Sai phạm trong điều tra, xét xử vụ công an bị tố nhận hối lộ?

Vụ án Phạm Đình Tiếng, nguyên cán bộ công an Hà Nội bị truy tố về tội nhận hối lộ có tần suất kêu oan nhiều nhất khiến nhiều Đại biểu Quốc hội phải hao tâm tổn sức và thật bất ngờ khi có một Đại biểu Quốc hội thống kê được 13 sai phạm “có bằng chứng” về quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án này.

Ông Tiếng tại phiên tòa sơ thẩm tháng 4/2013

Trong văn bản đề ngày 26/7/2013 gửi Bộ trưởng Bộ Công an, Viện trưởng VKSNDTC và Chánh án TANDTC, Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân - Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội - đã yêu cầu lãnh đạo các cơ quan này “vì sự công minh của pháp luật, vì sự công bằng và bảo vệ quyền lợi chính đáng của công dân”, quan tâm chỉ đạo xử lý các “vấn đề” trong vụ án Phạm Đình Tiếng mà bà Phan Thị Lê Tuyên, vợ ông Tiếng đã gửi đến các cơ quan có thẩm quyền.
Các “vấn đề” mà Đại biểu Lê Thanh Vân đề cập trong vụ án được Đại biểu tổng hợp liên quan đến cả quá trình điều tra, truy tố và xét xử, đều là những vấn đề có dấu hiệu oan sai đã được gia đình bị cáo và các luật sư phản ánh trong suốt 7 năm giải quyết vụ án này.
Trong đó nổi bật là: Giai đoạn điều tra thì các chứng cứ buộc tội “có dấu hiệu bị làm giả, chứng cứ minh oan không được thu thập đầy đủ, khách quan; trong giai đoạn truy tố thì thay đổi cáo trạng nhiều lần khi chứng cứ không thay đổi căn bản, còn trong giai đoạn xét xử thì không tôn trọng diễn biến công khai tại phiên tòa, bỏ qua tình tiết minh oan đối với bị cáo. Thậm chí, Hội thẩm nhân dân còn kết tội bị cáo ngay tại phần thẩm vấn của phiên tòa.


Trở lại với nội dung vụ án này, năm 2005, Cơ quan điều tra Bộ Công an triệt phá đường dây “bán lẻ” ma túy tại “chợ” ma túy Thanh Nhàn, bắt giam đối tượng Trần Thị Thuận và vợ chồng Bùi Trọng Bảy và Trần Thị Lan. Qua lời khai của các tội phạm ma túy trong vụ án này, CQĐT đã khởi tố và bắt giam một số cán bộ của Công an TP Hà Nội vì đã có vi phạm pháp luật trong công tác.
Ông Phạm Đình Tiếng, cán bộ công an Hà Nội cũng bị khởi tố về tội “Nhận hối lộ” và “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” dựa vào lời khai của hai tội phạm ma túy là Bùi Trọng Bảy và Trần Thị Lan. Hai tội phạm này tố cáo ông Tiếng nhận 8 nghìn USD của cặp vợ chồng này từ năm 2001 để “chạy tội” cho Nguyễn Viết Mạnh khi đối tượng này bị bắt vì hành vi tàng trữ, mua bán ma túy; năm 2004 nhận 5 nghìn USD để chạy tội cho Trần Thị Lành với hành vi tương tự và đã cầm 12 nghìn USD để bỏ qua tội trạng của cặp vợ chồng này.
Tuy nhiên, trong quá trình điều tra, truy tố, việc thu thập chứng cứ đã có nhiều vi phạm pháp luật, chứng cứ không khách quan và không đủ buộc tội. Vì vậy, trong phiên tòa sơ thẩm ngày 18/9/2009 hai thẩm phán của TAND TP Hà Nội đã không đồng ý buộc tội đối với ông Tiếng. Bản án 17 năm tù của TAND TP Hà Nội thời điểm đó sở dĩ được tuyên vì 3 hội thẩm nhân dân đã đồng ý với cáo trạng. Tuy nhiên, sau đó bản án đã bị hủy để điều tra, truy tố, xét xử lại.
Tháng 4/2013, vụ án được xét xử lại và ông Tiếng đã bị tuyên án 18 năm tù vẫn bằng những chứng cứ cũ. Những sai phạm trong quá trình điều tra, truy tố đã bị bỏ qua, các chứng cứ gỡ tội đã không được đếm xỉa.
Trong vụ án này, những vấn đề có dấu hiệu sai phạm nghiêm trọng đều liên quan đến việc tuân thủ pháp luật các điều tra viên và kiểm sát viên. Theo kiến nghị của Luật sư Nguyễn Đình Hưng được Đại biểu Lê Thanh Vân đề cập, quá trình lấy lời khai của hai tội phạm ma túy tố cáo ông Phạm Đình Tiếng là cặp vợ chồng Bảy và Lan, điều tra viên đã để các “nhân chứng” này thông cung bằng việc nhắc lại lời khai của Bảy cho Lan khai cho khớp.


Quá trình cho “đối chất” giữa hai tội phạm này cũng được thực hiện theo kiểu “chồng nói gì, vợ đồng ý đó” dẫn đến làm mất tính khách quan trong lời khai của các nhân chứng này.
Thậm chí, những sai phạm còn nghiêm trọng hơn khi có việc sửa đổi, đánh tráo tài liệu của vụ án làm cho tài liệu đưa vào hồ sơ vụ án không còn nguyên giá trị ban đầu, không phản ánh đúng sự thật khách quan của vụ án và cơ quan điều tra đã sử dụng tài liệu bị sửa đổi, đánh tráo để kết luận về hành vi phạm tội của ông Tiếng.
Những sai phạm này cũng đã được cơ quan có thẩm quyền thừa nhận. Vì vậy, trong 2 năm 2011, 2012, Ủy ban kiểm tra Trung ương đã có 2 văn bản gửi Lãnh đạo Bộ Công an và VKSND tối cao chỉ đạo thay đổi điều tra viên và kiểm sát viên để đảm bảo việc khách quan trong điều tra, truy tố đối với bị cáo.
Trong 7 năm giải quyết vụ án, mặc dù các luật sư bào chữa kiến nghị xem xét các chứng cứ minh oan và xử lý các vi phạm tố tụng, Liên đoàn Luật sư Việt Nam cũng lên tiếng vì vụ án đi ngược tinh thần cải cách tư pháp, Ủy ban kiểm tra Trung ương yêu cầu chỉ đạo thay đổi người tiến hành tố tụng nhưng đến phiên tòa sơ thẩm tháng 4/2013, mọi thứ vẫn không thay đổi trừ việc ông Tiếng phải lãnh án nặng hơn án cũ 1 năm tù.
Những dấu hiệu sai phạm đã diễn ra với vụ án này khiến các Đại biểu Quốc hội cũng không thể ngồi yên, liệu sự thật, quyền lợi hợp pháp của công dân có được bảo vệ hay sẽ bị "hy sinh" để bảo vệ quyền lợi của những người đã trót làm sai?. Câu hỏi có thể sẽ được giải đáp trong phiên tòa phúc thẩm ngày 20/8 tới đây.
Bình Minh