Trải lòng theo từng chuyến biển

Với ngư dân (ND), con tàu là nhà, biển là quê hương, đất liền chỉ là bến trọ. Từ những suy nghĩ máu thịt đó, mặc cho bão tố, phong ba, bất chấp sự đe dọa, quấy phá thường xuyên của các tàu cá nước ngoài, tàu đánh bắt xa bờ của người dân ven biển miền Trung, trong đó có Khánh Hòa vẫn ngày đêm đối mặt với sóng to, gió lớn, quyết tâm bám biển để giữ ngư trường truyền thống Hoàng Sa, Trường Sa, góp phần khẳng định chủ quyền vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc. Tuy nhiên, đằng sau những chuyến biển, ND phải gồng mình gánh chịu không ít khó khăn vì chi phí đầu vào quá cao, sản lượng khai thác đạt thấp.




Ngư dân Khánh Hòa vẫn quyết tâm bám biển.

. Biển “đói”, Ngư Dân lo

Gia đình lão ngư Lê Văn Hy ở thôn Phước Thịnh, xã Phước Đồng (khu vực Hòn Rớ - TP. Nha Trang) đã có 3 đời bám biển. Chính vì mang nặng “kiếp tầm ngư” nên cả gia đình ông quanh năm, suốt tháng chấp nhận cuộc sống lênh đênh trên biển cả. Vẫn biết chọn nghề đi biển là chọn những chuỗi ngày ly hương, lênh đênh theo sóng gió, nhưng vì cái duyên nghiệp cha truyền con nối nên thời gian ông Hy gắn bó với biển còn nhiều hơn trên bờ. Cũng vì lẽ đó, đối với ông Hy, mỗi mùa trăng, con nước, bãi cá đến những hòn đảo lớn, nhỏ ngoài biển khơi, ông đều thuộc nằm lòng. Hàng chục năm làm nghề biển, vui vì được mùa cũng nhiều, méo mặt vì thua lỗ cũng không ít, nhưng chưa bao giờ ông Hy thấy biển “đói” (ít cá) như lúc này. Theo ông Hy, mấy năm nay, nghề biển liên tiếp bị mất mùa, đời sống của ND gặp rất nhiều khó khăn. Nếu ngày trước, chi phí nhu yếu phẩm, nhiên liệu thấp, “biển no” (nhiều cá), thì với 2 tàu đánh bắt xa bờ (320CV, 200CV), bình quân mỗi chuyến biển (12 - 15 ngày) của một tàu cá, ông Hy cũng đánh bắt được từ 2 - 3 tấn. Sau khi trừ chi phí, mỗi tàu có thể lãi hàng chục triệu đồng, thậm chí hàng trăm triệu đồng. Còn bây giờ, chi phí đầu vào quá cao, đặc biệt là giá xăng dầu, thời gian mỗi chuyến biển có khi kéo dài cả tháng nhưng mỗi tàu chỉ đánh bắt được 1,5 - 2 tấn cá. Sau khi trừ chi phí, mỗi tàu chỉ kiếm được 20 - 30 triệu đồng; thậm chí, nhiều chuyến đi về trắng tay, chủ tàu như ông còn phải bù lỗ. Vì thế, mỗi lần 2 con tàu xuất bến ra khơi, trong lòng ông lại thấp thỏm, lo âu, bởi cuộc mưu sinh của đại gia đình gồm 3 thế hệ đều trông chờ vào từng chuyến biển. Ông Hy tâm sự: “Trước đây, khi còn ăn nên làm ra, việc thuê lao động không mấy khó khăn; còn bây giờ thuyết phục mãi, họ mới ra khơi, nhưng trước khi đi đều phải ứng tiền để họ lo trước cho gia đình. Chính vì thế, nếu không đánh bắt được thì gánh nặng cứ đổ lên đầu chủ tàu chúng tôi, đấy là chưa kể rủi ro gặp phải những cơn bão lớn hay gặp tàu cá Trung Quốc có sự hỗ trợ của tàu sắt ngang nhiên xua đuổi, quấy phá, cắt hết lưới và ngư cụ của ND ngay trên ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam. Ngoài ra, theo luật bất thành văn của người đi biển, sau khi trừ chi phí, lợi nhuận chuyến biển sẽ được chia tỷ lệ cho chủ tàu và bạn ghe là 50/50. Còn nếu tàu không đánh bắt được hoặc bị thiên tai, hỏng hóc thì mọi chi phí đều do chủ tàu gánh chịu”…


Ngư dân Vĩnh Lương đang chuẩn bị lưới, ngư cụ cho một chuyến biển mới.
Đã mấy ngày nay, ông Võ Văn Đẹp - chủ tàu câu cá ngừ đại dương ở khu vực Hòn Rớ đang chạy đôn, chạy đáo gọi các bạn ghe đến sửa sang lại lưới, ngư cụ để chuẩn bị cho một chuyến đi biển mới. Cách đây gần một tháng, trong lúc đang đánh bắt ở ngư trường Trường Sa, tàu cá của ông Đẹp bị mấy tàu cá Trung Quốc ngang nhiên chạy vào khu vực tàu ông đang khai thác, rồi cắt mất 140 thẻo câu, thiệt hại ước tính khoảng 30 triệu đồng. Thế nhưng, đối với người làm nghề biển như ông Đẹp, nếu tàu phải nằm bờ thì chỉ có nhịn đói. Vì thế, dù khó khăn đến đâu, ông Đẹp cũng cố gắng xoay xở, vay mượn anh em, bạn bè tiếp tục bám biển. Theo ông Đẹp: Thông thường, một chuyến đi biển đánh bắt xa bờ đối với tàu của ông (320CV) phải tốn chi phí từ 170 - 200 triệu đồng, tùy thuộc vào thời gian của từng chuyến biển. Nếu sản lượng đánh bắt đạt khoảng 2 - 3 tấn, mỗi tấn bán được từ 120 - 140 triệu đồng, may ra chủ tàu và bạn ghe mới có ăn. Còn nếu không gặp may, mỗi chuyến ông Đẹp chỉ kiếm khoảng 200 triệu đồng, trừ đi tiền nhiên liệu, tiền ăn uống, tiền thuê bạn tàu thì thu nhập của chủ tàu như ông và các ND rất bấp bênh.

. Quyết tâm bám biển

Với ND, con tàu là nhà, biển là quê hương, đất liền chỉ là bến trọ. Từ những suy nghĩ máu thịt đó, mặc cho phong ba, bão táp, bất chấp sự đe dọa, quấy phá thường xuyên của các tàu cá Trung Quốc, những ngư phủ như ông Hy, ông Đẹp… vẫn ngày đêm đối mặt với sóng to, gió lớn, quyết tâm bám biển để giữ ngư trường truyền thống Hoàng Sa, Trường Sa, góp phần khẳng định chủ quyền vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc. Khi đề cập đến vấn đề này, ông Hy tỏ vẻ bức xúc: “Bây giờ, hễ ra cách đất liền khoảng 70 hải lý là gặp vô số tàu cá Trung Quốc đi thành đoàn, một đoàn khoảng 30 chiếc, dàn hàng ngang và vô tư đánh bắt. Năm trước, trong lúc đang hoạt động ở ngư trường Hoàng Sa, tàu cá của tôi đã 2 lần bị tàu cá Trung Quốc cắt lưới; những chuyến đi biển đó coi như trắng tay, mất toi hàng trăm triệu đồng vì lỗ tiền dầu và mất ngư cụ. Thế nhưng, đây là vùng biển của Việt Nam, ND đánh bắt ở ngư trường của mình thì làm gì phải sợ. Hơn thế, đối với ND, ngư trường cũng giống như ruộng vườn của mình vậy, nếu không giữ được đất canh tác, để người khác cướp mất thì biết bám víu vào đâu để sống. Đây không đơn thuần là cuộc mưu sinh mà rõ ràng đây là quyền lợi, lòng tự tôn của cả cộng đồng, cả dân tộc đối với vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc. Vì thế, dù khó khăn đến mấy, tôi và rất nhiều ND đang làm nghề đánh bắt xa bờ cũng quyết tâm bám biển để giữ ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa”.


Tàu đánh bắt xa bờ đang cập Cảng cá Hòn Rớ để lấy nhiên liệu, nhu yếu phẩm, nước đá tiếp tục bám biển.

Ông Võ Thiên Lăng - Phó Chủ tịch Hội Nghề cá Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghề cá Khánh Hòa cho biết: Trước những vấn đề cấp thiết về an ninh biển cũng như nhu cầu khai thác nguồn lợi thủy sản trên biển, nhất là các tàu đánh bắt, khai thác thủy hải sản xa bờ, cuối năm 2010, mô hình “Ngư đội Trường Sa” được Hội Nghề cá Việt Nam, Hội Nghề cá tỉnh, Hiệp hội Cá ngừ đại dương, Công ty TNHH Hải Vương, Công ty TNHH một thành viên 128 (Bộ Tư lệnh Hải quân)... thành lập trên tinh thần tự nguyện của các thành viên dưới hình thức tàu mẹ - tàu con. Các tàu cùng ra khơi khai thác thủy sản và được tàu mẹ đảm bảo việc thu mua sản phẩm khai thác được bằng với giá trên đất liền, cung ứng thực phẩm, xăng dầu, dịch vụ y tế miễn phí cùng các trang thiết bị cần thiết để ND có thể bám biển dài ngày. Đến thời điểm này, Khánh Hòa đã thành lập được 2 Ngư đội Trường Sa gồm: Ngư đội Trường Sa Lớn và Ngư đội Song Tử Tây. Mỗi ngư đội có 1 tàu mẹ và 4 tàu con. Bình quân mỗi tàu có công suất từ 300 - 400CV với 10 - 12 thuyền viên. Từ khi thành lập đến nay, mô hình này đã đem lại kết quả hết sức khả quan, đảm bảo bám biển dài ngày và thường xuyên từ 9 - 10 tháng/năm. Theo ông Lăng, bên cạnh việc hỗ trợ nhau trong khai thác, thu mua thủy hải sản, 2 Ngư đội Trường Sa đã tích cực tham gia xua đuổi tàu nước ngoài, nhất là tàu Trung Quốc xâm phạm lãnh hải Việt Nam, góp phần bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền biển, đảo của đất nước. Tuy mới thành lập nhưng hiệu quả kinh tế và ý nghĩa về quốc phòng mà các Ngư đội Trường Sa mang lại hết sức hiệu quả. Việt Nam giàu tài nguyên biển, một bộ phận lớn người dân sống dựa vào biển; do đó, bám biển mưu sinh là những gì người dân đã và đang rất cần. Thời gian tới, để khai thác hiệu quả kinh tế biển, mô hình này cần được nhân rộng, nhất là các tỉnh miền Trung. Ngư đội trưởng Ngư đội Song Tử Tây Trần Văn Đạt tâm sự: Trước đây, ND có thói quen đi biển độc lập, vì họ sợ đi đông sẽ “lộ” ngư trường khai thác cá; nhưng bây giờ thì khác, muốn tồn tại phải liên kết, tương trợ lẫn nhau, nhất là trong hoạn nạn do thiên tai và chống lại các tàu lạ từ nước ngoài. Với việc thành lập các ngư đội, nhất là việc có tàu mẹ công suất lớn không những hỗ trợ về mặt thu mua thủy hải sản khai thác được mà còn tạo nên chuỗi liên kết giúp ND chúng tôi yên tâm vượt sóng, bám biển”.

Ngư dân đã có “phao cứu sinh”

Ông Lê Tấn Bản - Chi cục trưởng Chi cục Khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản cho biết: Hiện nay, toàn tỉnh có 9.705 tàu cá, trong đó tàu có công suất dưới 20CV có 5.536 chiếc, từ 20CV trở lên có 4.169 chiếc. Sau khi tiến hành rà soát, số tàu có công suất hơn 90CV có thể đánh bắt xa bờ chỉ được 898 chiếc, trong đó có 150 chiếc chuyên đi thu mua, 253 chiếc làm nghề câu cá ngừ đại dương, lưới cản khơi; số còn lại đánh bắt ở vùng lộng. Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Quyết định 48 quy định một số chính sách khuyến khích, hỗ trợ khai thác, nuôi trồng hải sản và dịch vụ khai thác hải sản trên vùng biển xa. Theo đó, hỗ trợ chi phí nhiên liệu đi và về trên vùng biển xa cho ND tối đa 4 chuyến biển/năm. Trong đó, tàu từ 90 đến dưới 150CV được hỗ trợ 18 triệu đồng/chuyến biển; từ 150 đến dưới 250CV được 25 triệu đồng/chuyến biển; từ 250 đến dưới 400CV được 45 triệu đồng/chuyến biển; hơn 400CV được 60 triệu đồng/chuyến biển. Ngoài ra, từ ngày 1-1-2011, hỗ trợ 1 tàu/lần 50% kinh phí mua bảo hiểm thân tàu, 100% phí mua bảo hiểm tai nạn thuyền viên, 100% kinh phí mua máy thông tin liên lạc tầm xa có tích hợp thiết bị định vị GPS. Theo quy định này, dự kiến, Khánh Hòa sẽ có 253 tàu đánh bắt xa bờ được nhận tiền hỗ trợ, tổng kinh phí ước khoảng hơn 63 tỷ đồng.

Thời gian tới, để đồng hành cùng ND bám biển, Khánh Hòa cũng như các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung khác nên thành lập Quỹ Hỗ trợ ND. Quỹ này sẽ được huy động từ nhiều nguồn như: ngân sách nhà nước, doanh nghiệp, nhà hảo tâm và các đối tượng được hưởng lợi từ biển… Thông qua nguồn quỹ này, các ND sẽ được hỗ trợ vốn để nâng cấp tàu thuyền, sắm sửa ngư lưới cụ, đầu tư trang thiết bị hiện đại để tiếp tục bám biển, bảo vệ ngư trường, góp sức giữ vững an ninh biển, đảo quê hương.

ANH TUẤN
BKH