Ma trận nhân bánh Trung thu

Từ nhân làm sẵn đóng bịch đến các loại hương nhân đậu xanh, hạt sen, khoai môn... bán lẫn lộn với hóa chất công nghiệp, tất cả đều là hàng Trung Quốc không thành phần, nhãn mác, ngày sản xuất, hạn sử dụng.

Từ nhân làm sẵn...

Chợ sỉ Bình Tây (Q.6) những ngày này nườm nượp khách từ các tỉnh đổ về mua nguyên liệu làm bánh Trung thu.

Chúng tôi thắc mắc:"Người ta bán bánh Trung thu từ đầu tháng, giờ mới lấy nguyên liệu sao kịp cạnh tranh?", một "tay" bốc xếp vừa quệt mồ hôi vừa "bật mí": "Toàn nhân làm sẵn, mua về chỉ cần bọc vỏ bánh vào là xong".

Quả thật, mua nhân bánh Trung thu làm sẵn không khó, nhưng hầu hết người bán đều rất cảnh giác. Hàng được giấu kỹ bên trong, chỉ mang ra khi khách đồng ý mua. Đến sạp cuối cùng của dãy ngành hàng mứt, chúng tôi mới được người bán đưa cho xem hơn chục gói nhựa bên trong có chất lỏng sền sệt đủ màu vàng, tím, nâu, đen... giới thiệu là nhân bánh Trung thu làm sẵn đủ loại hạt sen, đậu xanh, khoai môn, sữa dừa, lá dứa, trà xanh, cả các loại nhân cà phê, ca cao, mè đen... Người bán khẳng định "là hàng công ty đàng hoàng" nhưng các mẫu nhân bánh Trung thu làm sẵn để chào hàng chỉ là những gói nhỏ có trọng lượng khoảng 200g, loại "nhân thường", không hề có thông tin gì trên bao bì. Riêng loại "nhân ngon" thì có dán miếng giấy ghi tên loại nhân bằng tiếng Anh và tiếng Việt, bên dưới có dòng chữ "M. VN" kèm theo số điện thoại 0613853... nhưng khi chúng tôi gọi vào số này thì không liên lạc được (!?).

Theo lời người bán, "có hai loại nhân thường và nhân ngon", giá chênh nhau khoảng 5.000 - 10.000đồng/kg (tùy loại). Nhân đậu xanh 48.000 - 52.000đ/kg, nhân hạt sen 70.000 - 74.000đ/kg... chỉ bán theo "cây", mua ít nhất một cây 3kg mới bán. "Đều là nhân làm sẵn của Trung Quốc, nhưng người bán cố tình ghi nơi sản xuất tại Việt Nam để người mua yên tâm. Một ký nhân làm được mấy chục cái bánh nhưng bánh Trung thu làm từ loại nhân này rất dễ hư, nhân bánh bị nhão, mốc", một chủ sạp nói. Không chỉ khu vực bán mứt mà nhiều sạp chuyên bán thực phẩm khô cũng "liên kết" bán hàng.

Thật đáng lo khi người mua không thể biết trong nhân bánh có thành phần nguyên liệu gì, xuất xứ từ đâu? Chúng tôi khui một cây "nhân đậu xanh" nếm thử thì thấy có vị ngọt gắt tê đầu lưỡi, nặng mùi bột đậu xanh. Ngoài các loại nhân làm sẵn, khu chợ sỉ này còn bán đủ loại nguyên liệu mứt bí, hạt dưa, hạt điều, mè, chà bông... được sơ chế sẵn, tất cả đều đổ đống bán ký, không có thông tin gì về xuất xứ, nhãn mác.

Khách hàng đang mua nhân bánh Trung thu làm sẵn tại chợ Bình Tây (TP.HCM)

Đến hương nhân

Một ký nhân bánh làm sẵn giá chỉ vài chục ngàn đồng, trong khi nếu chỉ tính riêng các loại nguyên liệu này thì giá đã cao hơn nhân thành phẩm. Theo chủ sạp P. (chợ Bình Tây) thì: "Chủ yếu là hương liệu chứ làm gì có đậu xanh, hạt sen vì khác cả vị bùi ngậy lẫn mùi thơm. Muốn mua hương làm nhân bánh cứ đến chợ hóa chất Kim Biên là có đủ".

Quả thật, đến khu vực chuyên bán hóa chất bên hông chợ Kim Biên (Q.5), chúng tôi choáng ngợp trước mùi hương liệu hỗn tạp xộc vào mũi. Theo quy định, hóa chất thực phẩm không được bày bán chung với hóa chất công nghiệp nhưng ở đây thì... vô tư!

Ghé cửa hàng X. chuyên bán hóa chất công nghiệp hỏi mua hương liệu để làm nhân bánh Trung thu, chúng tôi được nhân viên giới thiệu ngay hai loại hương đậu xanh, khoai môn. Yêu cầu xem hàng, nhân viên này lên gác xách xuống hai can nhựa loại 5 lít bên trong chứa chất lỏng màu vàng, trên vỏ can chỉ ghi ký hiệu "ĐX", "KM", không có thêm thông tin gì. "Không cần đậu xanh, khoai môn, chỉ cần cho một lượng nhỏ vào bột là có ngay nhân đậu xanh, khoai môn làm bánh Trung thu. Mùa này người ta mua hương liệu về làm bánh Trung thu nhiều lắm. Vậy mới có bánh giá rẻ chứ", nhân viên này hướng dẫn. Can 5 lít giá một triệu đồng, phải mua ít nhất 1 lít giá 200.000 đồng. Ông H.T., giám đốc một công ty chuyên phân phối hương liệu, hóa chất tại TP.HCM chia sẻ: "Trên thực tế, hóa chất thực phẩm phải là sản phẩm đóng gói hoàn chỉnh, có đầy đủ thông tin, nhãn mác, thành phần, hướng dẫn sử dụng chứ không bán đại trà kiểu hóa chất công nghiệp".

Theo số liệu của Trung tâm Dữ liệu và CNTT - Cục Hải quan TP.HCM, trong tám tháng đầu năm 2012, kim ngạch nhập khẩu nhân bánh (đậu xanh, hạt sen, khoai môn...) qua cửa khẩu TP tăng gần 50% so với tám tháng năm 2011; cụ thể là hơn 5,2 triệu USD. Số liệu nhập khẩu "hoành tráng" nhưng không rõ nguồn hàng có xuất xứ từ đâu, có đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm hay không (Cục Hải quan TP cho rằng phải giữ bí mật thông tin cho doanh nghiệp nên không nêu xuất xứ hàng hóa!). Chưa kể, nguồn nhân nhập tiểu ngạch thì không ai có thể kiểm soát. Với lượng lớn nhân ngoại nhập, người tiêu dùng có quyền đặt vấn đề, có hay không các "anh cả" chuyên sản xuất bánh Trung thu trong nước trà trộn nguyên liệu trôi nổi làm bánh tung ra thị trường?

BS Trần Văn Ký - Hội Khoa học kỹ thuật an toàn thực phẩm VN (Văn phòng phía Nam), cảnh báo: "Nhân bánh làm sẵn đóng gói rất dễ bị hư nên cơ sở sản xuất thường cho vào nhiều phụ gia, hóa chất bảo quản. Dù là hóa chất thực phẩm nhưng nếu cho quá nhiều hay quá liều lượng thì độ độc hại cũng tương tự hóa chất công nghiệp. Người ăn bánh Trung thu làm từ các loại nhân này, đặc biệt là trẻ em, sẽ có nguy cơ bị hóa chất làm ảnh hưởng đến các cơ quan tiêu hóa, thần kinh, gan thận... về lâu dài có thể dẫn đến ung thư".

(Theo Phụ nữ TP.HCM)