Thị trưởng New York quyền lực nhất thế giới?

Cuộc chạy đua vào vị trí kế nhiệm Michael Bloomberg làm thị trưởng New York đang diễn ra. Chờ đợi người chiến thắng là một vị trí nổi tiếng toàn cầu và một khoản ngân sách 70 tỷ USD.

Thị trưởng New York Michael Bloomberg.

Vậy công việc này khác biệt thế nào so với vị trí thị trưởng của các thành phố lớn trên thế giới?
Chủ nhân mới của Tòa thị Chính trên Broadway của Manhattan sẽ có nhiều tiền để chi tiêu hơn so với một đất nước nhỏ.
Vì vậy có lẽ sẽ không phải là ngạc nhiên khi danh tính vị thị trưởng tiếp theo của New York được công bố trong cuộc bầu cử tháng 11, đó sẽ là một tin nóng trên toàn thế giới.
Người đó có thể sẽ là vị thị trưởng quyền lực nhất trên hành tinh, theo Mitchell Moss - giáo sư về hoạch định và chính sách đô thị của trường Đại học New York, vì công việc này gắn với rất nhiều quyền hạn độc nhất vô nhị - tuyển dụng và sa thải nhân sự đứng đầu các cơ quan then chốt của thành phố như cảnh sát và trường học, đồng thời có thể sắp đặt ngân sách.
"Thống đốc California thậm chí cũng không có quyền đó. Và thị trưởng kiểm soát giáo dục của một triệu trẻ nhỏ. Trên thế giới, giáo dục thường thuộc trách nhiệm quốc gia chứ không phải trách nhiệm của một thị trưởng thành phố", giáo sư Moss nói thêm.
Quyền lực của vị trí này ngày càng tăng cao, kể từ khi người Anh đánh bật người Hà Lan và trao cho thành phố quyền kiểm soát khu bến cảng của mình vào thế kỷ 17. Một sự bổ sung mới đây là vào năm 2002, khi hệ thống gồm đông đảo các trường học được tái định dạng và thuộc trách nhiệm trực tiếp của thị trưởng.
Người đứng đầu thành phố lớn nhất nước Mỹ thường được cả thế giới biết đến. Ed Koch - người mở ra thời kỳ bùng nổ của thành phố và đưa nơi đây vượt khỏi tình trạng gần như phá sản những năm 1970 - thường được chụp ảnh đang đi trên xe điện ngầm hoặc đi bộ trên đường phố.
Sau vụ 11/9, Rudy Giuliani - một con người thẳng thắn - trở thành đại diện của thành phố và đất nước vào thời điểm khó khăn.
Nhưng những ngày này, đó là một vị trí không giữ tầm cỡ toàn cầu cho riêng mình nữa. Thị trưởng London Boris Johnson dường như đang lấn lướt sóng truyền hình Mỹ, và người tiền nhiệm của ông Ken Livingstone đã đạt một thỏa thuận dầu lửa gây tranh cãi ở Venezuela với Hugo Chavez.
Thị trưởng Paris Bertrand Delanoe đã nhận được nhiều ngợi khen cho một dự án xe đạp miễn phí mà sau này nhiều nơi đua nhau học tập. Và ánh đèn Olympic giờ đã chuyển từ Johnson sang thị trưởng Eduardo Paes của Rio.
Những hành động táo bạo của Bloomberg trong lĩnh vực sức khỏe người dân - cấm hút thuốc và các chất béo chuyển hóa, và các nỗ lực hạn chế khẩu phần đồ uống có ga - đã truyền cảm hứng cho nhiều thị trưởng khác trên toàn thế giới hành động.
Ở Anh, các thành phố như London, Bristol, Liverpool và Leicester đã bắt đầu chấp nhận - với các mức độ quan tâm khác nhau của dân chúng - mô hình Mỹ về một vị thị trưởng được bầu trực tiếp, và điều tương tự cũng diễn ra ở các thành phố của Đức và Italia. Dublin có thể sẽ là điểm tiếp theo.
Nhưng ai là người quyền lực nhất? Thị trưởng New York chi nhiều tiền hơn thị trưởng London, nơi phần lớn quyền hạn được chuyển giao cho 32 khu của thành phố, bao gồm cả lĩnh vực trường học.
Các thị trưởng hành động như thống đốc cấc bang có quyền lực hơn Bloomberg nhưng chẳng ai có tầm ảnh hưởng như ông, theo Tann vom Hove - một thành viên cấp cao của Hiệp hội Các thị trưởng thành phố, một nhóm chuyên gia cố vấn quốc tế. "Thị trưởng trước kia của Mexico City đã hợp pháp hóa phá thai và mở màn về hôn nhân đồng giới, những điều mà thị trưởng New York không thể làm. Và thị trưởng Berlin có thể vô hiệu hóa lập pháp liên bang".

Nhưng có một sự khác biệt giữa mô tả công việc và người làm công việc đó, theo Vom Hove. Bloomberg có thể là thị trưởng có ảnh hưởng lớn nhất nhờ nhân cách và sự giàu có của ông. Và ít có khả năng người nối gót ông đạt được tầm cỡ đó.


Thanh Hảo - VNN/BBC