Luật Sư Andrew Đỗ là một cựu luật sư biện hộ công, và cũng là cựu phó biện lư quận Cam. Ông từng là nghị viên thành phố Garden Grove. Hiện nay ông làm luật sư trong tổ hợp Briggs Alexander ở thành phố Anaheim. Trong bài phỏng vấn, Luật Sư Andrew Đỗ nói về luật h́nh sự của California liên quan tới băng đảng đồng thời cho ư kiến cá nhân về những ǵ có thể làm để giúp người trẻ không vào băng đảng, không chỉ từ phía gia đ́nh, mà cả từ phía cộng đồng.
Luật Sư Andrew Đỗ, thuộc tổ hợp Briggs Alexander ở thành phố Anaheim. (H́nh: Ngọc Lan/Người Việt)
Criminal gang không phải là một nhóm chỉ gặp nhau để uống trà!
Ngọc Lan (NV): Xin luật sư cho biết, theo luật, “gang” băng đảng được định nghĩa như thế nào? Luật Sư Andrew Đỗ: “Gang” được định nghĩa là những người đứng chung lại để làm những chuyện không hợp pháp nhằm giúp cho sự vững mạnh (in furtherance of) của băng đảng. Mà furtherance là cái làm sao để giúp cho tên tuổi, cho sự nổi tiếng của băng đảng đó, từ chuyện lời tiền bạc, hay làm cho có tên tuổi... Nó gồm nhiều thứ. Rất ít ai đứng ra “build up” một băng nhóm rồi không làm chuyện ǵ hết. Điều đó nghe không hợp lư. Khi người ta không có lợi ǵ hết th́ họ lập ra để làm ǵ.
Theo định nghĩa của luật h́nh sự về “gang” th́ nó phải có từ hai hành động tội ác trở lên nhằm giúp cho sự tồn tại vững mạnh của băng nhóm đó.
Nếu họ chỉ mặc quần áo giống nhau, cho giống như những “tough guy” và không làm ǵ hết th́ không phải là “criminal gang” theo định nghĩa của luật pháp.
Khi đă biết nhóm đó là một “criminal gang,” tức đă có ít nhất hai hành động phạm tội, th́ ḿnh tham gia vô, ḿnh phải biết đó không phải là một nhóm b́nh thường chỉ gặp nhau để uống trà! NV:Khi đă là thành viên của một băng đảng, cùng đi thực hiện một vụ, th́ có phải mọi người trong nhóm đó, dù là người cầm súng bắn, hay người lái xe chở cả bọn đi, cũng đều bị kết tội như nhau không? Luật Sư Andrew Đỗ: Bị tội như nhau. Khi một nhóm cùng thực hiện một vụ như bắn nhau th́ tất cả thành viên tham gia trong vụ đó đều bị tội như nhau. Đương nhiên bao giờ biện lư cũng coi người bắn là người tội nặng nhất, và họ xem tội những người kia nhẹ hơn nhiều hay nhẹ hơn ít, nhưng phần đông th́ chỉ nhẹ hơn một phần thôi. NV:Xin luật sư giải thích rơ hơn tại sao lại bị ngang như nhau. Luật Sư Andrew Đỗ: Trong “gang” có một yếu tố tâm lư là, nếu một người đứng một ḿnh th́ chưa chắc đă dám làm điều ǵ. Nhưng khi họ đứng chung với nhau, người này nói người kia th́ nó cảm thấy có sức mạnh hơn, rồi từ đó tiến tới chuyện đi xa hơn. Một người đứng một ḿnh th́ chưa chắc đă có can đảm đánh nhau, bắn nhau, hay căi nhau với người khác. Thành ra luật phải trừng phạt luôn cái “mentality” đó chứ không phải chỉ tập trung vào cái “act” không thôi.
Nếu ḿnh không xem vấn đề ràng buộc này là một “mentality” của băng đảng th́ sẽ có nhiều trường hợp, như cách đây 20, 30 năm, khi Á Đông, Á Châu, Nam Mỹ đến đây nhiều, họ dùng những đứa trẻ để phạm tội, v́ họ biết rằng lúc đó những trẻ em dưới tuổi vị thành niên không bị phạt nặng. Thành ra tự nhiên trong thời gian đó số trẻ em 13, 14 tuổi đi ra bắn người ta tăng lên, rồi chỉ bị xử theo luật dành cho thiếu niên thôi. Điều đó không hợp lư.
Do đó phải suy nghĩ lại lối tụi “gang” tổ chức, sắp đặt.
Trở lại với trẻ em trong cộng đồng ḿnh, dù cho nó không có người khác lớn tuổi để mà lợi dụng nhưng nếu đă ở trong một “criminal gang” tức là nhóm đó đă phạm tội ít nhất 2 lần, cho dù bất cứ người nào trong băng đảng đó thực hiện, để mà “in furtherance” cho cái gang đó, th́ khi bị buộc tội, đương nhiên không phải tất cả mọi người đều bị buộc tội, nhưng nó cho lối nh́n về cái tội đó, về sự tham gia, chứ không c̣n được xem như “à, cậu không biết what's going on à”. Nếu ḿnh ở trong nhóm đó th́ khó mà giải thích là làm sao ḿnh lại không biết chuyện ǵ xảy ra. NV:Nhiều độc giả đặt câu hỏi, “Tại sao người này làm mà người kia cũng bị tội theo?” Điều đó có hợp lư không? Luật Sư Andrew Đỗ: Luật nói rằng nếu ḿnh đồng ư tham gia như một người chủ mưu (conspirator) hay là một người cộng tác (associate), dùng theo term của gang, th́ ḿnh đều phạm tội chung với điều đó. Tại sao? V́ luật không muốn chỉ phạt một người, tất cả những việc làm của mọi người trong băng nhóm là giúp cho cả “gang” chứ không phải giúp cho mỗi ḿnh người đó.
Ví dụ 10 người đi tới tham gia một vụ, nhưng mỗi lần bắn th́ chỉ một đứa bắn thôi chứ đâu cần 10 đứa bắn một lúc. Nhưng chuyện bắn đó giúp hết tất cả mọi người trong băng đảng đó. NV:Một số độc giả không hiểu sự khác nhau giữa băng đảng với các nhóm khác, nhất là khi bị gọi là băng đảng th́ một người làm mấy người khác phải chịu. Thí dụ, một nhóm hướng đạo, mà vài hướng đạo sinh lại đi ăn cắp tiền mang về cho nhóm, cái đó có phải băng đảng không?
Luật sư Andrew Đỗ: Về chi tiết th́ phải đọc kỹ luật về băng đảng, nhưng tạm trả lời, trong thí dụ đó, hành vi phạm pháp không phải là một mục tiêu chính của nhóm. Trong thí dụ này, có một vài thành viên tự ư đi phạm luật, nên nhóm không phải là 'criminal gang.' NV:Nghe câu chuyện của Khôi Quách đăng trên báo Người Việt, nhiều độc giả cảm thấy chuyện Khôi bị bắt và bị buộc tội trong khi Khôi chỉ lái xe, v́ như Khôi nói là “em không làm ǵ hết”. Luật sư vui ḷng giải thích vấn đề này. Luật Sư Andrew Đỗ: Người phạm tội hay bị buộc tội luôn muốn bảo vệ cho họ, hay v́ họ không muốn làm buồn gia đ́nh, nên họ kể lại không đúng như những ǵ xảy ra. Nhiều khi vấn đề trở nên rất quan trọng ở những điều nhỏ thôi nhưng có thể làm cho tội nặng lên rất nhiều. Mà ngay cả người trẻ em đó chưa chắc ǵ đă hiểu được mỗi một việc nhỏ đó thôi cũng đă tăng tội thành nặng hay nhẹ rất nhiều.
Lấy ví dụ, lái xe chở một người khác đi phạm tội. Nếu chỉ nói tôi chở người đó trên xe đi đến nơi đó, và tôi không biết chuyện ǵ xảy ra trong đó, th́ no problem. Nhưng nếu bây giờ tôi chở người đó đi, tôi ngồi trong xe, nhưng tôi biết anh vào đó để đánh người trong kia th́ chuyện đă hoàn toàn khác nhau.
Nặng hơn nữa, nếu ḿnh biết trong quá khứ người mà ḿnh chở đi đă có nhiều lần đánh nhau có dùng vũ khí, nên khi ḿnh chở người đó đi đến chỗ để đánh nhau, trong đầu ḿnh đă phải suy nghĩ là đây đâu phải là người chưa bao giờ dùng vũ khí đâu. Cho nên, nếu chuyện xảy ra và tăng lên thành hai bên dùng vũ khí và có người bị chết th́ ḿnh không thể nói là tôi hoàn toàn không biết ǵ đến chuyện đó.
Cho nên nhiều khi chỉ thay đổi một chút trong những dữ kiện đó thôi cũng làm cho chuyện thay đổi rất nhiều. NV: Như vậy có nghĩa là đừng vội kết luận vấn đề vô lư hay có lư khi chỉ nghe qua lời kể? Luật Sư Andrew Đỗ: Muốn nói cho rơ ràng về luật pháp th́ ḿnh phải tự hỏi là ḿnh đang nói chuyện về cái ǵ, bằng chứng nó như thế nào. Chứ chỉ nghe là em đó nói là không làm ǵ hết th́ tại sao lại bị như vậy th́ khó trả lời lắm.
Trong thời gian gần 4 năm làm “public defender,” tôi có bao nhiêu ngàn thân chủ, nhưng rất ít người ngồi xuống nói “tôi phạm tội như thế này,” hay là “em có làm cái này, em có làm cái đó”. Không có! Phần đông là người ta sẽ dẫn giải, hay chối bỏ, hay dù cho có làm th́ cũng đưa lư do “tôi làm v́ cái này là v́ cái kia,” “tôi không biết cái này, tôi không biết cái kia...”
Ḿnh cũng không biết được cho đến khi nào ḿnh có bằng chứng th́ ḿnh mới nói “nếu anh nói không biết th́ tại có cái này, tại sao có cuộc gọi điện thoại lúc kia, tại sao lại đồng ư đi tới đó...” Có nhiều thứ lắm.
Cộng đồng cần hiểu rằng chúng ta chỉ có thể nói chung về luật pháp thôi chứ trong từng vụ một th́ họ phải t́m hiểu cho đúng bằng chứng trước khi gọi là có những thắc mắc về luật pháp.
Ngay cả khi tôi ngồi trong văn pḥng luật sư, trừ vụ của tôi ra, trừ những nhân chứng, bằng chứng của tôi ra, tôi cũng không dám nói về một vụ nào hết, bởi có những dữ kiện tuy là nhỏ nhưng lại có giá trị rất lớn mà ḿnh không biết, mà phải là người trong cuộc họ mới biết được, mà đôi khi đến cả người trong cuộc c̣n không biết nữa nói chi là những người bên ngoài. NV:Trường hợp một người bị bắt mà hơn 2 năm rưỡi chưa có bản án th́ điều đó có là b́nh thường không? Luật Sư Andrew Đỗ: Có. Trong những trường hợp người bị buộc tội phải đối diện với bản án chung thân th́ người luật sư bên biện hộ muốn có thêm nhiều th́ giờ để điều tra. Một là về vụ buộc tội đó, họ cần phải biết. Quan trọng hơn nữa là về cái án. Ví dụ em đó thua ở ṭa rồi th́ đến lúc ṭa sẽ có những cái lựa chọn. Họ phải sửa soạn để tŕnh bày là trường hợp của em đó như thế nào, đời sống ngày xưa như thế nào, bị ảnh hưởng chiến tranh làm sao, những điều ǵ thúc đẩy cho em đó đến đường này hôm nay chứ em không phải là người xấu như vậy... Nhiều thứ lắm. Những thứ đó cần nhiều th́ giờ để làm, cũng như có nhiều cách thức mà người luật sư muốn dùng.
Thành ra việc kéo dài thời gian đến 3, 4 năm là chuyện b́nh thường. NV:Một số phụ huynh nói họ thấy con họ có dấu hiệu theo băng đảng nhưng không có chứng cứ. Vậy có thể nhờ ai can thiệp, giúp đỡ để giữ chân con họ ở nhà được không? Luật Sư Andrew Đỗ: Đó là trách nhiệm của phụ huynh thôi, mỗi người phải tự t́m hiểu lấy chứ hỏi có cách nào giữ chân nó lại th́ khó lắm, phải giữ làm sao?
Tôi chỉ có thể nói nếu muốn cho con em ḿnh ḥa hợp được với xă hội bên này, vấn đề hướng dẫn các em phải bắt đầu sớm lắm, đừng đợi lên tới trung học.
Tôi không phải là chuyên gia về vấn đề này, tôi chỉ nói bằng kinh nghiệm cá nhân rằng cơ hội ḿnh có thể “giữ chân nó” chỉ có thể ḿnh là “a part of their lives”. Ḿnh phải hướng dẫn các em vào một việc ǵ đó, chơi hay làm một cái ǵ các em thích, khuyến khích thúc đẩy các em, cho các em làm như một thú vui hobby chứ không phải chỉ đi học từ sáng đến tối. Tôi tin là em nào giỏi trên lớp là tự động em học thôi chứ không cần ai thúc đẩy hết.
C̣n nếu em nào có sở thích khác th́ phụ huynh phải t́m hiểu sở thích của em là ǵ để hướng dẫn các em cho đúng. Giúp con, đừng ép con thành đạt NV: Theo thống kê, số thanh thiếu niên Á Châu, trong đó có Việt Nam, ở tù ngày càng đông. Luật sư nghĩ ǵ về vấn đề này? Luật Sư Andrew Đỗ: Chuyện một đứa trẻ phạm tội có liên quan đến vấn đề xă hội quanh nó nhiều lắm.
Tôi chia sẻ bằng kinh nghiệm cá nhân ḿnh. Một trong những đặc điểm mà tôi thấy có hại cho cộng đồng ḿnh là cộng đồng ḿnh chú trọng bề ngoài quá.
Ḿnh đặt nặng cái Mercedes quá. Ḿnh đặt nặng chuyện ép con lúc nào cũng phải học giỏi để vào Harvard th́ mới có thể thành công. Ḿnh tạo ra những cái nh́n không thực tế làm cho các em chán nản.
Ḿnh phải hiểu rằng, trong bất kỳ xă hội nào, chỉ có một số nhỏ là thành công chứ không phải là số đông. Nếu tất cả đều vào Harvard th́ Harvard chẳng c̣n là Harvard nữa.
Các em bị áp lực từ bố mẹ đưa xuống, “con phải thành công, con phải thế này, con phải thế nọ.” Nhưng hăy tự hỏi bố mẹ đă làm ǵ để cho các con ḿnh cảm thấy nó thuộc về xă hội này?
NV: Như vậy, nguyên nhân đầu tiên hướng các em đến con đường băng đảng phạm pháp bắt nguồn từ sự áp đặt của cha mẹ, của gia đ́nh? Luật Sư Andrew Đỗ: Một thông điệp mà phụ huynh cần biết là ở Mỹ này, giỏi cách ǵ, bằng nghề ǵ, cũng có thể làm ra tiền được hết. Không nhất thiết phải vào trường đại học th́ mới là giỏi và mới có thể kiếm tiền. Muốn nói đến chuyện giúp cho các em tránh qua những vấn đề băng đảng trước hết phải thay đổi suy nghĩ của phụ huynh. Đừng nghĩ đến giải pháp con ḿnh phải học điểm A hay nó phải lên đại học th́ nó mới thành công. Đây là những suy nghĩ đă lỗi thời lắm rồi. Ở Việt Nam th́ suy nghĩ đó có thể đúng nhưng qua Mỹ th́ hoàn toàn không đúng. Nhưng điều đáng buồn là phụ huynh cứ giữ nếp nghĩ đó. Ḿnh phải biết tội nghiệp cho các em. Nếu phụ huynh không thông cảm cho đời sống hằng ngày của nó, cho sự cô đơn, cho những vấn đề hằng ngày nó phải đối diện ở trường lớp, bạn bè th́ sẽ không thể nào giúp được nó, nhất là với con trai. Suy nghĩ của tôi là ba má ḿnh ích kỷ lắm. Nói sự thật nghe thật buồn nhưng mà họ ích kỷ, họ chỉ biết nghĩ về họ thôi. Nếu họ ngồi xuống thành thật với nhau th́ hăy tự hỏi trong một ngày, họ dùng bao nhiêu th́ giờ cho con của họ, bao nhiêu phút để suy nghĩ về đời sống của các con ḿnh? Đợi đến lúc con phạm tội họ lo lắng th́ ḿnh không tính, v́ lúc đó quá trễ rồi. C̣n trước đó, có bao giờ họ ngồi xuống thắc mắc ḿnh cần làm ǵ cho con ḿnh sống vui hơn, phải làm cái này làm cái kia cho con? Hay là lúc nào cũng chỉ đ̣i hỏi, “ba mẹ muốn con học giỏi, ba mẹ muốn con làm thế này làm thế kia.” Quay đi quay lại lúc nào cũng thấy tranh đấu cái này tranh đấu cái nọ, rồi đi biểu t́nh này nọ rồi ngồi xuống nói chuyện ǵ không đâu. Chính cái ích kỷ đó làm cho con cháu ḿnh bị thiệt tḥi quá nhiều. Trong tất cả các nhóm mà tôi đă làm việc, dù là Á Đông, Nhật, Tàu, Việt, Thái,... điều buồn nhất để nói là nhóm có nhiều khó khăn nhất trong việc xâm nhập vào đời sống của người bản xứ là Việt Nam, khó khăn hơn c̣n hơn cả Cambodia, hơn tất cả các sắc dân khác. Đương nhiên bao giờ cũng có người làm được, nhưng trong tổng thể, cơ hội gặp người Ấn Độ, người Thái Lan làm được th́ nhiều hơn là người Việt Nam. Hăy focus vào trẻ em th́ sẽ thay đổi được đời sống của nhiều trẻ em lắm.
“Một thông điệp mà phụ huynh cần biết là ở Mỹ này, giỏi cách ǵ, bằng nghề ǵ, cũng có thể làm ra tiền được hết.” Luật Sư Andrew Đỗ.
NV: Nói một cách cụ thể hơn, theo luật sư, phụ huynh cần làm ǵ để hướng con ḿnh tránh xa cạm bẫy của băng đảng?
Luật Sư Andrew Đỗ: Theo tôi, điều giúp cho các em nhiều nhất chính là thông điệp này: “Con cứ làm cái ǵ mà con có thể phát triển sự đam mê của con, cái ǵ làm cho con vui mà con nghĩ là con thành công được th́ cứ việc làm. Nên biết, nếu con không thành công, vẫn có bố mẹ ở đây giúp con.” Hăy cho con ḿnh sự bảo đảm th́ khi đó nó sẽ tiến tới. Đừng làm cho nó nghĩ rằng nó “phải thành công, phải thành công.” Đừng mang chuyện con người khác làm được cái này làm được cái kia về so sánh với con ḿnh. Đừng tạo ra một viễn ảnh, một mặt bằng mà con ḿnh không bao giờ đạt tới được. Với thế hệ cha mẹ qua đây cực khổ nhưng cái cực khổ đó chỉ có khổ về vật chất. Không ai nh́n họ hồi qua đây khi đă ngoài bốn mươi tuổi mà hỏi “năm tới ông sẽ trở thành bác sĩ hay ông sẽ đạt được cái này cái kia,” hay ít ra họ cũng trải qua thời gian thơ mộng ở Việt Nam rồi. C̣n nh́n chung quanh đời sống của một đứa trẻ ở đây th́ sao? Cái tuổi 12, 13, 14 hồi xưa cha mẹ không phải tự hỏi “tôi nói tiếng Anh hay tiếng Việt có cái giọng ngọng không? Tôi trông có giống người khác không hay người khác có chấp nhận tôi không?” Nhưng đó là sự lo lắng mà các em đang mang. Ngay cả là người Việt Nam với nhau, nhưng mà Vietnamese của người này cũng khác người kia, hay nói ngược lại Americanize của đứa kia cũng khác đứa nọ. Thành ra thực sự các em có t́m được sự cảm thông không? Không có. Hăy hiểu nỗi cô đơn mà những đứa con ḿnh có khi nó đến trường và ra ngoài xă hội. Hăy thực sự hiểu và thông cảm cho những điều mà các em phải tranh đấu mỗi ngày không hề dễ dàng chút nào hết. Làm sao để nó thấy nó thuộc về xă hội này khi mà trường có những sport event, social event,... mà chưa bao giờ bố mẹ đưa nó đến tham dự, hay nó đứng lủi thủi trong một góc v́ những tụi khác không chơi với nó? Hăy tập trung vào các em th́ sẽ thay đổi được đời sống của các em nhiều lắm. Khi đời sống các em vui vẻ, hạnh phúc hơn th́ nó sẽ tránh được những chuyện như tham gia băng đảng.
Cộng đồng phải thay đổi
NV: C̣n trách nhiệm của cộng đồng đối với các em th́ sao, theo luật sư? Luật Sư Andrew Đỗ: Cái buồn của tôi là không ai nói lên rằng các em rất tội nghiệp v́ bị bao bọc trong suy nghĩ phải học giỏi th́ mới thành công, mới có cuộc sống giàu có, và giàu có th́ mới hạnh phúc. Cộng đồng ḿnh phải tự hỏi là những thông điệp như thế mà ḿnh cứ nhồi vào đầu các em th́ có công bằng cho các em không? Có đúng cho các em không? Tôi tự hỏi có bao nhiêu bác sĩ, triệu phú quanh đây có hạnh phúc? Thành ra các em bị lúng túng, bối rối lắm. Tại sao vậy? Các em nh́n quanh cộng đồng ḿnh và tự hỏi có bao nhiêu người lương thiện? Những người có trách nhiệm trong cộng đồng như bác sĩ, luật sư, những người lănh đạo, những người được gọi là “role model” hăy tự hỏi họ có là tấm gương tốt cho các em không với lối làm ăn của họ, lối làm việc của họ? Nó tạo cho các em có cái nh́n “respectful of the law” hay luật chỉ là cách để họ t́m cách đi ṿng kiếm lợi cho ḿnh mà thôi? Tất nhiên có những người lương thiện, nhưng cái tiếc của ḿnh là những người đó không được nh́n thấy. Các em bị một rào cản trong suy nghĩ là chỉ có những ai có tiền mới tạo được thành công, chứ không phải là anh có đạt được hết khả năng tiềm lực của ḿnh không, có đạt được hạnh phúc trong cuộc sống hằng ngày không, anh có biết giúp đỡ người khác không. Đừng đánh giá đứa trẻ qua những điều như có học đại học không, có tốt nghiệp không, mà phải hỏi đầu tiên nó có phải là người xấu hay không. Đó là mục tiêu mà cộng đồng ḿnh cần nghĩ tới. Các em phải là người tốt trước, rồi sau đó sẽ t́m thấy một nghề nghiệp nào đó thích hợp với nó th́ các em đặt hết khả năng của ḿnh vào đó th́ các em sẽ thành công. Cách nh́n của cộng đồng ḿnh c̣n rất giới hạn. Phải mở rộng tầm mắt, tầm nh́n sẽ thấy xă hội này có rất nhiều cơ hội dành cho mọi người. Trong xă hội này, khi ḿnh đă do good job, cho dù bất cứ công việc ǵ th́ đều có thể kiếm tiền được hết, không có job nào ḿnh làm tốt mà ḿnh không thể kiếm tiền được hết. Ngay cả nghề nails. Phải làm sao cho những đứa trẻ hiểu được rằng cộng đồng này hiểu được những nỗi cô đơn, những nỗi khó khăn của nó, cảm thông với nó, nó không có một ḿnh. Đôi khi chỉ cần có người thông cảm với ḿnh là ḿnh đă có thể đi xa lắm, bởi nó cho ḿnh khả năng vượt qua sự thách thức của cuộc sống.
* NV: Xin cám ơn Luật sư đă dànhcho Người Việt cuộc phỏng vấn này!
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
LS Andrew Đỗ: "Đi băng đảng, không thể nói là không biết ǵ"
