Nghi án che giấu khủng bố của Pakistan đang khiến Mỹ khó “bắt tay” trở lại với đồng minh Nam Á này. Để vẫn có thể đạt được mục tiêu chống khủng bố tại Islamabad mà không cần “hao sức”, Washington không còn cách nào khác là cậy nhờ Bắc Kinh.
Cuộc đột kích bí mật của lực lượng đặc nhiệm Mỹ vào Pakistan nhằm tiêu diệt bin Laden làm gia tăng căng thẳng trong mối quan hệ vốn "cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt" giữa hai nước đồng minh trong cuộc chiến chống khủng bố này.
Đồng minh rạn nứt
Bộ Ngoại giao Pakistan bày tỏ lo ngại sâu sắc về cách thức Chính phủ Mỹ thực hiện chiến dịch này mà không thông báo và xin phép Chính phủ Pakistan, đồng thời cảnh báo những vụ tiến công như vậy sẽ làm “tổn hại sự hợp tác” giữa hai bên và “đôi khi trở thành mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh quốc tế”.
“Islamabad không chấp nhận việc các nước, kể cả Mỹ, tự cho mình cái quyền tự do ra vào Pakistan”, tuyên bố của Bộ Ngoại giao Pakistan nhấn mạnh.
Trong khi đó, Giám đốc Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Leon Panetta không ngần ngại cho biết, Mỹ không thông báo cho Pakistan về vụ đột kích vì lo ngại nước này có thể báo động cho thủ lĩnh al Qaeda.
Thậm chí, một cố vấn cấp cao về chống khủng bố của Nhà trắng còn khẳng định, Washington đang điều tra xem bin Laden nhận được hỗ trợ ở Pakistan như thế nào. Câu hỏi này cũng châm ngòi cho một số ý kiến trong Quốc hội Mỹ đòi xem xét cắt giảm khoản viện trợ 1,5 tỷ USD cho Pakistan. Hai đồng minh khác của Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố là Anh và Pháp cũng yêu cầu Pakistan phải làm rõ vấn đề.
Ông Obama đặt câu hỏi nghi vấn về sự trung thành của Pakistan. Ảnh: AFP
Về phần mình, Chính phủ Pakistan mạnh mẽ bác bỏ các cáo buộc bao che bin Laden. Thủ tướng Pakistan Yousuf Raza Gilani cho biết, việc bin Laden có thể sống ở Abbottabad nhiều năm mà không bị phát hiện là lỗi của tình báo toàn thế giới, chứ không riêng của Pakistan. Tổng thống Pakistan cũng bác bỏ những nghi ngờ và khẳng định việc trừ khử bin Laden là kết quả của một thập niên hợp tác giữa Mỹ và Pakistan.
Không chỉ vậy, giới chức Pakistan cũng đang gia tăng sự giận dữ của mình đối với các cuộc không kích của Mỹ vào thường dân và miễn cưỡng hy sinh thủ phủ chính trị để cung cấp cho những đòi hỏi của quân đội Mỹ, những người mà họ không còn đặt niềm tin trong việc duy trì mối quan tâm lâu dài trong khu vực.
Vì vậy, từ nhiều năm nay, Islamabad bị nghi ngờ chơi trò hai mặt trong cuộc chiến chống khủng bố bởi nhiều nguồn tin cho thấy, Pakistan vẫn hỗ trợ và che giấu cho các nhóm quân sự với hy vọng các lực lượng này sẽ có tác dụng chống lại Ấn Độ trong tương lai hoặc sẽ là hàng rào chống lại những yếu tố mất ổn định tiềm tàng ở Afghanistan. Đây chính là lý do mà các nhà lãnh đạo quân sự và ngoại giao Mỹ cảm thấy thất vọng và xem Pakistan như là một đồng minh không đáng tin cậy.
Cầu cứu Trung Quốc
Tuy tình cảm “sứt mẻ” nhưng Mỹ và Pakistan không thể để quan hệ đổ vỡ vì vẫn cần nhau. Ðiều Mỹ lo ngại nhất là nguy cơ một nước Pakistan có vũ khí hạt nhân rơi vào hỗn loạn và trở thành “đất thánh” cho các nhóm khủng bố.
“Miễn là Mỹ tiếp tục liên quan đến Afghanistan và cuộc chiến với Taliban hay al Qaeda, họ vẫn phải vận chuyển vũ khí và điều động quân đội tới Pakistan và vẫn cần những thông tin tình báo hữu ích về các nhóm vũ trang. Quan trọng không kém, Mỹ cần đảm bảo rằng chủ nghĩa chống Mỹ tại Pakistan không lớn mạnh”, một chuyên gia nhấn mạnh.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cũng thừa nhận: “Viện trợ của Mỹ cho Pakistan là vì những lợi ích lâu dài của Pakistan cũng như cho cả lợi ích quốc gia và lợi ích an ninh của Mỹ”.
Vì vậy, việc vẫn có thể “lợi dụng” đồng minh này mà không bị dư luận Mỹ chỉ trích là thỏa hiệp với “kẻ ăn ở hai lòng” là bài toán không đơn giản đối với Nhà Trắng.
Tuy nhiên, may thay, Tổng thống Obama đã tìm ra lời giải mang tên Trung Quốc, đồng minh truyền thống và cũng là nhà đầu tư lớn vào các dự án cơ sở hạ tầng tại Pakistan, thông qua việc phân tích những lợi ích chung giữa hai cường quốc tại quốc gia Nam Á này.
Bắc Kinh có mối quan hệ gắn bó mật thiết với Islamabad, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học quân sự và xây dựng cơ sở hạ tầng. Trung Quốc cung cấp cho Pakistan hàng loạt tên lửa đạn đạo DF-11 cùng nhiều tên lửa chống hạm, đồng thời hợp tác cùng quốc gia Nam Á chế tạo máy bay tiêm kích JF-17
Ngoài ra, Trung Quốc còn xây dựng một cảng khổng lồ tại thành phố Gwadar, miền Nam Pakistan và một hệ thống đường cao tốc cũng như đường sắt nối liền quốc gia này với Trung Quốc.
Quan hệ Trung Quốc – Pakistan khăng khít đến mức, thực hiện lời đề nghị của Bắc Kinh, bất chấp nguy cơ chọc tức Taliban, quân đội Islamabad mở cuộc tấn công vào đền thờ Đỏ tại Thủ đô của Pakistan nhằm giải cứu 10 công dân Trung Quốc.
Trung Quốc chính là chìa khóa thành công cho Mỹ trong khúc mắc với Pakistan. Ảnh: Chinaembassy.
Trong khi Washington muốn xây dựng một Islamabad thịnh vượng, bền vững và ổn định để không còn là “miền đất hứa” cho chủ nghĩa khủng bố thì Bắc Kinh cũng không mong gì hơn thế ở quốc gia Nam Á này.
Trung Quốc luôn đau đáu nỗi lo các phần tử khủng bố tại Pakistan sẽ phá hủy tuyến đường vận chuyển năng lượng tại Nam Á của mình. Ngoài ra, chủ nghĩa khủng bố tại Islamabad cũng có thể gây bất ổn cho khu tự trị Tân Cương giáp biên giới Pakistan. Vì vậy, Trung Quốc hoàn toàn được lợi khi Pakistan dẹp yên được các chiến binh Hồi giáo.
Bên cạnh đó, sự ổn định và thịnh vượng của Pakistan cũng giúp ích cho sự tăng trưởng nóng của kinh tế Trung Quốc. Bắc Kinh đang trải qua quá trình đô thị hóa mạnh mẽ trên cả nước. Theo nghiên cứu của McKinsey, khoảng 375 triệu người Trung Quốc sẽ chuyển từ nông thôn lên thành thị sinh sống trong vòng 20 năm tới.
Tuy nhiên, ở khu vực sát với biên giới Ấn Độ của Trung Quốc, sự thành công của quá trình đô thị hóa phụ thuộc chủ yếu vào sản lượng lương thực gia tăng.
Đây chính là điểm tương đồng giữa Trung Quốc và Mỹ. Bắc Kinh muốn gia tăng sản lượng nông nghiệp của Islamabad trong khi Washington lại muốn thúc đẩy nền kinh tế Pakistan phát triển. Theo FP, sự hỗ trợ của Trung Quốc trong việc cải cách ruộng đất Pakistan chính là chìa khóa thành công cho mối quan hệ “tay ba” này.
Sự phân chia quyền sở hữu đất đai của Pakistan vẫn theo kiểu “nửa phong kiến”. Hầu hết ruộng đất nằm trong tay các gia đình kiểu “địa chủ” và thuê mướn nông dân. Vì vậy, nông dân không có động lực sản xuất.
Ngoài ra, trình độ sản xuất yếu kém cũng là vấn đề đáng lưu tâm. Theo nghiên cứu của Viện nghiên cứu phát triển kinh tế Pakistan, hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp của quốc gia Nam Á này chỉ mới đạt khoảng 17-50% tiềm năng vốn có.
Để gia tăng hiệu suất nông nghiệp, nông dân Pakistan cần được đào tạo bài bản hơn về các phương thức sản xuất bền vững và đem lại năng suất cao. Và trong lĩnh vực này, chính Trung Quốc chứ không phải Mỹ mới có thể giúp được Pakistan bởi Bắc Kinh có vị thế quan trọng đối với Islamabad, đồng thời quốc gia này cũng có kinh nghiệm lâu năm trong sản xuất nông nghiệp.
Điều đó có nghĩa là, một khi Trung Quốc chủ động gây sức ép với Islamad trong việc phân chia lại ruộng đất, đồng thời tận tình giúp đỡ nông dân Pakistan thì nền kinh tế của quốc gia Nam Á này có thể được cải thiện và Bắc Kinh cũng có thể thu được sản lượng lương thực không nhỏ từ Pakistan về phục vụ quá trình đô thị hóa.
Trong khi đó, mục tiêu chống khủng bố của Washington tại Islamabad cũng phần nào được giải quyết bởi sự cải thiện trong đời sống người dân Pakistan đồng nghĩa với việc họ sẽ không còn nhiều động cơ để tham gia vào hoạt động khủng bố.
Và như vậy, nếu thành công trong nỗ lực thuyết phục Trung Quốc, Mỹ sẽ có thể giải quyết được khó khăn đang vướng mắc tại Pakistan mà không cần “đụng tay” nhiều.
Trà My__DV
Trung Quốc giúp Mỹ ‘xử’ Pakistan?
