Tướng Kỳ – giữa lý tưởng và lý tài

Người gây chú ý qua hành động và phát biểu liên quan đến Việt Nam trong gần nửa thế kỷ qua, cựu Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ qua đời hôm 23-7 tại Kuala Lumpur đã khép lại một cuộc đời sôi nổi với nhiều khen chê.


Tướng Nguyễn Cao Kỳ năm 1992: bang giao với Mỹ càng sớm chế độ cộng sản càng mau sụp đổ. (ảnh Bùi Văn Phú)

Thời làm Chủ tịch Ủy ban Hành pháp Trung ương từ 1965 đến 1967, chức vụ tương đương với thủ tướng trong chế độ đại nghị, tướng Kỳ cho xử bắn một thương gia gốc Hoa vì đầu cơ tích trữ gạo. Ông còn đem súng ra hù doạ bắn bỏ nhiều người khác, dù đó là một linh mục công giáo, thượng tọa phật giáo, một tướng Thủy quân Lục chiến Mỹ hay một bộ trưởng.

Tính cao bồi, ngang tàng của tướng Kỳ gây chú ý cho giới truyền thông. Ông bay trực thăng thấp giữa Sài Gòn để lấy le với cô bồ là tiếp viên hàng không Đặng Tuyết Mai, sau này trở thành phu nhân và là mẹ của MC nổi tiếng Nguyễn Cao Kỳ Duyên. Mang hàm tướng và là một chính khách nhưng cách ứng xử trực tính của ông nhiều khi tưởng chỉ là chuyện bàn vui nơi hàng quán, nhưng là những sự thực được chính ông kể lại trong hai tác phẩm: Twenty Years and Twenty Days – 20 năm và 20 ngày [Nxb Stein and Day 1976] và Buddha’s Child: My Fight to Save Vietnam – Con cầu tự: cuộc chiến đấu để cứu Việt Nam của tôi – viết chung với Marvin J. Wolf [Nxb St. Martin 2002].

Với nhiều người lính Việt Nam Cộng hoà, đặc biệt là không quân, tướng Kỳ được quý mến vì trực tính, trong sạch và đối xử tốt với thuộc cấp. Với các cố vấn Mỹ đến giúp miền Nam, ông chứng tỏ mình không phải là một người dễ bảo và việc Mỹ ảnh hưởng sâu vào nội bộ chính trị miền Nam làm ông bực mình không ít. Tinh thần tự chủ, độc lập của ông thể hiện qua cách đối đáp với tướng Lewis W. Walt, Đại sứ Maxwell Taylor, với nhà ngoại giao Averell W. Harriman, hay Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara, các Thượng nghị sĩ William J. Fulbright, George McGovern. Phản ứng của ông nhiều khi thiếu phong cách ngoại giao, tạo xì căng đan.


Con cầu tự xuất bản năm 2002 tại Hoa Kỳ

Đối với người Việt tị nạn, phát biểu thiếu đắn đo của ông mà nhiều người còn nhớ là trong những ngày cuối của cuộc chiến, ông lên tiếng sỉ vả các tướng tá đã bỏ đi là hèn nhát, kêu gọi quân dân ở lại chiến đấu dù Sài Gòn có biến thành Stalingrad và khuyên mọi người đừng đi Mỹ vì ở đó không có nước chè, nước vối, không cà ghém mắm tôm, ăn bơ uống sữa chỉ đi tiêu chảy. Nhưng ngày hôm sau ông cũng lái trực thăng bay ra hạm đội Mỹ để được di tản qua Hoa Kỳ.

Tuy thế, đến Mỹ vẫn có người quý trọng vì ông là vị tướng đã sống trong trại tị nạn cùng đồng bào trong khi nhiều tướng khác phải vội vàng rời trại ngay vì những bất bình của đồng hương. Tướng Kỳ đến Camp Pendleton ở miền nam California cũng ngủ lều, xếp hàng ăn cơm tị nạn chung với mọi người và còn có dự tính tìm nông trại để giúp định cư người Việt trong giai đoạn đầu.

Phát biểu từ lều tị nạn, tướng Kỳ mong có một ngày về: “Đối với chúng tôi, hy vọng duy nhất là trở về. Khi Hitler chiếm đóng châu Âu, những người như Tổng thống De Gaulle đã hy vọng ông có thể trở về – và ông đã trở về.”. Theo báo chí ghi nhận ông muốn làm tâm điểm của người đồng hương, nhưng không có kế hoạch thành lập chính phủ lưu vong. (Tuần báo TIME 19.5.1975)

Sau tháng 4-1975 nhiều tổ chức kháng chiến phục quốc ra đời trong nước và có nhắc đến tướng Nguyễn Cao Kỳ là người đứng sau yểm trợ, dù ông đang sống ở Mỹ. Những người vượt biển cho biết vào giai đoạn đó tên tuổi ông vẫn còn là một huyền thoại.

Thực tế tại hải ngoại, ông Kỳ mở tiệm bán rượu ở miền nam California một thời gian. Không thành công ông khai phá sản, rồi mua tàu đánh tôm cá để kinh doanh.

Thỉnh thoảng ông xuất hiện trong các sinh hoạt đấu tranh, như tại Đại hội Quân dân ở San Jose đầu thập niên 1980 hay các buổi họp mặt cựu sĩ quan không quân ở Mỹ. Ngoài đời, công việc kinh doanh của ông không thành công. Gia đình tan vỡ.

Năm 1992 khi Hoa Kỳ và Việt Nam bắt đầu từng bước tiến tới quan hệ song phương, trong một diễn văn đọc tại Câu lạc bộ Không quân và Hải quân Hoa Kỳ ở vùng San Jose, ông lên tiếng ủng hộ việc bỏ cấm vận và bang giao gây xôn xao và ông bị lên án là phản bội tổ quốc và đồng đội. Một số người biểu tình ném trứng thối, cà chua vào hình nộm tướng Kỳ.

Dịp đó tôi với ông đã tranh luận trong một chương trình do đài truyền hình Việt Nam Tự do ở San Jose tổ chức. Nhận định của ông Kỳ là “bang giao càng sớm thì chế độ cộng sản càng mau sụp đổ” và ông tin: “cải cách kinh tế sẽ kéo theo cải tổ chính trị.”. Còn tôi cho rằng Hoa Kỳ muốn một Đông dương ổn định thì chỉ bang giao khi vấn đề hoà bình Campuchia, hồ sơ POW-MIA được giải quyết và điều kiện dân chủ, nhân quyền của dân Việt được đặt ra trong quan hệ hai nước. Tôi không tin chỉ kinh tế không thôi sẽ đưa đến cải cách chính trị trong chế độ cộng sản với tham nhũng lan tràn như ở Việt Nam. Ông muốn dạy cho lãnh đạo Hà Nội cách chống tham nhũng.

Sau khi Hoa Kỳ thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam năm 1995, tướng Kỳ thường có mặt ở Đông nam Á tìm cách trở về qua con đường thương mại. Dù đã ngỏ ý nhiều lần muốn về sống tại quê nhà, trong nước vẫn có cái nhìn không đẹp về ông qua quyển sách Tướng râu kẽm [Nxb Công an Nhân dân 2002] nội dung bôi xấu đời quân ngũ, cuộc sống tha hương và tình cảm gia đình ông.

Đến năm 2004 tướng Kỳ mới trở về sau 30 năm xa cách. Chuyến đi được ông và Hà Nội đánh giá là tiến trình hoà giải quốc-cộng lên đến đỉnh điểm, trong khi nhiều người Việt hải ngoại phản đối những lời ông ca ngợi lãnh đạo và chính sách của Hà Nội.

Đầu năm 2005, báo Thanh Niên Xuân Ất Dậu có bài phỏng vấn ông với những phát biểu:

“Trong số những vị cùng vai với tôi (các tướng Việt Nam Cộng hoà), cứ mười ông thì đến mười một ông tham sống sợ chết! Trong khi đó, miền Bắc có trang bị quân số, vũ khí không kém gì, nhưng các ông chỉ huy lại có rất nhiều kinh nghiệm chiến trường, được cấp dưới tin cậy và kính trọng về nhân cách, đó là sự hơn hẳn.”

“Tôi cũng phải nhắc lại rằng, trong cuộc chiến tranh này, thời gian đầu, người Mỹ cho chúng tôi những vũ khí rất lạc hậu như súng trường M1 bắn phát một, trong khi quân giải phóng đã có AK47. Giai đoạn sau, họ trang bị cho chúng tôi tốt hơn nhiều, nhưng Mỹ luôn luôn đứng ra trước sân khấu, làm “kép nhất”. Vì vậy, ai cũng cho rằng thực chất đây là cuộc chiến tranh của người Mỹ và chúng tôi là những kẻ đánh thuê.”

Sự việc này khiến nhiều người Việt hải ngoại xôn xao phản đối dữ dội. Ông Kỳ lúc đó đã lên tiếng cho biết truyền thông trong nước xuyên tạc. Trả lời đài RFA ngày 25-1-2005, ông nói: “Phải nói rằng chẳng có cái gì trung thực cả, tôi mới được biết chuyện đó và tôi có viết bức thơ cho ban biên tập báo Thanh Niên, tôi nói anh nào viết bài đó thứ nhất là ấu trĩ, chẳng biết gì cả rồi cắt xén, viết lách lăng nhăng, hoàn toàn những chuyện gây ngộ nhận và láo lếu.”

Báo Thanh Niên không trả lời thư ông và cũng không đính chính những gì đã đăng.

Ngay sau khi ông qua đời, baodanviet.vn trong bài viết “Nguyễn Cao Kỳ và những phát ngôn ấn tượng” ngày 24-7 lại trích dẫn những phát biểu trên.

Sau chuyến trở về đầu tiên, ông Kỳ làm tư vấn cho công ti Mỹ xây dựng sân gôn tại Việt Nam với dự án mấy trăm triệu Mỹ-kim. Ông muốn sống cuộc đời còn lại với quê hương. Từ đó thỉnh thoảng trở lại Hoa Kỳ, nhưng ông không còn xuất hiện trước đám đông.

Bốn mươi sáu năm trước Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ lên nắm quyền lúc tình hình chính trị miền Nam vô cùng rối ren vì các tướng lãnh tranh giành quyền lực, các đơn vị quân đội miền Trung nổi loạn, các tổ chức thanh niên sinh viên, tôn giáo hô hào xuống đường.

Ngày 19-6-1965, được quân đội trao quyền lãnh đạo miền Nam ông tức khắc dẹp loạn miền Trung, yêu cầu tu sĩ trở về chùa, sinh viên trở lại sân trường để chính phủ dồn nỗ lực, kể cả việc Bắc tiến ngăn chặn xâm lăng của cộng sản. Thượng tọa Thích Trí Quang ông Kỳ giao cho bác sĩ Nguyễn Duy Tài săn sóc với lời cảnh cáo sẽ “bắn bỏ ông (bác sĩ Tài) cùng vợ con và gia đình” nếu nhà sư bỏ trốn hay trở nên bệnh nặng.

Cùng lúc chính phủ Nguyễn Cao Kỳ, được gọi là chính phủ của người nghèo, đã tạo ổn định xã hội cho miền Nam với các chương trình cải tiến dân sinh, hữu sản hoá công nhân và nông dân. Thời gian hai năm tướng Kỳ cầm quyền cũng là giai đoạn chuyển tiếp từ chế độ quân phiệt sang thể chế hiến định. Ngày 1-4-1967 Hiến pháp Đệ Nhị Cộng hoà được ban hành và sau đó các cuộc bầu cử từ trung ương đến xã ấp được tổ chức. Ông hãnh diện với những thành quả đó.

Cuối năm 1967 Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ được bầu làm phó tổng thống trong liên danh với Trung tướng Nguyễn Văn Thiệu làm tổng thống. Nhìn lại cuộc đời chính trị của mình, điều ông hối tiếc nhất là đã nhường cho ông Thiệu làm ứng viên tổng thống vì cũng kể từ đó ông dần bị loại ra khỏi chính trường miền Nam cho đến ngày phải tự lái máy bay rời bỏ quê hương.

Năm 2002 ông viết trong Buddha’s Child nhìn nhận cuộc chiến chống cộng sản trong quá khứ là đúng và kêu gọi người Việt hải ngoại xóa bỏ hận thù để hướng về tương lai. Cùng lúc ông khuyên lãnh đạo Hà Nội theo Mỹ vì nguy cơ Trung Quốc đô hộ đang tràn xuống.


Sách viết về cuộc đời và sự trở về của ông Kỳ xuất bản tại Việt Nam năm 2007

Năm 2007 ông Nguyễn Cao Kỳ từ Việt Nam bay về nam California để chào đón Chủ tịch Nguyễn Minh Triết đang thăm Hoa Kỳ. Trong nước một sách mới được phát hành, Nguyễn Cao Kỳ trở về đất mẹ [Nxb Công an Nhân dân 2007] với nội dung tựa như Tướng râu kẽm và thêm một số bài viết, phỏng vấn nói lên ước nguyện hoà giải dân tộc của một cựu lãnh đạo Việt Nam Cộng hoà trong những chuyến trở về. Sách cũng in lại bài phỏng vấn đã đăng trên Thanh Niên Xuân Ất Dậu mà ông cho là xuyên tạc.

Hai tháng trước có tin ông về lại Hoa Kỳ vì thế sự kiện Tướng Kỳ chết trong một bệnh viện ở Kuala Lumpur, Malaysia làm nhiều người ngạc nhiên.

Nguyễn Cao Kỳ, cái tên theo ông giải thích trong sách là mang ý nghĩa của một tay chơi cờ cao. Nhưng trong canh bạc chính trị ông đã hai lần thua vào năm 1967 và 1971. Gần cuối đời, ông trở lại quê nhà đánh một canh bạc xả láng và cũng không thắng.

Ngay sau khi ông qua đời, con gái út Nguyễn Cao Kỳ Duyên đã qua Malaysia để dự định đưa ông về Việt Nam chôn cất. Nhưng vài hôm sau, người vợ đương thời của ông là bà Lê Hoàng Kim Nicole trong một cáo phó cho biết thi hài của ông sẽ được hoả táng ở Kuala Lumpur vào ngày 29-7 và tro cốt đem về Mỹ.

Tướng Nguyễn Cao Kỳ đã về cõi Phật sau 81 năm sống ở dương trần.

Ra đi, qua ba đời vợ, ông để lại bảy người con, 4 trai và 3 gái cùng nhiều cháu. Nhưng con số các người con của ông cũng không rõ lắm. Cáo phó đăng trên báo Người Việt ngày 26-7 ghi 7 người con trong phần tiếng Việt. Bản tiếng Anh ghi 6, không có thứ nữ Nguyễn Cao Kỳ Trang.

Đời ông nhiều sóng gió lúc sinh thời. Nay chết, chuyện hậu sự cũng tạo dư luận vì đến giờ ít ai biết được ước nguyện cuối cùng của một cựu Thiếu tướng Tư lệnh Không quân, nguyên thủ tướng và phó tổng thống Việt Nam Cộng hoà là những gì.

© 2011 Buivanphu

[Bài rút gọn đã đăng trên BBCVietnamese.com 30.07.2011]

Ông Kỳ phát biểu "Tôi muốn quây về dể dóng góp cho quê hương"! Quê hương nào ông muốn dóng góp? Khi còn làm tướng ông dã lợi dụng chức quyền dể ăn chơi phè phởn,phe nhóm dể dắc quyền dắc lợi làm tướng mà không giữ dược tư cách làm tướng,không tuân thủ luật lệ quốc gia cũng như quân dội là ..Tổ quốc,danh dự và trách nhiệm.Ông dã một phần nào dó tiếp tay dể mất quê vào tay cộng sản và bây giờ dưới chế dộ CS những tên "giặc trong" này có tư cách giống i chang ông Kỳ trước kia,cho nên ông Kỳ dã về lại 1 lần nữa tiếp tay cho những tên "giặc trong" nhầm phá nát quê hương thêm 1 lần nữa...cho dến lúc lìa dời ông Kỳ dã làm gì dược cho quê hương Việt Nam qua 2 thời dại !?