao quanh thị trường Nga rộng lớn, phương Tây đã vô tình trao cho các nhà vô địch trong nước như Geoscan và ZALA một thị trường độc quyền và một nhiệm vụ được chính phủ tài trợ để đổi mới.
Nga đã đặt một nền móng vững chắc đáng kinh ngạc chỉ trong một thời gian rất ngắn. Bằng cách tập trung vào các ứng dụng công nghiệp, hạng nặng thay vì thị trường tiêu dùng vốn đã đông đúc, Nga đã tạo ra một phân khúc riêng, nơi họ có cơ hội thực sự để trở thành một nhà lãnh đạo toàn cầu, đúng như tầm nhìn trong chiến lược năm 2030.
VietBF@ Sưu tập
|
|
