- Nhờ vào các mối quan hệ và công tác vận động, giác ngộ quần chúng, chị đă hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, cung cấp nhiều tin tức quan trọng để cấp trên chỉ đạo thắng lợi và giành thế chủ động trong thời gian “300 ngày tập kết”.
Trong lịch sử t́nh báo quân sự Việt Nam, có một nữ điệp viên chiến lược đă hy sinh hạnh phúc riêng - lấy vợ cho chồng để suốt mấy chục năm chục năm âm thầm làm nhiệm vụ cực kỳ nguy hiểm trong ḷng địch, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quan trọng với vai một người lao động b́nh thường, răng đen, ăn trầu, quanh năm mặc áo bà ba…
V́ những cống hiến xuất sắc cho tổ quốc, chị đă được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang. Khi đất nước ca khúc khải hoàn, người phụ nữ ấy sống thanh đạm, giản dị và lặng lẽ cho đến ngày cuối đời, tránh xa mọi vinh hoa, phú quư.
T́m vợ cho chồng để yên tâm đi làm cách mạng
Nữ Đại tá t́nh báo Đinh Thị Vân (tên thật là Đinh Thị Mậu) sinh năm 1916 tại làng Đông An, xă Xuân Thành, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định; trong một gia đ́nh nhà Nho ở nông thôn, giàu ḷng yêu nước và truyền thống cách mạng. Ngay từ nhỏ, chị đă ư thức được tinh thần đấu tranh chống thực dân đế quốc v́ độc lập dân tộc.
Nữ Đại tá t́nh báo Đinh Thị Vân (tên thật là Đinh Thị Mậu)
Ngày 30/6/1946, chị được kết nạp vào Đảng Cộng sản và liên tục giữ các chức vụ huyện uỷ viên huyện Xuân Trường, uỷ viên ban thường vụ phụ nữ cứu quốc tỉnh Nam Định. Trong các cương vị công tác của ḿnh, chị đều hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được cấp trên và đồng chí, đồng bào tin yêu, mến phục.
Tháng 6/1954, Trung ương quyết định điều động chị Đinh Thị Vân lên công tác tại Cục Nghiên cứu Tổng tham mưu - Bộ Quốc Pḥng (tiền thân của Tổng cục 2). Chị được giao nhiệm vụ về Hà Nội hoạt động bí mật trong ḷng địch, gây dựng cơ sở, t́m hiểu những ư đồ chiến lược của địch.
Chị ư thức được những khó khăn nguy hiểm trong công việc mới mẻ mà chị sắp phải đương đầu. Mặc dù hoàn cảnh gia đ́nh chị đang gặp khó khăn, mẹ già yếu, chồng bị đau ốm luôn nhưng v́ nhiệm vụ đặc biệt, chị phải xa quê hương, xa những người thân yêu nhất để hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng và quân đội đă tin tưởng giao phó.
Không yên ḷng v́ người chồng luôn đau ốm không ai chăm sóc, cũng như lo cho hạnh phúc của riêng anh, chị đă nén ḷng, chủ động đề nghị với lănh đạo đồng thời khuyên anh lấy vợ khác để có người thay chị chăm sóc anh, lo toan việc nhà.
Trước giờ lên đường, chị Vân được tổ chức báo tin chồng chị đă bằng ḷng kết hôn với chị Nguyễn Thị Sen ở huyện Vụ Bản, Nam Định. Chị âm thầm nén nỗi ḷng riêng, mừng cho anh v́ từ nay, anh đă có người thay chị chăm sóc, yên tâm lên đường làm nhiệm vụ.
Với giấy thông hành mang tên Trần Thị Mỹ, chị lên đường đi Hà Nội cùng một nữ đồng chí liên lạc tên là Hà, hoá trang trong vai “chị dâu đi thăm em chồng đang trong quân đội quốc gia”.
Đến Hà Nội, chị thu xếp nơi ở tạm rồi nhanh chóng móc nối với một số đồng chí cùng hoạt động trước đây ở Nam Định nay đang làm việc trong cơ quan của địch. Đây là điều kiện thuận lợi cho việc thu thập tin tức và gây cơ sở trong nội bộ địch.
Chỉ một thời gian ngắn, chị đă xây dựng được một số cơ sở tin cậy ở nội thành Hà Nội. Để chuẩn bị cho nhiệm vụ mới, cấp trên yêu cầu mở rộng phạm vi hoạt động xuống địa bàn Hải Pḥng.
Chấp hành chỉ thị, chị Vân t́m cách lọt qua mạng lưới kiểm soát dày đặc của địch trên đường số 5 để xuống Hải Pḥng.
Nhờ vào các mối quan hệ và công tác vận động, giác ngộ quần chúng, chị đă hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, cung cấp nhiều tin tức quan trọng để cấp trên chỉ đạo thắng lợi và giành thế chủ động trong thời gian “300 ngày tập kết”.
Tháng 10/1954, trước ngày quân ta kéo về giải phóng Thủ đô, chị Vân nhận lệnh bí mật vào Nam hoạt động. Xuất phát từ cảng Hải Pḥng, chị Vân cùng hoà vào ḍng người xuống tàu “há mồm” theo Chúa di cư vào Nam.
Từ cái “vỏ bọc” đó, trong những ngày chân ướt chân ráo đặt trên đất Sài G̣n hoa lệ, chị Đinh Thị Vân đă t́m mọi cách ngụy trang che mắt địch, vừa hoạt động vừa có điều kiện buôn bán kiếm sống.
Từ đấy, ngày ngày, “d́ Sáu di cư” (tên bà con xóm nghèo gọi chị Vân) trĩu nặng trên đôi vai gầy gánh guốc đi bán rong khắp ngơ phố Sài G̣n… từng bước, ḥa vào nhịp sống Sài G̣n.
Tại thời điểm này, để hỗ trợ cho hoạt động của chị, cấp trên quyết định thông báo: “Đinh Thị Vân đă phản Đảng, bỏ nhiệm vụ chạy trốn vào Nam. Tuyên án tử h́nh vắng mặt”. Tin dữ lan truyền quá nhanh, anh em đồng chí, họ hàng, quê hương… đều bàng hoàng, sửng sốt.
“Vụ án chính trị” này đă khiến nhiều anh em, con cháu ruột thịt của chị trên miền Bắc xă hội chủ nghĩa bị “vạ lây” suốt trong nhiều năm, nhưng đă đánh hoả mù vào cơ quan mật vụ của địch, tạo điều kiện thuận lợi cho chị Vân hoàn thành nhiệm vụ.
Việc xây dựng cơ sở t́nh báo ở Sài G̣n đă ổn định và đi hoạt động, chị Vân nhận lệnh hoả tốc ra Hà Nội trực tiếp báo cáo t́nh h́nh và nhận chỉ thị đặc biệt của cấp trên.
Kết quả hoạt động bước đầu của chị ở Sài G̣n trên cương vị một tổ trưởng điệp báo đă được cấp trên đánh giá rất cao, nhiều anh em trong mạng lưới từ Hà Nội theo đường di cư vào Nam mới trong thời gian ngắn đă t́m được cách chui sâu vào hàng ngũ địch,…
Đó là chiến công đầu tiên của chị Đinh Thị Vân trên trận tuyến thầm lặng đầy cam go trong ḷng địch.
Theo đường dây bí mật đầy khó khăn và nguy hiểm, xuất phát từ Sài G̣n, chị đă có mặt tại thủ đô Hà Nội đúng ngày quy định. Sau 7 ngày ngắn ngủi vừa làm việc, học tập, nghiên cứu t́nh h́nh và nhiệm vụ mới, chị lại khẩn trương theo đường dây bí mật trở lại Sài G̣n.
Người con gái kiên cường và dũng cảm của quê hương Nam Định đă vượt hơn hai ngàn cây số từ phương Nam xa xôi trở về với miền Bắc thân yêu mà không biết rằng, vào những ngày gian khó ấy người mẹ yêu quư của chị - một cơ sở nuôi dưỡng và bảo vệ cách mạng, bà mẹ Việt Nam yêu nước được Bác Hồ tặng “Đồng tiền vàng” v́ có công lao đối với đất nước - đă qua đời trong một hoàn cảnh rất đau ḷng.
Cho đến ngày cuối đời, bà vẫn bị mang tiếng xấu là con phản Đảng, phản cách mạng…
Người nữ chiến sĩ t́nh báo giữa ṿng vây quân thù
Lúc này, t́nh h́nh ở Sài G̣n vô cùng rối ren, phố xá nhốn nháo, chị Vân thôi không đi bán guốc mà theo bà con tản cư về Tân Sơn Nh́, ở xóm Mồ Côi để tiếp tục thực hiện nhiệm vụ.
Những hoạt động lặng lẽ của chị ở xóm nghèo này lại gây sự chú ư của tổ chức ta, đặt nghi vấn, có ư kiến cho rằng chị là tay sai của Ngô Đ́nh Diệm đi ḍ la tin tức, đề nghị lập phương án thủ tiêu.
Ở vào t́nh thế cực kỳ nguy hiểm này, chị vừa phải nguỵ trang để che mắt địch vừa phải khôn khéo né tránh kế hoạch thủ tiêu từ phía lực lượng của ta, th́ một bất ngờ đă xảy đến với chị:
Cơ quan lănh đạo của Đặc khu uỷ Sài G̣n - Chợ Lớn có kẻ chỉ điểm nên hầu hết các cơ sở đều bị đàn áp và khủng bố rất dă man. Ông Ba là Trưởng ban tuyên huấn của Đặc khu là một trong số đồng chí lănh đạo của Đặc khu Sài G̣n - Chợ Lớn có tên trong “sổ b́a đen” của địch, bị mật vụ theo dơi gắt gao.
Qua báo cáo của đội biệt động về chị Vân, bằng sự nhạy cảm của một cán bộ dày kinh nghiệm, ông Ba tin rằng chị Vân phải là một người yêu nước, nên trong lúc cơ sở bị lộ ông đă quyết định chủ động chạy vào nhà riêng của chị Vân để ẩn nấp và giấu tài liệu.
Chiều hôm đó, vượt qua nhiều cặp mắt cú vọ của mật thám, chị về đến nhà và giật ḿnh khi nh́n thấy một người ốm yếu đang hấp hối nằm co ro dưới nền nhà. Bằng nhạy cảm của nghề nghiệp, chị Vân biết chắc đây là đồng chí của ta bị địch truy ráp, cùng đường nên liều ẩn vào nhà chị.
Chị vội nấu nồi cháo nóng, bón cho ông, ông tỉnh dần. Biết ḿnh không qua khỏi, trước khi trút hơi thở cuối cùng, ông Ba trao tài liệu cho chị Vân và nói: “Sau này sẽ có người trả ơn bà”. Chị Vân ân cần trả lời: “Ông cứ yên tâm, đây là Đảng nuôi ông”.
Ông Ba nở nụ cười rồi thanh thản ra đi. Để đồng chí của ḿnh được một phần mộ, chị đă quyết định nhận ông Ba ốm là chồng để lo tang lễ công khai cho ông và che mắt địch.
Với vành khăn trắng trên đầu, chị Vân t́m cách báo cáo cấp trên, bắt liên lạc để trao trả cho Đặc khu uỷ Sài G̣n - Chợ Lớn toàn bộ tài liệu quan trọng mà ông Ba gửi lại. Đây là một đóng góp rất quan trọng của chị Vân trong việc bảo vệ cơ sở Đảng của Đặc khu Sài G̣n - Chợ Lớn.
Lưới t́nh báo của Đinh Thị Vân đang phát triển thuận lợi th́ đến giữa tháng 3/1956, hoạt động của chị gặp khó khăn nghiêm trọng; đường dây liên lạc với Trung ương đột nhiên bị đứt.
Hoàn toàn mất liên lạc bằng đường nội địa, chị nghiên cứu và quyết định t́m hướng liên lạc ra Bắc qua đường Campuchia, đây là đường dây phức tạp, việc hoạt động ở nước ngoài lưới t́nh báo của chị chưa kịp chuẩn bị.
Mặc dù vậy, ngày 15/7/1956, chị Đinh Thị Vân quyết định lên đường đi Phnôm Pênh. Vẫn bản căn cước là “người đi buôn”, ở đây, chị có thể liên lạc với Hà Nội bằng trao đổi thư từ, bưu thiếp. Nhưng đường dây này không an toàn.
Do đó đến giữa năm 1957, cấp trên yêu cầu chị cắt đường liên lạc qua Phnôm Pênh và tổ chức đường dây Tây Nguyên qua Pleiku - Kontum.
Chị mưu trí t́m cách lập cơ sở, nhờ đó việc liên lạc với cấp trên theo đường số 14 được thiết lập và đi vào hoạt động được ngay, những tin tức quan trọng lại được báo cáo đều đặn ra Trung tâm.
(Kỳ II: Người nữ anh hùng của ngành t́nh báo Việt Nam )
Đinh Quang Tỉnh
theo PNTD