Trong khi vụ hộ chiếu đường lưỡi ḅ vẫn đang bị lên án một cách kịch liệt th́ Trung Quốc lại tiến hành hàng loạt cách hành động gây hấn mới, đe dọa đến ḥa b́nh tại khu vực biển Đông.
Kể từ ngày 1/1/2013, theo Nhân dân nhật báo và Tân Hoa Xă, cảnh sát biên pḥng tỉnh Hải Nam sẽ có quyền kiểm tra, bắt giữ và trục xuất bất kỳ thuyền bè nước nào "xâm nhập trái phép các vùng biển do chính quyền Hải Nam quản lư".
Đây là hành động được quốc tế đánh giá là hết sức ngang ngược, tuyên bố này cùng với hành động xâm phạm, gây đứt cáp tàu B́nh Minh 02 mới đây cho thấy thời điểm mà Trung Quốc tăng cường áp đặt quyền chủ quyền của ḿnh tại các khu vực tranh chấp đă bắt đầu.
Cơ sở cho tuyên bố kiểm soát đánh cả của Trung Quốc, trước hết là khẳng định quyền lợi hợp pháp của các tàu đánh cá của họ trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) 12 hải lư tính từ đảo Hải Nam. Đây là điều hợp lư không phải bàn căi v́ nó rất phù hợp với thông lệ quốc tế và Luật biển UNCLOS.
Tuy nhiên, điều đáng chú ư ở đây là Trung Quốc đă cố tính giải thích sai lệch UNCLOS, viện dẫn sai quy chế của các đảo nhằm "nối dài chủ quyền" của họ ra tận những khu vực thuộc chủ quyền của các nước khác.
Với quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam đang bị Trung Quốc chiếm giữ, lập luận "nối chủ quyền" này của Bắc Kinh càng được củng cố theo một lập luận không giống ai.
Trung Quốc c̣n đơn phương cho rằng vùng nước nằm trong đường lưỡi ḅ thuộc chủ quyền của Trung Quốc dựa trên những "bằng chứng lịch sử không thể chối căi" mà chẳng có một nước nào khác đồng t́nh. Điều này tạo cho Bắc Kinh cái cớ để kiểm soát những vùng nước bên ngoài phạm vi 12 hải lư, là cơ sở để tạo nên đạo luật mới gây tranh căi nói trên.
Hành động vô lư này c̣n vi phạm tới hai nguyên tắc quan trọng nhất trong Luật quốc tế. Thứ nhất là nguyên tắc "tự do hàng hải" của UNCLOS. Mặc dù luôn tuyên bố sẽ bảo vệ và không ngăn cản tự do hàng hải cũng như tự do giao thương, nhưng hành động này của Trung Quốc đă cho thấy nước này không phải là một quốc gia tuân thủ luật pháp quốc tế như lâu nay vẫn khẳng định. Khi kết hợp với yêu sách áp dụng quy chế lănh hải cho EEZ mà Trung Quốc từng tuyên bố, th́ nước này sẽ có thể khống chế toàn bộ việc vận chuyển và giao thương trong khu vực biển Đông. Bất cứ tàu thuyền nào đi qua biển Đông cũng sẽ phải chịu sự kiểm tra của Trung Quốc, và nếu có mâu thuẫn xảy ra, ai dám đảm bảo Trung Quốc sẽ không gây khó dễ cho các quốc gia khác?
Thứ hai, việc này c̣n vi phạm nguyên tắc ḥa giải và giải quyết ḥa b́nh các tranh chấp trong luật quốc tế.
Khi vấn đề biển Đông đang trở thành điểm nóng trong khu vực với các mâu thuẫn chồng chéo và nguy cơ xung đột cao th́ việc các nước hành động kiềm chế và không gây hấn là vô cùng cần thiết. Cộng đồng quốc tế và các cường quốc lớn cũng như các bên liên quan đă luôn kêu gọi Trung Quốc hành xử theo luật quốc tế. Trong khi đó, dù luôn chỉ trích các bên liên quan không tuân thủ luật pháp quốc tế nhưng chính Trung Quốc lại liên tục đẩy mạnh các hành động gây hấn và làm phức tạp thêm t́nh h́nh bằng các lệnh cấm đơn phương. Điều này khiến cho quá tŕnh ḥa giải và giải quyết tranh chấp trên biển Đông trở nên vô cùng phức tạp.
Đoạn dây cáp bị đứt trên tàu B́nh Minh 02. Ảnh: PetroTimes.vn
Tuy nhiên, cũng như việc đưa "đường lưỡi ḅ" vào hộ chiếu hay đẩy mạnh dùng tàu cá để xác lập chủ quyền thực địa, việc Trung Quốc muốn kiểm tra tất cả tàu thuyền ra vào vùng biển Đông cũng chỉ là một bước để nước này tạo sự chính danh cho "đường lưỡi ḅ", tạo dựng cơ sở để hiện thực hóa yêu sách chủ quyền với 80% biển Đông. Nước cờ này mang lại cho Trung Quốc ba cái lợi.
Thứ nhất, quyền tự do kiểm tra tàu thuyền của nước khác vốn chỉ có thể thực hiện trong vùng nội thủy và lănh hải của quốc gia đó, c̣n thậm chí trong vùng đặc quyền kinh tế th́ quốc gia ven biển cũng không có quyền tự do khám xét. Do đó, việc Trung Quốc đưa ra tuyên bố này sẽ giúp hỗ trợ cho cơ sở "nối chủ quyền" và yêu sách áp dụng quy chế lănh hải cho EEZ, từ đó có toàn quyền kiểm soát hoạt động trên biển Đông.
Thứ hai, việc khám xét sẽ cho phép Trung Quốc dùng vũ lực để ngăn cản hoặc làm khó dễ giao thương hàng hải của các quốc gia tranh chấp khác, thậm chí có thể cấm các quốc gia khác đi qua biển Đông. Với sự chênh lệch sức mạnh quá lớn giữa Trung Quốc và các nước tranh chấp trong khu vực, việc có thể sử dụng sức mạnh quân sự sẽ cho phép Trung Quốc dễ dàng chèn ép các quốc gia yếu hơn.
Thứ ba, nếu Trung Quốc có thể thực hiện việc kiểm soát mà không gặp phải sự phản kháng mạnh mẽ th́ tàu thuyền của tất cả các nước khác không chỉ phải xin phép Trung Quốc để được đi qua biển Đông, mà hơn thế nữa, biển Đông cũng sẽ bị xem như "ao nhà" của Trung Quốc, và chủ quyền của Trung Quốc sẽ được khẳng định tại biển Đông.
Ứng phó thế nào?
Vậy làm thế nào để Việt Nam và các bên có liên quan tới tranh chấp đối phó với sự khiêu khích đơn phương này của Trung Quốc? Quá thực là rất khó trong điều kiện tương quan lực lượng như hiện nay.
Trước mắt chúng ta phải tự bảo vệ cho ngư dân của mính và coi đây là một trong những ưu tiên trong ngắn và trung hạn. Hiện tại, lực lượng Cảnh sát biển và Kiểm ngư đă được thành lập, và hai lực lượng này sẽ phải đóng vai tṛ quan trọng trong việc bảo vệ tàu thuyền của Việt Nam trong lănh hải của chúng ta.
Về dài hạn, cần thành lập một lực lượng có thể được coi là Cảnh sát biển chung của cả khu vực biển Đông, mang tính chất trung lập, đặt dưới sự kiểm soát của một ủy ban chung gồm tất cả các nước có liên quan đến Biển Đông. Lực lượng này muốn hoạt động hiệu quả cần được thế chế hóa một cách minh bạch, rơ ràng và công bằng, với nhiệm vụ tối cao là duy tŕ ḥa b́nh và tự do hàng hải tại biển Đông, ngăn chặn những xung đột tiềm tàng có thể xảy ra trong tương lai.
Theo Vũ Thành Công - Nguyễn Thế Phương
Tuần Việt Nam
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Thấy ǵ từ những động thái mới của Trung Quốc?
