Cổ nhân có câu: “An Cư Lạc Nghiệp”. Thật vậy, dù người ta có làm ǵ, ở đâu th́ trước tiên phải có nơi ăn chốn ở đàng hoàng, kế đó mới có thể ổn định và phát triển sự nghiệp. Đó là chân lư và lẽ thường xưa nay, cũng là một quan niệm về cuộc sống nhân sinh của chúng ta vậy.
Việt Nam chúng ta, kể từ đảng Cộng Sản nắm quyền cai trị đă mấy mươi năm. Đây là đảng của giai cấp Công Nhân và nhân dân lao động, giai cấp được coi là tiên phong cách mạng. Theo đó mà suy, th́ người lao động ở Việt Nam bây giờ thực sự giàu có và hạnh phúc, đặc biệt là người Công Nhân. Sự thực lại trái ngược với điều đó, khi mà người Công nhân phải sống thiếu thốn cả về vật chất và tinh thần. Những điều kiện tối thiểu để đảm bảo cho cuộc sống của họ không hề được đáp ứng: Đó là nơi ở và việc làm. Họ phải bươn chăi để tự t́m kiếm công việc, tự lo chỗ ở cho ḿnh với một mức lương hạn hẹp. Bởi vậy mà sự an cư, lạc nghiệp của người Công Nhân c̣n lắm nổi gian nan.
Hiện nay, đất nước Việt Nam đang trong tiến tŕnh “Hiện đại hoá – Công Nghiệp hoá”. Ngoài mấy trung tâm công nghiệp lớn là Hà Nội, Hải Pḥng, Sài G̣n và Đà Nẵng th́ hầu như địa phương nào cũng có ít nhất một vài khu công nghiệp cho riêng ḿnh. Kéo theo đó là lực lượng lao động ở các địa phương đổ về các trung tâm này để làm việc. Ngoài các tệ nạn là môi giới, lừa đảo việc làm hay bóc lột người lao động, th́ ở đây chúng ta chỉ nói đến sự gian khổ và thiếu thốn nơi ăn chốn ở của người Công Nhân lao động.
Mức lương thu nhập hiện nay của người Công Nhân Việt Nam là rất thấp, trung b́nh chỉ từ 2 – 3 triệu đồng/tháng, nhiều nơi chỉ ở mức 1,5 triệu đồng/tháng. Họ không được các công ty bố trí nhà ở, v́ vậy mà phải tự t́m kiếm chỗ trọ cho ḿnh. Với mức lương như vậy, mọi chi tiêu đều gộp trong đó, th́ điều dễ hiểu là người công nhân khó mà t́m được cho ḿnh một chỗ trọ tươm tất. Sự an cư v́ vậy khó mà được như ư. Họ chỉ có thể t́m cho ḿnh những chỗ trọ nhếch nhác và thiếu thốn đủ thứ tiện nghi. Mức thuê mỗi pḥng trọ này có giá chỉ từ 500 – 700 ngàn đồng/tháng, chẳng những vậy họ c̣n phải rủ nhau 3 – 5 người ở chung một pḥng. V́ như vậy sẽ tiết kiệm được tiền, dành phần lương c̣n lại cho các khoản chi tiêu khác. Thử đặt ḿnh vào vị trí của người công nhân, các bạn sẽ thấy họ phải tài năng thế nào mới có thể làm được những phép tính tằn tiện cho sự chi tiêu của ḿnh. Làm sao mà vẫn sống được với mức lương đó để c̣n sức cho chủ lao động tiếp tục bóc lột cái thân thể c̣m cơi của ḿnh. Người Công Nhân (giai cấp tiên phong lănh đạo cách mạng) phải tính toán chi tiêu từng đồng bạc lẻ, c̣n các quan chức (đầy tớ của nhân dân) lại giải trí bằng cách đánh mỗi ván cờ tướng trị giá 5 tỉ đồng?. Thế mà chưa thấy đ́nh công phản đối, quả là sức chịu đựng của người Công Nhân xứ ta cũng thật dẻo dai và mănh liệt dường bao.
Những ngôi nhà trọ vách bằng ván ép, mái tôn, nền xi măng ẩm thấp là nơi ưa thích của người Công nhân khi thuê nhà trọ. Không phải v́ họ thích gian khổ và thiếu thốn, mà họ buộc phải chấp nhận như vậy, họ không có sự lựa chọn nào khác. Trung b́nh mỗi người công nhân chỉ có khoảng 2 m2 để ăn, ở và ngủ nghỉ. Nơi vệ sinh công cộng lại rất bẩn thỉu và hôi hám, vô cùng ảnh hưởng tới sức khoẻ của chủ nhân thuê trọ. Mùa hè, những dăy nhà trọ dài lê thê này nóng hầm hập bởi mái tôn hấp thụ nhiệt rất tốt, người Công nhân như bị quay chín tại nơi ở của ḿnh. Máy điều hoà th́ chắc chắn là không rồi, v́ vậy dù có bật cái quạt điện cũ chạy hết công suất cũng không thể cải thiện được nhiệt độ trong pḥng. Chẳng những vậy, họ c̣n thường xuyên chịu cảnh thiếu điện nước, luôn lo sợ nạn mất cắp và thiếu trị an.
Lực lượng lao động, và đặc biệt là lao động nhập cư hiện nay đang gia tăng ở Việt Nam. Nguyên nhân chính là sự phát triển của các khu công nghiệp. Điều này thu hút người lao động từ các địa phương đổ về t́m kiếm việc làm. Vấn đề nhà ở cho người Công Nhân là điều cấp thiết và không thể né tránh. Người lao động cần có chỗ ở tốt hơn cho ḿnh trước khi họ được ổn định công việc. Nhà nước hay các công ty sử dụng lao động không thể măi vô cảm và vô trách nhiệm đối với đời sống của người công nhân, lực lượng chính để “Hiện đại hoá, công nghiệp hoá” đất nước. Nghe đâu Chính phủ có chủ trương xây dựng nhà ở cho người lao động có thu nhập thấp. Chờ măi chẳng thấy địa phương hay khu công nghiệp nào thực hiện điều này, chỉ thấy họ cướp đất của dân để bán, trong khi người công nhân th́ măi bơ vơ t́m nơi ăn chốn ở cho ḿnh.
Với thực trạng trên, quả là an cư chẳng có, lạc nghiệp cũng không đối với người Công Nhân Việt Nam hiện nay.
Để ghi nhớ cảnh này, Minh Văn tôi có xúc cảm mà làm mấy câu thơ sau:
Búa Liềm đă mấy mươi năm
Mà dân lao động ăn nằm chẳng yên
Lang thang đi khắp ba miền
Áo cơm chẳng có nhân quyền cũng không
Kể từ thống nhất non sông
Toàn dân lưu lạc vào ṿng bể dâu
Công Nhân giai cấp đi đầu
An cư lạc nghiệp ở đâu bây giờ?
Mong rằng từ nay về sau, người Công Nhân ở nước ta không c̣n phải chịu cảnh như vậy nữa.
2.11.2012
Minh Văn