Vì sao thế giới Hồi giáo 'ghét cay ghét đắng' Mỹ?

10 năm sau sự kiện 11/9, dù tiêu diệt được trùm khủng bố Osama bin Laden, làm suy yếu al Qaeda và các giá trị dân chủ bắt đầu được phổ biến trong thế giới Hồi giáo nhờ Mùa xuân Arab thì yếu tố quan trọng nhất biến Mỹ trở thành mục tiêu khủng bố số 1 của Chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan lại không hề được cải thiện: sự giận dữ của thế giới Hồi giáo đối với Mỹ.

Sự giận dữ của cộng đồng Hồi giáo đối với Mỹ

Trong những năm gần đây, khi cái nhìn thù địch đối với người Mỹ được cải thiện đáng kể ở Indonesia thì xuyên suốt khu vực Trung Đông và Nam Á, sự thù địch đối với người Mỹ lại không hề suy giảm. Một câu hỏi đặt ra là, tại sao người Hồi giáo lại “ghét cay ghét đắng” người Mỹ? Để hiểu được điều này cần phải đi sâu vào thế giới quan Hồi giáo.

Sự giận dữ của cộng đồng Hồi giáo đối với Mỹ vẫn chưa được cải thiện. Ảnh minh họa.

Người Hồi giáo có xu hướng nhìn nhận và đánh giá các sự kiện hiện tại thông qua lăng kính của một câu chuyện lịch sử lâu đời. Lăng kính này hướng về thời kỳ Trung Cổ khi các lực lượng Kito giáo liên tục tìm cách phá vỡ sự kìm kẹp của Hồi giáo đối với con người. Người Hồi giáo, tất nhiên, không dễ dàng nhượng bộ.

Đến sau vụ 11/9, đa số người Hồi giáo cũng tin rằng, nước Mỹ sẽ phải thoái lui khỏi thế giới Hồi giáo.

Tuy nhiên, Mỹ cũng không dễ dàng chịu đầu hàng như vậy. Thay vào đó, Washington tiến vào Afghanistan, Iraq và mở rộng hơn nữa lực lượng tại vùng đất của người Hồi giáo. Do đó, nhiều người Hồi giáo theo thuyết âm mưu băn khoăn liệu có phải Mỹ cố tình sắp đặt vụ tấn công 11/9 nhằm mục đích biện minh cho cuộc xâm lược này. Đặc biệt là khi cựu Tổng thống Mỹ George W. Bush tuyên bố“ một cuộc thập tự chinh” chống lại chủ nghĩa khủng bố vô hình chung nhắc nhở cộng đồng Hồi giáo về câu chuyện lịch sử lâu đời liên quan đến sự thù địch của người Mỹ đối với thế giới Hồi giáo.

Cho đến tận ngày nay, người Hồi giáo vẫn tin rằng cuộc đấu tranh tiếp diễn và trong thời đại ngày nay thách thức sẽ lớn hơn. Phương Tây vẫn bị cho là luôn tìm cách phá hoại ngầm thế giới Hồi giáo khi các quốc gia phương Tây nắm được sức mạnh quân sự có khả năng đe dọa và thống trị thế giới Hồi giáo cũng như ủng hộ cho chính phủ độc tài, chuyên quyền trong khu vực sẵn sàng bợ đỡ phương Tây.

Dễ thấy nhất là, Mỹ ủng hộ Israel, quốc gia được xem là “tàu sân bay của Mỹ” trong thế giới Hồi giáo.

Ngoài ra, sự giận dữ đối với người Mỹ biến thế giới Hồi giáo trở thành môi trường thuận lợi giúp các nhóm khủng bố tuyển lựa chiến binh thánh chiến, cung cấp tiền bạc và dễ dàng hoạt động mà không phải lo sợ về sự can thiệp đáng kể của chính quyền.

Bằng chứng rõ nhất là việc bin Laden có thể hoạt động tại Pakistan trong suốt một thời gian dài bất chấp sự truy lùng ráo riết của Mỹ kết hợp với cả lực lượng Pakistan.

Mỹ cần làm gì để xoa dịu thế giới Hồi giáo?

Người Hồi giáo có nhiều điều không hài lòng về cách xử sự của người Mỹ đối với họ. Tuy nhiên, điều cơ bản nhất là nhận thức của đại bộ phận người Hồi giáo rằng Mỹ chỉ luôn cố tìm mọi cách phá hoại đạo Hồi.

Không những vậy, chính sách không dân chủ của Mỹ đối với thế giới Hồi giáo cũng là nguyên nhân khiến cho nỗi giận dữ của người Hồi giáo đối với Mỹ không thể nào được xoa dịu.

Người Mỹ, phân chia xã hội Hồi giáo thành hai khu vực. Một bên là khu vực Hồi giáo cấp tiến và một bên là khu vực Hồi giáo bảo thủ, những người luôn tìm cách áp đặt các truyền thống đạo Hồi lạc hậu và khắt khe. Việc phân chia này giúp Mỹ tìm cách phát huy các lực lượng tự do, cấp tiến và làm suy yếu các lực lượng Hồi giáo bảo thủ.

Nhận định này không phải là vô căn cứ khi thực tế là hiện nay nguồn tài chính Mỹ nhằm giúp thúc đẩy dân chủ ở Ai Cập chỉ đảm bảo mang lại lợi ích cho các lực lượng Hồi giáo cấp tiến được Mỹ đỡ đầu trong khi luôn tìm mọi cách bài trừ những lực lượng Hồi giáo cực đoan như hội Ái hữu Hồi giáo.

Đối với người Hồi giáo, quan điểm này cũng như việc người Mỹ luôn nung nấu ý định áp đặt mô hình nhà nước phương Tây và loại trừ vai trò của đạo Hồi trong xã hội lẫn trong cộng đồng Hồi giáo là hoàn toàn sai lầm. Điều đó chỉ càng chứng tỏ cho quan điểm của người Hồi giáo rằng Mỹ đang cố gắng làm suy yếu thế giới Hồi giáo.

Những người Hồi giáo đa phần đều giống nhau trong khát vọng muốn bảo vệ các nền tảng của đạo Hồi trong xã hội. Do đó, việc lồng ghép những ý tưởng tự do dân chủ và tự do tôn giáo vào thế giới Hồi giáo là một thách thức vô cùng lớn và cần phải được tiến hành dần dần và khéo léo. Tuy nhiên, người Mỹ lại chọn cách can thiệp một cách thô bạo, gây ra bất ổn xã hội bằng cách kích động phe này để chống lại phe khác. Điều đó chỉ chọc giận cộng đồng Hồi giáo hơn mà thôi.


Ngoài ra, cộng đồng Hồi giáo luôn tự nhận thức được rằng, họ có những xung đột nội bộ và những xung đột ấy tốt hơn hết nên được giải quyết bởi chính họ. Do đó, sự can thiệp của người Mỹ, thực tế chỉ thúc đẩy bản năng tự vệ của người Hồi giáo khi họ thấy rằng cần phải nỗ lực để bảo vệ các nền tảng Hồi giáo và như vậy đồng nghĩa với việc chống lại Mỹ.

Sự can thiệp của Mỹ, không những vậy còn chứng tỏ Mỹ đang làm chính xác những gì mà al Qaeda muốn Mỹ làm để giúp họ thực hiện mục đích riêng. Bằng cách kích động Mỹ chống lại thế giới Hồi giáo, al Qaeda muốn làm sống lại câu chuyện lâu đời về cuộc thập tự chinh của phương Tây và nỗ lực biến cộng đồng Hồi giáo thành một một xã hội hoàn toàn truyền thống, không có bất cứ yếu tố tự do hay phương Tây nào. Và al Qaeda rõ ràng đã thành công khi biến Mỹ trở thành đối tượng mà bị cả cộng đồng Hồi giáo xa lánh.

Tuy nhiên, mối quan hệ của Mỹ với thế giới Hồi giáo không phải là không thể cải thiên. Thực tế là, với việc Washington quyết định rút chân khỏi vũng lầy Iraq và Afghanistan, những cảm xúc tiêu cực trong cộng đồng Hồi giáo đối với Mỹ có phần giảm đi.

Nhưng có lẽ cái cơ bản nhất, nếu muốn cải thiện quan hệ giữa Mỹ và thế giới Hồi giáo thì người Mỹ nhất thiết phải hiểu, chấp nhận và đón nhận toàn bộ xã hội Hồi giáo và dĩ nhiên bao gồm cả con đường mà xã hội ấy muốn phát triển.

Người Hồi giáo luôn tin rằng con đường của họ khác với phương Tây. Do đó, chỉ khi cộng đồng Hồi giáo cảm thấy nước Mỹ không còn là một mối đe dọa đối với họ nữa thì khi đó cái nhìn thù địch đối với người Mỹ mới có khả năng mất đi; quan hệ giữa Mỹ với thế giới Hồi giáo nhờ đó sẽ trở nên thân thiện hơn. Lúc này, nguy cơ tấn công khủng bố đối với nước Mỹ đến từ các phần tử Hồi giáo cực đoan mới không còn.

Lê Dung (theo Worldpublicopinion)