Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi): Thống nhất một đầu mối

Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) sẽ được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 5 này. Theo đó, Dự thảo Luật lần này sẽ loại bỏ những nội dung chồng chéo về quy định liên quan đến hoạt động đấu thầu sử dụng vốn nhà nước trong các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành. Đồng thời, Dự thảo Nghị định (kèm theo) cũng quy định các bộ, ngành sẽ ban hành các văn bản hướng dẫn đặc thù để đảm bảo tính thống nhất, minh bạch của chính sách nhà nước đối với công tác đấu thầu.
Đấu thầu xưa nay vẫn được coi là một lĩnh vực chuyên môn nên nhiều nước trên thế giới như: Mỹ, Nga, Pháp, Ý, Nhật, Ba Lan, Hàn Quốc, Úc, New Zealand, Moldova, Estonia, Ấn Độ, Malaysia, Singapore… đều ban hành Luật Đấu thầu (thường gọi là Luật Mua sắm công) để tập trung, thống nhất điều chỉnh tất cả các hoạt động mua sắm sử dụng vốn nhà nước.


Tại Việt Nam, trước năm 2003, hoạt động đấu thầu sử dụng nguồn vốn nhà nước (trong đó có đấu thầu xây lắp) được thực hiện theo các Nghị định của Chính phủ: Nghị định 43/1996/NĐ-CP, Nghị định 88/1999/NĐ-CP, Nghị định 14/2000/NĐ-CP và Nghị định 66/2003/NĐ-CP.
Đến năm 2003, Luật Xây dựng được ban hành (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2004), trong đó có một chương quy định về lựa chọn nhà thầu và hợp đồng xây dựng. Đến năm 2005, Quốc hội ban hành Luật Đấu thầu (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/4/2006), theo đó, các hoạt động lựa chọn nhà thầu (tư vấn, hàng hóa, xây lắp, EPC) đều phải chịu sự điều chỉnh của Luật Đấu thầu.
Hiện tại, trong việc lựa chọn nhà thầu và hợp đồng xây dựng, các cơ quan quản lý nhà nước, các chủ đầu tư, bên mời thầu và cộng đồng doanh nghiệp đang phải thi hành đồng thời cả hai Luật là Luật Đấu thầu và Luật Xây dựng và Nghị định (số 85/2009/NĐ-CP) hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo Luật Xây
Bám sát nguyện vọng của cộng đồng doanh nghiệp, Báo cáo rà soát pháp luật kinh doanh năm 2011 đã "đề nghị rà soát phần phạm vi điều chỉnh của Luật Xây dựng theo hướng các nội dung đã được điều chỉnh bởi các luật chuyên ngành khác như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Quy hoạch đô thị, Luật Đất đai… thì không để lại trong Luật Xây dựng nữa nhằm đảm bảo tính minh bạch và thống nhất, loại bỏ tình trạng trùng lặp, chồng chéo và mâu thuẫn giữa các văn bản pháp luật”.
Theo đó, Luật Đấu thầu (sửa đổi) lần này đã được tiến hành trên cơ sở sửa đổi toàn diện Luật Đấu thầu năm 2005 và có phạm vi điều chỉnh đối với tất cả các hoạt động lựa chọn nhà thầu cũng như các quy định liên quan đến hợp đồng, pháp điển hóa các nội dung trong các văn bản quy phạm pháp luật liên quan để tạo điều kiện thuận lợi cho các bên tham gia trong quá trình hướng dẫn và thực thi.
Bên cạnh đó, nhiều kỳ vọng được đặt ra đối với Luật Đấu thầu (sửa đổi) là tăng cường tính pháp lý của hoạt động đấu thầu; thống nhất các quy định của Nhà nước về đấu thầu theo hướng là Luật chung về đấu thầu; nâng cao hiệu lực thực thi pháp luật về đấu thầu, giải quyết triệt để những khó khăn, vướng mắc của cộng đồng doanh nghiệp trong quá trình thực thi các chính sách về đấu thầu; đồng thời tăng cường hơn nữa tính công khai, minh bạch và hội nhập quốc tế trong quản lý công tác đấu thầu.



Sẽ giao các bộ, ngành ban hành các văn bản hướng dẫn đặc thù
Về hướng dẫn hoạt động đấu thầu trong một số lĩnh vực, hàng hóa đặc thù, Chính phủ đã chỉ đạo dự thảo 2 Nghị định, bao gồm: Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu (sửa đổi) trong lựa chọn nhà thầu và Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu (sửa đổi) trong lựa chọn nhà đầu tư để trình Quốc hội trong Kỳ họp thứ 5 này. Theo đó, trong Dự thảo Nghị định quy định giao các Bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong phạm vi quản lý của mình hướng dẫn chi tiết một số nội dung có liên quan (tương tự như Chính phủ đã quy định tại Khoản 8 Điều 76 Nghị định số 85/2009/NĐ-CP).
Đến nay, trên cơ sở quy định tại Nghị định số 85/2009/NĐ-CP, các Bộ: Tài chính, Y tế, Công thương, Lao động Thương binh và Xã hội đã ban hành các thông tư hướng dẫn các nội dung có liên quan đến lĩnh vực quản lý của mình. Cụ thể là Bộ Tài chính ban hành các Thông tư số 68/2012/TT-BTC hướng dẫn thực hiện đấu thầu mua sắm tài sản nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính ban hành Thông tư liên tịch số 20/2010/TTLT-BKH-BTC quy định chi tiết việc cung cấp thông tin về đấu thầu để đăng tải trên Báo Đấu thầu. Bộ Y tế và Bộ Tài chính ban hành Thông tư liên tịch số 01/2012/TTLT-BYT-BTC về hướng dẫn đấu thầu mua thuốc trong các cơ sở y tế; Bộ Y tế ban hành Thông tư số 11/2012/TT-BYT về hướng dẫn lập hồ sơ mời thầu mua thuốc trong các cơ sở y tế.
Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội ban hành Thông tư số 18/2010/TT-BLĐ về quy định tiền lương đối với chuyên gia tư vấn trong nước thực hiện gói thầu tư vấn và áp dụng hình thức hợp đồng theo thời gian...
Như vậy, khi được ban hành, Luật Đấu thầu (sửa đổi) cũng như Nghị định hướng dẫn sẽ là cơ sở pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi để các Bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hướng dẫn hoạt động đấu thầu trong một số lĩnh vực, hàng hóa đặc thù.

Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 này đã được Chính phủ hoàn thiện trên cơ sở tiếp thu ý kiến góp ý của các Bộ, ngành, địa phương, các tổ chức quốc tế (Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á, Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản, Liên minh châu Âu...), cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia về đấu thầu trong nước, quốc tế và người dân thông qua các hội nghị, hội thảo, văn bản đề nghị đóng góp ý kiến, cổng thông tin điện tử của Chính phủ, cổng thông tin điện tử của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cổng thông tin điện tử của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và ý kiến góp ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội (cơ quan thẩm tra dự án Luật).

Bích Thảo