Tại sao Mỹ đào tạo về bom cho cảnh sát Thái?

Các vụ đánh bom đẫm máu ngày càng tăng ở khu vực miền nam bất ổn của Thái Lan, khiến cho lực lượng an ninh nước này phải tìm đến các chuyên gia chất nổ của Mỹ để học hỏi thêm kỹ năng và kinh nghiệm.

Một xe bom phát nổ ở tỉnh Narathiwat, miền Nam Thái Lan, ngày 1/7. (Ảnh: Reuters)

Bom tự tạo được giấu trong túi chằng trên ghế xe máy. Khi phát nổ, nó làm chiếc xe máy biến thành đống sắt vụn và phá nát cửa sổ của chiếc xe hơi gần cạnh. "Điều đó sẽ làm nên một ngày tồi tệ", Byron San Marco, một đặc vụ thuộc Cục Kiểm soát Rượu, Thuốc lá, Vũ khí và Chất nổ Mỹ (ATF), cho hay. "Và đó không phải là một lượng chất nổ lớn lắm".

San Marco và nhóm ATF của ông sẽ cho nổ tung hai chiếc xe khác bằng các thiết bị nổ cải tiến (IED) tại Trung tâm Đào tạo Chiến thuật ở Cha-am, một học viện về thi hành luật do Mỹ tài trợ cách Bangkok chừng 2 giờ lái xe, trước khi đưa khoảng 20 cảnh sát Thái Lan trải qua buổi huấn luyện sau vụ nổ. Các sĩ quan phải tìm kiếm tại hiện trường để xác định nguyên nhân gây nổ và thu thập bằng chứng để lần theo dấu vết kẻ đánh bom.

Một số sĩ quan đã khá quen thuộc với IED. Họ làm nhiệm vụ ở một nơi mà các vụ đánh bom thường xuyên xảy ra: 3 tỉnh đông người Hồi giáo ở miền nam Thái Lan, nơi cuộc chiến kéo dài 8 năm giữa các lực lượng chính phủ và quân nổi loạn đã cướp mạng sống của gần 5.000 người.

Ngày 25/10, trước khi chương trình đào tạo của ATF bắt đầu, hơn hai chục quả bom đã phát nổ ở trong và xunh quanh thủ phủ tỉnh Yala, giết chết 3 người và làm bị thương 49 người khác. Một tuần sau đó, một chuỗi vụ nổ ở Yala và tỉnh Narathiwat cạnh đó đã làm 6 người thiệt mạng và 13 người khác bị thương, trong đó có 5 sĩ quan cảnh sát. Chỉ tính riêng tháng 10, có tới 58 vụ IED trên toàn miền nam Thái Lan, nhiều gấp 3 lần so với trung bình một tháng của năm ngoái, theo Anthony Davis, một nhà phân tích an ninh ở Bangkok.

Tình trạng bạo lực này gần như chưa chạm tới Bangkok, nhưng ATF và các cơ quan thi hành luật khác trên toàn thế giới đã phải để tâm. "IED biến thành loại vũ khí ưa thích của phiến quân, của khủng bố và thậm chí cả các mạng lưới tội phạm trên toàn cầu", Trung tâm Dữ liệu Bom mìn Australia (ABDC), một bộ phận của Cảnh sát Liên bang Australia, cho biết trong một thông báo mới đây. Trung tâm này được thành lập năm 1978, nhưng tìm thấy mục tiêu mới sau các vụ đánh bom ở Bali năm 2002, sự kiện cướp mạng sống của 202 người, trong đó có 88 người Australia.

Giờ đây, trung tâm có 14 nhà phân tích, theo dõi các vụ tấn công IED trên toàn thế giới, chia sẻ thông tin kỹ thuật với 4 trung tâm dữ liệu bom mìn khác ở châu Á và hàng chục cơ sở tương tự trên toàn cầu. "Chúng tôi đã xây dựng một mạng lưới để đánh bại một mạng lưới", giám đốc Phil Winter của ABDC nói.

Các IED thường liên quan tới Iraq và Afghanistan, hai nước - cùng với Pakistan - chiếm tới khoảng một nửa trong tổng số 1.000 vụ tấn công kiểu này xảy ra hàng tháng trên toàn thế giới, theo ABDC. Tuy nhiên, bởi vì bom ở Thái Lan tập trung ở một khu vực nhỏ hơn - các tỉnh miền nam nước này tạo thành một diện tích còn nhỏ hơn bang Connecticut của Mỹ - nên tác động của nó lên đời sống hàng ngày ngay với phá hủy. Năm 2010, tỷ lệ các vụ tấn công IED gây thương vong cao hơn ở Thái Lan (54%) so với Iraq (30%) hoặc Afghanistan (21%), theo Cơ sở Dữ liệu khủng bố toàn cầu TRITON, được điều hành bởi hãng chống IED Allen-Vanguard Ltd. và Cơ quan Thủ tiêu IED kết hợp của Lầu Năm Góc.

Có một số lý do cho thực trạng này. Khoảng 30.000 lính chính phủ, cùng với hàng nghìn cảnh sát có vũ trang và dân quân, được triển khai trên toàn miền nam Thái Lan, một khu vực trồng nhiều cao su với những quả đồi sum xuê cây cối và những bãi biển vắng người. Tuy nhiên, quân nổi dậy hoạt động ở hầu hết vùng này, có nghĩa là chúng có thể kích hoạt bom ở bất cứ nơi đâu, thường là bằng điều khiển từ xa. Điều đó cho phép chúng nhắm vào các đoàn tuần qua quân sự đi ngang qua với độ chính xác cao hơn và gây nhiều thương vong hơn. Lực lượng an ninh thường đi bằng xe bán tải hoặc xe máy - không phải các loại xe bọc thép - nên họ càng dễ bị thương trước những quả bom thậm chí tương đối nhỏ.

Trong khi các IED của quân nổi dậy còn tương đối phôi thai, chúng lại phát triển một sự khéo léo về chiến thuật khiến cho lực lượng an ninh gặp nhiều cản trở. Davis cho hay, quân nổi dậy thường dùng một IED sơ đẳng để lừa lực lượng an ninh tới một địa điểm trước khi kích hoạt một quả bom khác có sức công phá lớn hơn. Năm nay, chúng đã cho nổ ít nhất 3 quả bom kế tiếp nhau.

Hồi tháng 6 chẳng hạn, một người cạo mủ cao su ở tỉnh Yala đã giẫm phải một quả mìn tự tạo khiến cho chân anh gần như bị xé toạc. Ba giờ sau, một quả mìn lớn hơn phát nổ khi một quan chức địa phương và nhóm an ninh cùng đi tới hiện trường, giết chết ông này cùng một người khác. Một giờ sau đó, một sĩ quan phá bom lại giẫm lên một quả mìn khi đi theo đoạn dây gây ra vụ nổ thứ hai.

"Sự khéo léo của quân nổi dậy kết hợp với sự tinh xảo kỹ thuật đã tạo ra một chuỗi thay đổi liên tục về chiến thuật, kỹ thuật và các loại IED, cho phép các chi nhánh của chúng hoặc đi trước một bước các biện pháp đối phó, hoặc điều chỉnh để thích nghi một cách nhanh chóng", David cho biết trên tạp chí quân sự Janes's Intelligence Review.

Đó là lý do, trở lại trung tâm đào tạo của ATF ở Cha-am, đặc vụ Todd Jones vừa chôn một quả bom giả thứ hai - một bảng áp suất đơn giản gắn với một còi báo động - gần hiện trường vụ bom xe máy. "Chúng tôi huấn luyện họ các tìm kiếm các thiết bị nổ thứ 2 trước khi họ làm gì khác", Jones cho biết.

Các học viên chia làm 3 nhóm. Với các lá cờ nhỏ, hai thành viên trong nhóm 1 chậm rãi đánh dấu một đường đi hướng tới hiện trường bom nổ. "Chúng tôi đào tạo họ cách thu thập bất cứ thứ gì mà kẻ đánh bom mang theo", trích lời San Marco. "Nếu hắn bỏ thiết bị nổ trong một chiếc hộp và nó nổ tung, bạn sẽ muốn 100% về chiếc hộp. Nó có thể chứa ADN, mã hàng hóa hoặc một dấu vân tay. Bom xe đạp được kích hoạt bởi một điện thoại di động và San Marco muốn các học viên tìm ra bằng cách xác định thẻ SIM hoặc các mảnh vỏ vỡ.

Các học viên đang nỗ lực vì một mục đích thầm lặng. Đối với nhiều người, chương trình huấn luyện này không giống như tập trận.

"Tôi đã chứng kiến rất nhiều vụ như thế, đặc biệt là bom xe máy", trích lời trung tá Suvarn Maneechot, một thám tử ở miền nam Thái Lan, người đã mất nhiều đồng đội và bạn bè trong các vụ nổ IED. "Chúng tôi cần được đào tạo nhiều hơn để đi trước lũ người xấu một bước". Bất ngờ, một tiếng reo cất lên - các sĩ quan vừa phát hiện một quả bom thứ 2 mà không khiến nó phát nổ. Họ tự thưởng cho mình một tràng vỗ tay khen ngợi.

Ở Thái Lan, bất kỳ một chiến thắng nào trước một IED, kể cả là IED giả, đều đáng được ca ngợi.

Thanh Hảo (Theo TIME)