Từ vết nứt tàu Thần Châu đến vụ phóng giải cứu khẩn cấp: Lần đầu của Trung Quốc, lần cuối của nhân loại?

[Cupcake01]

Trang Live Sciene đưa tin, ba phi hành gia Trung Quốc bị mắc kẹt trên trạm vũ trụ Thiên Cung hơn một tuần nay cuối cùng đã có phương tiện trở về sau khi Bắc Kinh phóng một tàu vũ trụ không người lái lên quỹ đạo để làm “tàu cứu sinh”. Tuy nhiên, bộ ba này vẫn sẽ tiếp tục thực hiện nhiệm vụ trên trạm Thiên Cung và chỉ trở lại Trái Đất vào mùa xuân năm 2026, đúng theo lịch trình ban đầu.

Động thái này khép lại gần một tháng hỗn loạn bắt đầu từ sự cố một mảnh nghi là rác vũ trụ va vào khoang trở về của tàu vũ trụ Thần Châu-20 chỉ vài giờ trước giờ tàu rời trạm, gây ra sự cố dây chuyền và làm lộ ra những lỗ hổng tiềm ẩn trong quy trình an toàn của chương trình không gian Trung Quốc.

“Tàu cứu sinh” được phóng khẩn cấp

Theo Live Sciene, đêm 24/11, tàu vũ trụ Thần Châu-22 không người lái được Trung Quốc phóng thành công bằng tên lửa đẩy Trường Chinh 2F từ Trung tâm phóng Cửu Tuyền (Trung Quốc), tiến vào quỹ đạo Trái Đất thấp và sau đó ghép nối với trạm vũ trụ Thiên Cung. Đây sẽ là phương tiện đưa Zhang Lu, Wu Fei và Zhang Hongzhang — phi hành đoàn Thần Châu-21 đến trạm Thiên Cung vào ngày 31/10 — trở về Trái Đất vào đầu năm sau.

Ban đầu, phi hành đoàn Thần Châu-20 (bao gồm Wang Jie, Chen Zhongrui và Chen Dong) dự kiến trở về ngày 5/11 sau 6 tháng làm việc trên quỹ đạo. Nhưng chỉ vài giờ trước khi khởi hành, Cơ quan Không gian có người lái Trung Quốc (CMSA) phát hiện vết nứt lớn trên ô cửa quan sát của khoang trở về của tàu Thần Châu-20, buộc phải hủy nhiệm vụ.

Sau khi đánh giá tình hình, CMSA quyết định để phi hành đoàn Thần Châu-20 dùng chính tàu vũ trụ Thần Châu-21 để trở về Trái Đất. Họ hạ cánh an toàn xuống sa mạc Gobi vào ngày 14/11. Nhưng điều đó khiến phi hành đoàn Thần Châu-21 không còn tàu trở về an toàn nào trên trạm vũ trụ Thiên Cung — tình huống hiếm thấy và gây lo ngại.

Tàu Thần Châu-20 bị hư hại vẫn ghép nối với trạm Thiên Cung trong suốt sự cố và chỉ có thể dùng “trong trường hợp bất khả kháng”. Con tàu nhiều khả năng sẽ được tách khỏi trạm và tiêu hủy trong thời gian tới.
Vì sao quy trình cho phép phi hành gia bị mắc kẹt?

Live Sciene đưa tin, vụ việc đã khiến các chuyên gia đặt câu hỏi về quy trình an toàn của CMSA. Dù mọi bước xử lý đều “đúng quy định”, nhiều người thắc mắc vì sao quy trình này cho phép xảy ra tình huống có phi hành gia trên trạm vũ trụ mà không có tàu trở về, hoặc vì sao phải mất hơn một tuần để phóng tàu Thần Châu-22 — dù cả tàu vũ trụ và tên lửa đẩy đều trong trạng thái sẵn sàng.

Victoria Samson - Giám đốc an ninh vũ trụ tại tổ chức Secure World Foundation (Mỹ) - nhận định đây là “điều đáng lo ngại”, nhất là nếu xảy ra tình huống khẩn cấp như cháy nổ hoặc va chạm rác vũ trụ.

Tương đồng với các sự cố “mắc kẹt” của Mỹ

Theo Live Sciene, sự cố này của Trung Quốc gợi nhớ các trường hợp phi hành gia Mỹ từng bị kẹt lâu hơn dự kiến:

Hai phi hành gia Butch Wilmore và Suni Williams mắc kẹt trên Trạm vũ trụ Quốc tế (ISS) gần 9 tháng vào năm 2024 do tàu Starliner gặp hàng loạt trục trặc. Phi hành gia Frank Rubio vô tình lập kỷ lục là người Mỹ ở lại không gian lâu nhất (371 ngày) sau khi khoang trở về của tàu vũ trụ bị thiên thạch làm thủng vào năm 2023.

Tuy nhiên, khác với tình huống của Trung Quốc, các phi hành gia NASA vẫn luôn có tàu trở về khả dụng trên ISS.
Cảnh báo về “dịch vụ cứu hộ vũ trụ” toàn cầu

Sự cố mới đây mà các phi hành gia Trung Quốc gặp phải một lần nữa cảnh báo về nguy cơ từ rác vũ trụ trong quỹ đạo thấp — nguyên nhân chính gây ra vụ va chạm ban đầu. Một số chuyên gia còn cho rằng thế giới cần một cơ chế quốc tế để cứu hộ phi hành gia khi xảy ra sự cố, thay vì mỗi quốc gia tự xoay xở.

Một chuyên gia được Space.com dẫn lời gọi đây là “lời cảnh tỉnh lớn”.
Trung Quốc trấn an

Bất chấp những tranh cãi, CMSA khẳng định không lo lắng về khả năng tái diễn sự cố.

“Đây là lần đầu Trung Quốc phải tiến hành một vụ phóng khẩn cấp như thế này, và hy vọng sẽ là lần cuối cùng trong hành trình không gian của nhân loại”, quan chức CMSA He Yuanjun phát biểu trên truyền thông nhà nước Trung Quốc, theo Reuters.