Mỹ duy trì huấn luyện kíp chiến đấu hạt nhân bằng mô hình phóng tên lửa Minuteman – biểu tượng sức mạnh răn đe từ thời Chiến tranh Lạnh.
Trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Không quân Mỹ duy trì tình trạng sẵn sàng chiến đấu 24/7, với các kíp chiến đấu tên lửa luôn trong tư thế có thể phóng tên lửa hạt nhân liên lục địa (ICBM) bất cứ lúc nào. Để chuẩn bị cho tình huống đó, họ phải trải qua những khóa huấn luyện đặc biệt trong các mô hình giả lập tuyệt mật.
Một trong số những thiết bị huấn luyện này – mô hình “huấn luyện quy trình tên lửa Minuteman II” – hiện được trưng bày tại Bảo tàng Quốc gia Không quân Mỹ ở thành phố Dayton, bang Ohio. Đây là mô hình mô phỏng chính xác trung tâm điều khiển phóng tên lửa từng được sử dụng trong giai đoạn cao trào của Chiến tranh Lạnh, nơi các kíp chiến đấu luyện tập cho tình huống phóng tên lửa hạt nhân thật sự.
Bên trong mô hình huấn luyện quy trình tên lửa Minuteman II được trưng bày tại Bảo tàng Quốc gia Không quân Mỹ. Ảnh: Business Insider.
Triển lãm về mô hình huấn luyện Minuteman II mang lại cho công chúng cái nhìn hiếm hoi về cơ sở từng được giữ bí mật tuyệt đối, vốn đóng vai trò quan trọng trong chiến lược răn đe hạt nhân của Mỹ.
Di sản của Chiến tranh Lạnh
Phòng trưng bày tên lửa tại bảo tàng này hiện lưu giữ nhiều loại tên lửa đạn đạo liên lục địa và hiện vật lịch sử, gồm Minuteman IA và III, Titan I và II, Jupiter và Thor – những vũ khí từng là trụ cột trong hệ thống răn đe hạt nhân của Mỹ.
Không gian trưng bày cao gần 43 mét, được thiết kế mô phỏng theo hình dáng một hầm phóng tên lửa, với lối đi trên cao cho phép khách tham quan ngắm nhìn toàn cảnh các tên lửa khổng lồ.
Một trong những hiện vật thu hút sự chú ý nhất là mô hình huấn luyện Minuteman II, nơi các kíp chiến đấu từng thực hành thao tác phóng ICBM.
Phòng trưng bày tên lửa tại Bảo tàng Quốc gia Không quân Mỹ. Ảnh: Business Insider
Hệ thống ICBM đầu tiên của Mỹ, Minuteman I, được đưa vào hoạt động năm 1962 – đúng thời điểm xảy ra Khủng hoảng tên lửa Cuba. Phiên bản nâng cấp Minuteman II ra mắt 3 năm sau, năm 1965, được trang bị đầu đạn hạt nhân công suất 1,2 megaton và có thể bay với tốc độ 24.000 km/h, tấn công mục tiêu ở bất kỳ nơi nào trên thế giới chỉ trong vòng 30 phút.
Mô hình huấn luyện Minuteman II được bảo tàng tiếp nhận từ Căn cứ Không quân Ellsworth (bang Nam Dakota) vào năm 1994. Thiết bị này được sử dụng để huấn luyện các kíp chiến đấu ICBM, giúp họ làm quen với các tình huống giả lập như phóng tên lửa, xử lý sự cố an ninh hay khắc phục trục trặc kỹ thuật. Các tình huống huấn luyện đều được lập trình sẵn trên hệ thống máy tính do giảng viên điều khiển.
Các thành viên kíp chiến đấu trong mô hình huấn luyện quy trình phóng tên lửa. Ảnh: Không quân Mỹ
Bên cạnh yêu cầu kỹ thuật khắt khe, quân nhân tham gia chương trình này còn phải trải qua chương trình đánh giá độ tin cậy nhân sự (Personnel Reliability Program) – nhằm đảm bảo họ có đủ phẩm chất và sự ổn định tâm lý để kiểm soát một phần trong kho vũ khí hạt nhân của Mỹ.
Kịch bản chiến tranh hạt nhân
Trong trung tâm điều khiển thực tế, mỗi kíp chiến đấu gồm hai người làm việc luân phiên trong ca trực kéo dài 24 giờ. Tuy nhiên, trong mô hình huấn luyện, mỗi buổi diễn tập chỉ kéo dài từ 3 đến 4 tiếng.
Nếu có lệnh phóng từ Tổng thống Mỹ – người duy nhất có quyền ra lệnh sử dụng vũ khí hạt nhân, 2 sĩ quan trực chiến sẽ xác minh thông điệp mã hóa, mở két sắt thép đỏ chứa 2 chìa khóa khởi động.
ben trong mo hinh huan luyen tuyet mat cua my cho kich ban chien tranh hat nhan hinh anh 4
Hộp sắt chứa “Mệnh lệnh Chiến tranh Khẩn cấp”. Ảnh: Business Insider
Hai bảng điều khiển với ổ khóa đặt cách nhau 3,6 mét để đảm bảo không ai có thể tự mình quay cả 2 chìa khóa cùng lúc. Ghế ngồi trong phòng điều khiển còn được trang bị dây an toàn, đề phòng trường hợp cơ sở bị tấn công.
Sau khi xác nhận lại mã lệnh, 2 sĩ quan sẽ đồng thời xoay chìa khóa để kích hoạt quy trình phóng. Toàn bộ quá trình này chỉ kéo dài khoảng 5 phút.
Duy trì năng lực răn đe hạt nhân
Không quân Mỹ vẫn đang duy trì việc sử dụng các mô hình mô phỏng Trung tâm Chỉ huy phóng để huấn luyện lực lượng sĩ quan điều khiển tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM). Hiện nay, các tên lửa đặt trong hầm phóng vẫn là một trong ba trụ cột của “bộ ba hạt nhân” Mỹ, cùng với máy bay ném bom chiến lược và tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo.
Các sĩ quan điều khiển tên lửa tại bàn điều khiển trong Trung tâm Chỉ huy phóng, được sử dụng cho huấn luyện tại Căn cứ Không quân Minot, bang Bắc Dakota. Ảnh: Không quân Mỹ
Theo Trung tâm Vũ khí Hạt nhân Không quân Mỹ, Bộ Tư lệnh Tấn công Toàn cầu (AFGSC) đang quản lý khoảng 400 tên lửa Minuteman III ICBM bố trí tại 3 căn cứ ở Wyoming, Montana và Bắc Dakota. Đây là loại tên lửa được đưa vào biên chế từ năm 1970, có tầm bắn trên 13.000 km và tốc độ tối đa khoảng 24.000 km/giờ. Mỗi tên lửa có thể mang đầu đạn hạt nhân có sức công phá tương đương 300–500 kiloton TNT.
Trong bối cảnh căng thẳng toàn cầu leo thang, Không quân Mỹ dự kiến tiến hành phóng thử một tên lửa Minuteman III trong thời gian tới, sau khi Tổng thống Donald Trump chỉ đạo nối lại các hoạt động thử nghiệm hạt nhân nhằm bảo đảm khả năng răn đe chiến lược. Giới chức quân sự Mỹ khẳng định, các vụ thử này mang tính thường lệ và không nhằm thể hiện thông điệp chính trị, song các chuyên gia nhận định động thái này có thể làm gia tăng cạnh tranh hạt nhân giữa các cường quốc.
Trong thập kỷ tới, Minuteman III dự kiến sẽ được thay thế bằng LGM-35 Sentinel, còn gọi là răn đe chiến lược trên bộ (Ground Based Strategic Deterrent), nhằm hiện đại hóa năng lực hạt nhân Mỹ trước những thay đổi trong môi trường an ninh quốc tế.
