9 'ứng viên' thay bin Laden lãnh đạo Al Qaeda

Những nhân vật dưới đây đều nằm trong danh sách truy nã gắt gao của Mỹ, được đánh giá có thể thay thế bin Laden trở thành thủ lĩnh mới của Al Qaeda.


Ayman al-Zawahiri ("người phát ngôn" của Al Qaeda): người sáng lập nhóm vũ trang Thánh chiến Hồi giáo Ai Cập, được trông đợi sẽ thay thế bin Laden lãnh đạo Al Qaeda. Hiện Zawahiri là nhà lý luận của Al Qaeda và theo một số nhà phân tích, người này chính là “bộ óc” đứng sau các vụ khủng bố ngày 11/9. Zawahiri cũng bị cáo buộc đóng vai trò trong vụ đánh bom Tòa đại sứ Mỹ ở châu Phi và bị xử tử Ai Cập xử tử vắng mặt vì các hoạt động của nhóm Thánh chiến Hồi giáo trong thập niên 1990.

Zawahiri cũng là một trong những phát ngôn viên quan trọng của Al Qaeda, đã xuất hiện trong hơn 40 đoạn video và thu âm kể từ năm 2003, lần gần đây nhất là tháng 4/2011. Đây là nhân vật đứng thứ 2 trong danh sách 22 tên khủng bố bị truy nã gắt gao nhất của Mỹ được công bố năm 2001.

Chính phủ Mỹ đang treo giải 25 triệu USD cho cái đầu của Zawahiri. Người ta nhìn thấy Zawahiri lần cuối cùng tại thị trấn Khost (miền đông Afghanistan), trước cuộc tấn công của Mỹ vào Afghanistan. Zawahiri được cho là đang trốn trong vùng núi ở biên giới Afghanistan – Pakistan với sự trợ giúp của các bộ lạc thân cận. Vợ và con của Zawahiri được thông báo đã chết trong một cuộc oanh tạc của Mỹ cuối năm 2001.

Ayman al-Zawahiri, Phó tổng chỉ huy lực lượng al Qaeda, có thể thay thế Osama bin Laden, nhưng bác sỹ người Ai Cập này có thể sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì sự trung thành của lược lượng lớn theo chủ nghĩa khủng bố. Một quan chức cấp cao Mỹ nói rằng rất có thể al-Zawahiri sẽ thay thế Osama bin Laden, nhưng nhấn mạnh là người này thiếu uy tín và không được tôn trọng như bin Laden trong tổ chức của mình.

Quan chức này cho biết: "Là thủ lĩnh al Qaeda thì quyền lực của hắn sẽ được tuân thủ rộng rãi. Hắn cũng đã duy trì được một sự gắn bó với cấp dưới. Tuy nhiên, để làm người thế chỗ bin Laden thì Ayman al-Zawahiri không giành được nhiều uy tín và nể trọng. Theo nhận xét của một số cán bộ cao cấp của al Qaeda đang bị giam giữ thì al-Zawahiri sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì sự trung thành của phần lớn những người Arab trong khu vực Vịnh từng theo bin Laden.”


Abu Yahya al-Libi ("tư lệnh chiến trường Afghanistan"): còn gọi là Hasan Qayid hay Yunis al-Sahrawi, từng là thành viên của Nhóm Chiến đấu vì Hồi giáo Libya (LIFG), trước khi trở thành đồng minh củ Bin Laden. Người này là nhà thần học hàng đầu của tổ chức Al Qaeda, sở hữu gương mặt dễ nhận biết nhất trong các đoạn băng video những năm gần đây, hơn cả al-Zawahiri.
Libi được cho là đã học tôn giáo 5 năm ở Mauritania trong những năm 1990. al Libi đã bị an ninh Pakistan bắt giữ năm 2002 và gửi tới căn cứ Không quân của Mỹ ở Bagram (Afghanistan), sau đó trốn thoát cùng 3 thành viên Al Qaeda khác. Al Qaeda đã gọi Libi là tư lệnh chiến trường ở Afghanistan, đưa ra ý kiến về những vấn đề toàn cầu có tầm quan trọng với tổ chức dù người này tự nhận mình chỉ là một học giả về thần học.


Khalid al-Habib ("thủ lĩnh quân sự" của Al Qaeda): có quốc tịch Morocco hoặc Ai Cập, được nhận diện trong một đoạn video tháng 11/2005 như là chỉ huy chiến trường của Al Qaeda ở đông nam Afghanistan. Sau khi Iraqi (chỉ huy chiến trường tây nam) bị bắt giữ năm 2006, có vẻ Habib phụ trách chỉ huy cả 2 chiến trường.

Tháng 7/2008, Habib được Al Qaeda gọi là “thủ lĩnh quân sự” của tổ chức. Còn các quan chức Mỹ cho rằng Habib chỉ huy các hoạt động “nội vụ” của Al Qaeda ở Afghanistan và bắc Pakistan. Một số nhà phân tích nói Habib có thể đang chiến đấu dưới nhiều bí danh khác nhau.


Adnan Gulshair el Shukrijumah: sinh ra tại Saudi Arabia, Shukrijumah đã theo cha – vốn là một giáo sĩ Hồi giáo – đến định cư tại Florida (Mỹ).

Đến cuối thập niên 1990 hắn rời Mỹ để tham gia trại huấn luyện của Al Qaeda ở Afghanistan.

Tháng 8/2010, Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) nhận định Adnan Gulshair el Shukrijumah đã trở thành người đứng đầu của “hội đồng các chiến dịch ngoại vụ” của Al Qaeda.

Là người sống hơn 15 năm ở Mỹ, đây là lần đầu tiên một nhân vật đã quen thuộc với cuộc sống ở Mỹ được đặt vào vị trí chỉ huy các hoạt động của Al Qaeda ở ngoài Afghanistan.

Người này đóng vai trò liên lạc thường xuyên với các lãnh đạo cấp cao và chỉ huy quân sự của Al Qaeda, một vị trí quan trọng và nguy hiểm, có thể bị giết chết hoặc bị bắt bất cứ lúc nào.

Tòa án Liên bang Mỹ đã cáo buộc Shukrijumah âm mưu vụ đánh bom tại New York năm 2009 và các cuộc tấn công khác của Al Qaeda ở Anh, Na Uy và Panama.


Atiyah Abd al-Rahman ("chuyên gia chất nổ" của Al Qaeda), đến từ Libya và đi theo bin Laden từ khi còn là một thiếu niên, từ những năm 1980.

Kể từ đó al Rahman gây dựng được tiếng tăm như là chuyên gia chất nổ và học giả Hồi giáo hàng đầu của Al Qaeda.

Rahman đã đi theo bin Laden vào vùng rừng núi biên giới Pakistan – Afghanistan vào cuối năm 2001, và trở thành đầu mối liên lạc với các nhóm phiến quân Hồi giáo khác ở Trung Đông và Bắc Phi.

Một trong những chiến tích của Rahman là đã thiết lập thành công một liên minh với nhóm Hồi giáo cực đoan Algeria GSPC. Nhóm này sau đó đổi tên thành “Al Qaeda ở vùng Hồi giáo Maghreb”.


Saif al-Adel ("trưởng bộ phận an ninh" của Bin Laden): Saif al-Adel chỉ là bí danh của cựu đại tá Ai Cập Muhamad Ibrahim Makkawi, người đã rời Ai Cập đến Afghanistan để cùng các chiến binh mujahideen chống lại quân đội Liên Xô trong những năm 1980.

Adel từng là trưởng bộ phận an ninh của Osama bin Laden. Người này bị Chính phủ Ai Cập tố cáo âm mưu lật đổ chính phủ vào năm 1987 và dính líu đến các vụ đánh bom Sứ quán Mỹ ở châu Phi năm 1998.
Al Adel còn huấn luyện các chiến binh Sudan giết chết 18 công dân Mỹ ở Mogadishu năm 1993.

Có nguồn tin cho rằng Adel đã bị Iran bắt giữ sau khi Mỹ tấn công Afghanistan, tuy nhiên các báo cáo gần đây cho biết Adel có thể đã rời Iran đến vùng núi Pakistan tiếp tục hoạt động.


Nasser Abdul Karim al-Wuhayshi, từng là trợ lý của Bin Laden, hiện là lãnh đạo tổ chức Al Qaeda trên bán đảo Arab (AQAP), một tổ chức thành lập năm 2009 dựa trên sự sáp nhập các thành phần Al Qaeda ở Saudi Arabia và Yemen. Hiện Mỹ đánh giá AQAP là chi nhánh hoạt động tích cực nhất của Al Qaeda ở Afghanistan và Pakistan.

Là thành viên kỳ cựu của Al Qaeda, Wuhayshi từng chiến đấu ở Afghanistan, bị bắt giữ, sau đó tiến hành một cuộc vượt ngục táo bạo khỏi nhà tù ở Sanaa (Yemen) năm 2006.

Wuhayshi từng đạo diễn nhiều vụ tấn công khủng bố, như vụ tấn công tòa sứ quán Mỹ ở Yemen năm 2008 làm 12 người thiệt mạng và âm mưu đánh bom máy bay hành khách Mỹ tại Detroit năm 2009.


Anwar al-Walaki: giáo sĩ Hồi giáo người Mỹ gốc Yemen, Walaki được cho là đứng sau nhiều vụ khủng bố kể từ vụ 11/9 đến nay.

Walaki cũng là một lãnh đạo cao cấp của Al Qaeda trong khu vực bán đảo Arab và là một thành viên của mạng lưới phiến quân Saudi Arabia và Yemen.

Đích thân Tổng thống Mỹ đã yêu cầu CIA tìm diệt Walaki. Một thời gian ngắn sau đó, Al Walaki thoát được một cuộc không kích của Mỹ ở Yemen. Hiện Walaki được cho là ẩn nấp ở vùng núi Shabwa và Marib ở Yemen.

Trong số các "ứng viên" thay Bin Laden lãnh đạo Al Qaeda, AL Walaki được đánh giá cao nhất.


Abou Mossab Abdelwadoud: "chuyên gia" chế tạo bom khét tiếng của Al Qaeda. Abdelwadoud cũng chính là lãnh đạo của tổ chức Al Qaeda trong vùng Hồi giáo Maghreb (AQIM). Abdelwadoud được cho là đứng sau các vụ khủng bố tại Algeria năm 2007.

Quan chức Mỹ nói rằng giờ đây lực lượng khủng bố đã trở nên phức tạp hơn nhiều bởi có nhiều nhóm có lực lượng hùng mạnh như Lashkar-e-Tayyaba và Jaish-e-Mohammed đã xây dựng được chỗ đứng và ảnh hưởng ở các địa bàn do các bộ lạc kiểm soát.

Bin Laden là chỉ huy duy nhất của al Qaeda trong suốt 22 năm qua và chủ yếu chịu trách nhiệm về sự thần bí và thu hút của lực lượng này đối với số các phần tử thánh chiến bạo lực, cũng như tập trung khủng bố vào các mục tiêu tại Mỹ.

Giới chức Mỹ bày tỏ hy vọng: Dù lực lượng al Qaeda có thể sẽ không tan rã ngay lập tức nhưng cái chết của bin Laden sẽ đầy nhóm khủng bố này đi vào giai đoạn đi xuống và khó có thể đảo ngược được. Và cho rằng sự kiện này là thắng lợi lớn nhất của chiến dịch phá vỡ, đập tan, và đánh bại al Qaeda do Mỹ lãnh đạo.

Trường Giang - Phạm Ngọc Uyển
(tổng hợp/baodatviet)