Đang tổ chức hòa giải, luật sư ngồi đó làm gì?

Theo báo Pháp Luật TP.HCM, luật sư Tổng trình bày: Ông được văn phòng luật sư nơi ông làm việc phân công bảo vệ quyền lợi cho anh chị em bà C. trong một vụ tranh chấp đất đai. Chiều 23-11, UBND phường Ngọc Hiệp tổ chức buổi hòa giải giữa các bên đương sự. Sau khi nộp giấy giới thiệu của văn phòng luật sư cùng bản sao thẻ luật sư… cho cán bộ tư pháp, ông cùng hội đồng hòa giải và các đương sự ngồi vào bàn chờ chủ tịch UBND phường tới làm việc.


Đến nơi, chủ tịch phường không đồng ý cho luật sư Tổng tham gia, nói: “Đây là buổi hòa giải, làm gì mà mời luật sư, luật sư làm việc ở tòa chứ ở phường không cần”... Luật sư Tổng nói mình được quyền tham gia ngoài tố tụng, kể cả các cuộc hòa giải tranh chấp tài sản ở cấp phường. Chủ tịch phường vẫn không đồng ý. Luật sư Tổng đưa sách Luật Khiếu nại, Tố cáo đọc điều khoản cho phép luật sư tham gia, chủ tịch phường bác: “Ở đây giải quyết tranh chấp chứ không giải quyết khiếu nại”. Sau đó, chủ tịch phường cho biết cương quyết giữ quan điểm là “không cần luật sư” và tuyên bố hết giờ, giải tán buổi hòa giải.
Ngày 29-11, thân chủ của luật sư Tổng lên phường hỏi thăm thì cán bộ tư pháp cho biết sẽ tổ chức hòa giải lại. Về chuyện luật sư có được tham gia hòa giải hay không, vị cán bộ này nói đã hỏi Phòng Tư pháp và Thanh tra TP Nha Trang thì được trả lời là “không cần có luật sư”…

Hình minh họa

Trong đơn gửi đoàn luật sư tỉnh, luật sư Tổng cho rằng việc chủ tịch phường Ngọc Hiệp không cho ông tham gia buổi hòa giải “không chỉ vi phạm pháp luật, xúc phạm đến cá nhân mà còn xúc phạm đến quyền hành nghề của luật sư nói chung”. Ông đề nghị ban chủ nhiệm đoàn luật sư tỉnh có biện pháp giải quyết nhằm tránh tình trạng tương tự xảy ra.


Cũng theo tờ báo này, nhiều năm trước, đã từng có không ít trường hợp luật sư đi cùng thân chủ đến các cơ quan quản lý nhà nước làm việc thì luôn bị cán bộ mời ra ngoài với lý do “chúng tôi làm việc trực tiếp với đương sự, luật sư ngồi đó làm gì”. Giới luật sư ấm ức lắm nhưng không làm gì được vì thời điểm đó pháp luật chưa có quy định về việc luật sư tham gia các lĩnh vực khác ngoài tố tụng.
Chẳng hạn, chiều 13-10-2010, UBND xã Tài Lài, Tân Phú (Đồng Nai) mời bà TTCT đến để hòa giải tranh chấp đất đai. Lúc buổi hòa giải bắt đầu, luật sư của bà T. đã xuất trình giấy giới thiệu để xin tham gia. Các thành viên hội đồng hòa giải đã phản đối quyết liệt, cho rằng việc luật sư có mặt là không cần thiết và yêu cầu luật sư đi ra ngoài.
Tranh cãi giữa luật sư và hội đồng hòa giải nổ ra, không ai chịu ai. Cuối cùng, sợ bị trễ giờ, không thực hiện được việc hòa giải, hội đồng hòa giải cũng đành chấp nhận cho luật sư ngồi đó nghe nhưng không được nói, hỏi hay phát biểu gì.


Năm 2005, Luật Khiếu nại, Tố cáo (sửa đổi, bổ sung) đã ghi nhận việc luật sư được tham gia vào lĩnh vực khiếu nại hành chính thông qua quy định “người khiếu nại có quyền nhờ luật sư giúp đỡ về pháp luật trong quá trình khiếu nại”. Cụ thể hóa, Nghị định 136 ngày 14-11-2006 của Chính phủ đã hướng dẫn một số quyền cụ thể của luật sư khi tham gia khiếu nại hành chính, trong đó có quyền cùng người khiếu nại gặp gỡ, đối thoại với người giải quyết khiếu nại…; tham gia các giai đoạn khác trong quá trình giải quyết khiếu nại…
Như vậy, việc luật sư được tham gia tố tụng và tham gia khiếu nại hành chính pháp luật đã ghi nhận. Vấn đề đặt ra là còn có quy định nào cho luật sư được tham gia các lĩnh vực khác như quan hệ hành chính giữa công dân với cơ quan quản lý nhà nước.


Ngày 29-6-2006, Quốc hội ban hành Luật Luật sư. Điều 4 luật này quy định dịch vụ pháp lý của luật sư bao gồm tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng cho khách hàng và các dịch vụ pháp lý khác. Điều 22 cũng quy định luật sư được đại diện ngoài tố tụng cho khách hàng để thực hiện các công việc có liên quan đến pháp luật.
Theo Luật Luật sư, luật sư có thể hành nghề với tư cách là người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của thân chủ (bằng hợp đồng dịch vụ pháp lý) hoặc là người đại diện theo ủy quyền của thân chủ (bằng văn bản ủy quyền có công chứng). Quy định luật sư “được đại diện ngoài tố tụng cho khách hàng” nói trên đã làm các cơ quan quản lý nhà nước hiểu là chỉ áp dụng cho trường hợp luật sư làm đại diện theo ủy quyền. Chưa kể, hướng dẫn cụ thể về việc “đại diện ngoài tố tụng” này cũng chưa có.
Trước vấn đề này, luật sư Chu Đức Lưu, chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Đắk Lắk cho biết, hầu hết các cơ quan quản lý nhà nước đều chấp nhận luật sư tham gia vụ việc với tư cách đại diện theo ủy quyền. Còn với tư cách người bảo vệ quyền lợi hợp pháp, nơi linh hoạt thì cho nhưng rất nhiều nơi khác lại từ chối, không hợp tác.


Luật sư Đoàn Công Thiện, chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Kiên Giang, nhận xét về nguyên tắc quản lý, người dân được làm những gì mà pháp luật không cấm. Vì vậy, người dân phải được quyền nhờ luật sư và luật sư phải được quyền tham gia trong tất cả lĩnh vực mà pháp luật không cấm. Mặt khác, có luật sư tham gia chỉ tốt hơn cho các bên, kể cả cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình giải quyết vụ việc.
Luật sư Cao Quang Thuần (Đoàn Luật sư TP.HCM) cũng ủng hộ quan điểm này. Theo ông, việc cho luật sư tham gia bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng ngoài tố tụng phù hợp với quá trình cải cách hành chính, cải cách tư pháp đang diễn ra ở nước ta hiện nay.
Nhiều luật sư khác thì đề nghị trước mắt, các cơ quan có thẩm quyền cần ban hành hướng dẫn về việc luật sư tham gia ngoài tố tụng với tư cách người đại diện theo ủy quyền hay tư cách người bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Về lâu dài, cần phải sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư theo hướng cho luật sư được tham gia ngoài tố tụng cả với tư cách bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho khách hàng chứ không chỉ là đại diện theo ủy quyền.


Luật sư Nguyễn Đình Thơ, chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Khánh Hòa, cho rằng, hiện nay một số cán bộ nhà nước cho rằng công việc của luật sư chỉ là tư vấn pháp luật và tham gia tố tụng là sai. Tôi đề nghị những người có thẩm quyền cần có sự hướng dẫn, cập nhật pháp luật để cho cán bộ, nhất là cán bộ làm công việc tiếp dân, hiểu được rằng việc hành nghề của luật sư không chỉ giới hạn bởi khuôn viên của tòa.
Theo luật sư Chu Đức Lưu, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Đắk Lắk, trước mắt, để thuận lợi cho công việc, tốt nhất các luật sư nên thỏa thuận với thân chủ để tham gia với hình thức đại diện theo ủy quyền. Trong thời gian tới, cơ quan có trách nhiệm cần hướng dẫn cụ thể theo hướng luật sư được tham gia bảo vệ quyền lợi cho thân chủ trong tất cả lĩnh vực mà pháp luật không cấm để tạo sự thống nhất trong việc áp dụng và tạo sự thuận tiện cho quá trình hành nghề của các luật sư.
Không chỉ từ chối cho luật sư tham gia các buổi hòa giải, làm việc với người dân, còn có tình trạng các cơ quan quản lý nhà nước từ chối tiếp nhận, giải quyết các văn bản do luật sư thay mặt thân chủ gửi đến. Việc từ chối này gây ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của đương sự cũng như quyền hành nghề trong khuôn khổ pháp luật của luật sư, luật sư Cao Quang Thuần (Đoàn Luật sư TP.HCM) nói.

BTK