‘Phản bội’ Mỹ, Karzai 'đi đêm' với Taliban?

Có khả năng Chính phủ Afghanistan làm ngơ, qua đó để gần 500 phiến quân Taliban vượt ngục tối 24/4.

Cuộc đào tẩu "ngoạn mục"

488 tù nhân Taliban hôm 24/4 vượt ngục thành công khi vượt qua mọi hệ thống an ninh bằng đường hầm dài gần 1.000m, thoát khỏi nhà tù Sarpoza tại thành phố Kandahar, Afghanistan – cái “nôi” của Taliban.

Đường hầm này thậm chí còn đi qua nhiều bốt canh mà không một quân nhân, cảnh sát…nào phát hiện ra.

Đường hầm dài gần 1.000m. Ảnh minh họa.

Sau khi cuộc đào thoát thành công, phiến quân Taliban lên tiếng nhận trách nhiệm là bên tổ chức vụ đào tẩu. Người phát ngôn Yousuf Ahmadi thông báo là cuộc đào thoát bắt đầu lúc 11 giờ ngày 24/4 và kéo dài tới rạng sáng theo giờ địa phương.

Ngoài ra, chỉ có khoảng ba người biết trước kế hoạch này. Và tới tối 24/4, khi mọi công tác chuẩn bị hoàn tất, những kẻ này mới báo cho những tù nhân khác để cùng chạy trốn. Tất cả thoát khỏi nhà tù an toàn trước 3h sáng mà không phải bắn một viên đạn và phải tới 6h thì quản giáo mới phát hiện ra vụ việc.

Tới tối qua, các lực lượng an ninh mới bắt lại được 34 kẻ đào tẩu và tiêu diệt hai kẻ khác

Năm ngoái, Taliban cũng cố gắng tấn công nhà tù Sarpoza, nơi giam giữ 1.200 tù nhân. Khi đó, chúng bị các lực lượng an ninh đánh bật ra khỏi đây bất chấp việc sử dụng vũ lực.

Hầu hết các tù nhân Taliban quan trọng nhất bị giam tại nhà tù Parwan dưới sự kiểm soát của Mỹ ở phía Đông Bắc Thủ đô Kabul. Sarpoza chỉ giam giữ các chỉ huy ít quan trọng hơn từ khắp miền Nam Afghanistan. Tại đây chỉ có binh lính Afghanistan canh gác và binh lính Mỹ tuần tra xung quanh.

Liên quân thì dường như “chết đờ”, không đưa ra bình luận gì về vụ việc. Trong khi đó, vụ việc khiến Chính phủ của Tổng thống Hamid Karzai bị chỉ trích nặng nề. Phát ngôn viên của Tông thống là Waheed Omar phải thừa nhận vụ đào tẩu là thảm họa và cho rằng hệ thống an ninh mong manh, có nhiều lỗ hổng.

Hệ thống an ninh Afghanistan lỏng lẻo.

Nội gián

Để đào được đường hầm dài gần 1.000m, chắc chắn những kẻ chủ mưu phải đổ đi rất nhiều đất và mất nhiều thời gian. Bản thân Taliban cũng xác nhận là họ mất 5 tháng để đào đường hầm này. Do đó, Taliban không thể thực hiện trót lọt vụ đào tẩu nếu không nhận được sự ủng hộ của quản giáo.

Giải thích vụ việc, Thị trưởng Kandahar là Haidar Hamidi cho rằng, có khả năng là có nhiều cảnh sát bên trong nhà tù ăn hối lộ để giúp tù nhân đào tẩu.

Giám đốc nhà tù là Amir Mohammad Jamshid cũng thừa nhận là có khả năng bọn vượt ngục nhận được sự giúp đỡ của lính canh. Ông tuyên bố: “Không thể loại trừ khả năng này. Tuy nhiên, đường hầm được đào từ bên ngoài nên cũng có thể là quản giáo không liên quan”.

Trong khi đó, nhiều chuyên gia nhận định, gần 500 tù nhân không thể đào hầm trong nhiều tháng trời nếu các quan chức Afghanistan không làm ngơ, thậm chí là hỗ trợ. Nhà phân tích Ahmad Sayidi khẳng định: “Đường hầm này không thể đào xong trong một đêm. Nó cần nhiều thời gian và phải có kẻ đồng lõa trong tù”.

Thậm chí là có khả năng chính phủ Afghanistan "biết tỏng" âm mưu này nhưng vẫn làm ngơ. Mục đích là biến nó thành "quà ra mắt", tăng cường quan hệ với Taliban, chuẩn bị cho việc hình thành một cơ cấu quyền lực mới tại Afghanistan khi NATO rút quân từ tháng 7 và ra khỏi đất nước Trung Á hoàn toàn vào năm 2014.

Mỹ chuẩn bị rút quân. Ảnh minh họa.

Giải thích rõ hơn, NYT cho rằng, trong bối cảnh NATO chuẩn bị rút quân từ tháng 7 và rút hoàn toàn vào năm 2014, ông Karzai phải tìm cách bình ổn Afghanistan. Tuy nhiên, do đánh mãi không thắng Taliban nên hiện ông chuyển sang đối thoại với những phần tử ôn hòa của Taliban, qua đó tìm ra một hướng đi mới cho quốc gia này.

Giảng viên Ahmad Massoud của ĐH Kabul cũng có ý kiến tương tự. Ông giải thích, trong các điều kiện Taliban đưa ra khi đàm phán với ông Karzai có vấn đề là thả các tù nhân Taliban. Do đó, có khả năng Chính phủ Afghanistan làm ngơ cho vụ đào tẩu.

Ông Massoud kết luận: “Vụ đào tẩu là hành động chính trị và được bao che bởi giới chính trị. Nó không thể xảy ra nếu không được chính quyền Afghanistan cho phép.

Có khả năng chính quyền Afghanistan "trốn Mỹ để đi đêm với Taliban".

An ninh yếu kém

Trước vụ vượt ngục hôm 24/4 một tuần, một kẻ cũng mặc quân phục Afghanistan đánh bom Bộ quốc phòng Afghanistan. Còn hồi đầu tháng, cảnh sát trưởng Kandahar cũng bị ám sát. Tất cả cho thấy là Taliban và bọn khủng bố dễ dàng “lọt lưới” an ninh Afghanistan, thậm chí là thâm nhập, có nội gián.

Do đó, nhà nghiên cứu Haroun Mir cho rằng, vụ đào tẩu cho thấy trình độ cao siêu của Taliban khi vượt qua các lực lượng an ninh Afghanistan, thậm chí là trà trộn vào các tổ chức này.

Nay cuộc đào tẩu hôm 24/4 giải cứu thành công hơn 100 chỉ huy Taliban càng khiến tình hình Afghanistan rối loạn; bởi nhà nghiên cứu Felix Kuehn nhận định: “Cuộc đào tẩu sẽ gây ra nhiều tác động khi hàng trăm chiến binh quay lại chiến trường”.

Nhà phân tích Haroun Mir cũng chia sẻ ý kiến tương tự: “Cuộc đào tẩu giải thoát cho nhiều chiến binh cấp cao Taliban. Đây là chiến công lớn của Taliban tại Kandahar, nhất là về mặt tâm lý”.

Trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Barack Obama lên kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan thì vụ vượt ngục là “cú đấm” nhằm vào ông. Nay quân Mỹ ở Afghanistan còn xảy ra vượt ngục, giải thoát cho nhiều kẻ khủng bố thì liệu khi Mỹ rút quân, tình hình sẽ đi tới đâu. Có thể chúng sẽ lại tung hoành ở Afghanistan và có ngày lại lọt vào Mỹ, gây ra vụ 11/9 phiên bản 2.

Do đó, chắc chắn là Mỹ và đồng minh đang nỗ lực rà soát lại toàn bộ tình hình, lực lượng, nhân sự...tại Afghanistan và sẽ có phản ứng, thậm chí là trừng phạt chính quyền Kabul trong thời gian ngắn trước mắt. Cuộc chiến ở Afghanistan có thể sẽ khốc liệt hơn và thời hạn rút quân (năm 2014) có thể bị kéo dài hơn nữa.

Hiện nhiều người lo ngại các lực lượng an ninh người Afghanistan còn quá yếu, chưa đủ sức đóng thế quân Mỹ và đồng minh. Và dù lực lượng an ninh Afghanistan tăng mạnh về số lượng (tăng thêm 70.000 người so với năm ngoái) thì sức mạnh của họ vẫn bị đặt dấu hỏi lớn.

Cựu Nghị sĩ Daoud Sultanzoy khẳng định: “Quân đội, cảnh sát Afghanistan và các lực lượng an ninh khác chưa đủ mạnh để bảo vệ an ninh trên toàn quốc”. Ngay cả trình độ, học vấn…và trang thiết bị của các lực lượng này cũng không được đánh giá cao.

Do đó, nhiều người phân vân về việc Chính phủ của ông Barack Obama có nên rút 150.000 binh sĩ Mỹ ra khỏi Afghanistan hay không và lịch trình rút quân thế nào, nhanh hay chậm...

Tư lệnh lực lượng Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Afghanistan David Petraeus cũng biết vấn đề này nên trấn an rằng, bất cứ lần rút quân nào cũng phải dựa trên điều kiện thực tế tại Afghanistan.

Hiện, Tướng Petraeus chưa đưa ra con số rút quân nhưng theo VOA, đợt rút quân đầu tiên sẽ nhỏ, chỉ khoảng vài nghìn binh sĩ trong tổng số gần 100.000 quân Mỹ hiện có mặt tại Afghanistan.

Nam Việt_BV
(tổng hợp)