NHẬT BẢN: Pin dự phòng của TQ tự bốc cháy, gây hỏa hoạn nhiều nơi ở Nhật Bản

[S9g*]

Các vụ hỏa hoạn do pin lithium-ion gây ra, đặc biệt từ pin sạc dự phòng đang gia tăng đáng báo động. Mặc dù chính phủ Nhật Bản đã cho sửa đổi luật để thắt chặt các quy định, nhưng tình hình cháy nổ vẫn phức tạp do các công ty cung cấp nước ngoài rao bán sản phẩm kém chất lượng trực tiếp cho người tiêu dùng qua internet. Hậu quả của việc vứt bỏ pin lithium-ion không đúng cách còn dẫn đến các vụ cháy tại cơ sở xử lý rác, gây bị ngừng hoạt động và mức thiệt hại khá lớn. Do đó, việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng là hết sức cần thiết.

Vào ngày 2/10/2025, Cơ quan Bảo vệ Người tiêu dùng đã tổ chức cuộc họp báo, Trưởng phòng An toàn Người tiêu dùng, có nhấn mạnh: "Pin lithium-ion được sử dụng trong nhiều sản phẩm khác nhau, nhưng nhận thức về mối nguy hiểm của chúng chưa được thông báo rộng rãi cho công chúng. Xin hãy cẩn thận khi cho sử dụng và lúc vứt bỏ chúng". Cơ quan này cũng đưa ra cảnh cáo về loại tai nghe không dây và quạt cầm tay, những thiết bị nay đã trở nên quen thuộc trong những năm gần đây.

Một vụ hỏa hoạn đã xảy ra vào rạng sáng ngày 25/9 tại một căn nhà ở quận Suginami, Tokyo, khiến cho 6 người bị thương nhẹ. Người phụ nữ sống tại đây, nơi đã khởi phát ra đám cháy, cho biết: "Tôi đang sạc điện thoại bằng pin sạc dự phòng. Khi đang ngủ thì nghe thấy tiếng động, nhìn sang thì thấy lửa bốc lên từ cục pin". Vào tháng 7, một vụ cháy nổ tương tự cũng đã xảy ra trên tuyến JR Yamanote Line ở Tokyo, khi pin sạc dự phòng của một hành khách đã bốc cháy trong lúc sạc điện thoại, gây ra chậm trễ nghiêm trọng cho tuyến tàu. Pin sạc dự phòng này là hàng của TQ sản xuất ra và đã được lệnh cho thu hồi kể từ tháng 6 năm 2023.

(Minh họa)

Pin lithium-ion rất nhạy cảm với nhiệt độ và va đập, đặc biệt khi bị hư hỏng, chúng có thể gây ra cháy. Theo Cơ quan Đánh giá Kỹ nghệ và Sản phẩm Quốc gia (NITE), số vụ cháy do pin sạc dự phòng hồi năm ngoái là 123 vụ, tăng lên hơn 2,5 lần so với 47 vụ hồi năm 2020. Từ năm 2018, pin sạc dự phòng đã thuộc đối tượng kiểm soát của Luật An toàn Thiết bị Điện, cấm mua bán các sản phẩm không có đóng dấu "PSE" (chứng nhận đã đạt tiêu chuẩn an toàn). Tuy nhiên, trên thực tế, một số sản phẩm đặc biệt hàng TQ được cho là cho đóng dấu "PSE" giả mạo và đem bán với giá rẻ. Có khả năng các sản phẩm kém chất lượng này được người tiêu dùng trong nước mua trực tiếp từ các nơi cung cấp nước ngoài qua internet.

Chính phủ Nhật Bản đã cho sửa đổi luật vào năm ngoái để đưa các công ty cung cấp nước ngoài này vào phạm vi kiểm soát của luật này, dự kiến sẽ có hiệu lực từ tháng 12 năm nay. Theo đó, các công ty này nếu muốn bán loại pin sạc dự phòng trực tiếp tại Nhật Bản phải chỉ định một "người quản trị trong nước" chịu trách nhiệm và bảo đảm sản phẩm bán ra tuân thủ các tiêu chuẩn về kỹ thuật và an toàn của Nhật Bản. Tuy nhiên, việc các công ty nước ngoài có tuân thủ luật sửa đổi này hay không vẫn chưa có gì bảo đảm chặt chẻ, khiến cho triển vọng ngăn chặn hàng kém chất lượng tràn vào Nhật Bản vẫn còn nhiều bất định.

Ông Iketani Tomohiko, cố vấn cao cấp của Viện Nghiên cứu Trung ương Ngành Điện lực, một chuyên gia về pin lithium-ion, đưa ra khuyến cáo: "Khi mua pin, hãy kiểm tra xem có dấu PSE, tên nơi cung cấp và thông tin liên hệ tư vấn sản phẩm trong hướng dẫn sử dụng có hay không. Nếu pin nóng lên hoặc bị biến dạng khi sử dụng, hãy cho ngưng sử dụng và đem vứt bỏ đúng cách theo quy định của chính quyền địa phương".

Các vụ cháy tại các cơ sở xử lý rác và xe thu gom rác do pin lithium-ion gây ra cũng đang có chiều hướng gia tăng. Nguyên nhân chủ yếu là từ loại pinsạc dự phòng kém chất lượng, tiếp theo là loại thuốc lá điện tử. Vào tháng 12 năm ngoái, một vụ hỏa hoạn tại nhà máy xử lý rác ở thành phố Moriya, tỉnh Ibaraki, được cho là do pin lithium-ion đã gây hư hại nghiêm trọng cho cơ sở này. Việc phục hồi dự kiến sẽ kéo dài đến tháng 9 năm 2027, với chi phí ước tính là khoảng 4 tỷ yên. Vào tháng 5 năm nay, một vụ cháy tương tự cũng xảy ra tại một cơ sở xử lý chất thải kỹ nghệ ở quận Ota, Tokyo, dự kiến sự phục hồi sẽ mất hơn một năm và chi phí lên tới hàng chục tỷ yên.

Tháng 4 năm nay, Bộ Môi trường đã ra thông báo yêu cầu các chính quyền địa phương trên toàn quốc cho thu gom pin lithium-ion một cách riêng biệt. Khảo sát của Bộ cho thấy, tính đến năm tài chính 2023, 75% các thành phố, thị trấn và làng mạc đã thực hiện việc cho phân loại rác, nhưng vẫn còn nhiều địa phương chưa thực hiện tốt. Quận Setagaya, Tokyo, đã bắt đầu thu gom riêng pin lithium-ion và pin sạc dự phòng như rác không cháy được kể từ tháng 10/2025 này.