Tuy nhiên, cho tới nay, đă 786 năm kể từ khi ông vua Mông Cổ qua đời, rất nhiều bí ẩn về cuộc đời ông vẫn chưa được khai mở….
Thành Cát Tư Hăn là cái tên quá nổi tiếng trên khắp thế giới, không chỉ ở châu Á mà c̣n khắp châu Âu. Đế chế Mông Cổ mà ông vua này tạo dựng được xuyên suốt cả hai châu lục Á và Âu đă giúp Thành Cát Tư Hăn trở thành một trong những nhà chính trị và quân sự tài ba nhất thời cổ đại.
Cái chết bí ẩn của ông vua Mông Cổ
Bí ẩn đầu tiên là về cái chết rất không rơ ràng của Thành Cát Tư Hăn. Hiện có nhiều sử liệu khác nhau ghi chép về cái chết của ông vua Mông Cổ. Năm 1368, khi Chu Nguyên Chương xưng đế, lập ra triều Minh, có hạ chỉ sửa lại lịch sử của nhà Nguyên, trong đó có phần liên quan tới cái chết của Thành Cát Tư Hăn. Nhà sử học Tống Liêm, thời nhà Minh, cũng chỉ chép vỏn vẹn có 20 chữ về cái chết của Thành Cát Tư Hăn:
"Thành Cát Tư Hăn bị ốm nặng, không chữa được nên đă qua đời vào mùa thu tháng 7 năm Nhâm Ngọ (tức 25.8.1227)". Tuy nhiên, Thành Cát Tư Hăn bị bệnh ǵ, v́ sao lại ốm chết th́ chưa được xác định rơ. Sự mơ hồ trong sử liệu đă tạo ra những chỗ trống cho sự sáng tạo của các truyền thuyết dân gian.
Và cho tới hiện tại, người ta vẫn lưu truyền ít nhất 4 phiên bản về cái chết của Thành Cát Tư Hăn. Giả thuyết thứ nhất cho rằng, Thành Cát Tư Hăn bị ngă ngựa rồi ốm chết. Tập 14 của "Nguyên Triều Mật Sử" của người Mông Cổ chép: "Mùa thu năm 1226, Thành Cát Tư Hăn đưa theo phu nhân tấn công nước Tây Hạ".
Vào mùa đông, khi Thành Cát Tư Hăn cưỡi con ngựa hồng đi săn, vô t́nh gặp đàn ngựa rừng khiến con ngựa ông cưỡi trở nên hoảng sợ, lồng lên làm cho Thành Cát Tư Hăn ngă ngựa, bị thương nặng. Các tướng lĩnh đi cùng khuyên Thành Cát Tư Hăn nên quay về chữa bệnh, sau đó quay lại tấn công tiếp vẫn chưa muộn. Nhưng Thành Cát Tư Hăn là kẻ hiếu thắng, lại sợ người Tây Hạ chê cười, nên kiên quyết tiếp tục ở lại tấn công. V́ vậy, bệnh lại càng nặng thêm và qua đời".
Giả thuyết thứ hai nói rằng, Thành Cát Tư Hăn bị hành thích (ám sát). Cuốn "Mông Cổ Nguyên Lưu" thời Khang Hy nhà Thanh năm 1662 chép rằng, khi tấn công Tây Hạ, binh lính đă bắt được Vương phi Tây Hạ xinh đẹp, liền đưa về dâng lên Thành Cát Tư Hăn.
Vương phi Tây Hạ vốn căm thù quân Nguyên Mông, nên trong đêm ân ái, nhân lúc Thành Cát Tư Hăn mỏi mệt đă dùng dao giết chết ông. Giả thuyết thứ ba lại cho rằng, Thành Cát Tư Hăn bị hạ độc. Một thương nhân người Italia có tên Marco Polo đă tới Trung Quốc làm ăn buôn bán vào năm 1275, thời Hốt Tất Liệt.
Là thương nhân có quan hệ làm ăn suốt 17 năm với nhà Nguyên nên ông giao tiếp rộng răi. Chính Marco Polo đă ghi lại câu chuyện được lưu truyền trong dân gian về Thành Cát Tư Hăn. Câu chuyện cho rằng, khi tấn công Tây Hạ, ông đă bị trúng tên tẩm thuốc độc của binh lính Tây Hạ nên ốm chết.
Giả thuyết thứ tư cho rằng, Thành Cát Tư Hăn bị sét đánh chết. Giả thuyết này là của giáo chủ Cabine - đại sứ của Giáo hoàng La Mă cử tới Trung Quốc năm 1245 - 1247. Khi măn nhiệm, Cabine đă tŕnh lại Giáo hoàng về nguyên nhân cái chết của Thành Cát Tư Hăn.
Miếu Thành Cát Tư Hăn ở Mông Cổ.
Cabine phát hiện thấy vào mùa hè, có rất nhiều người Mông Cổ bị sét đánh chết. Mỗi khi trời mưa có sét th́ người Mông Cổ thường rất sợ hăi, bịt tai bỏ chạy, hỏi nguyên nhân v́ sao th́ họ cho biết Thành Cát Tư Hăn trước đây cũng bị sét đánh chết. Tuy nhiên, dường như giả thuyết này không được công nhận rộng răi như ba giả thuyết nói trên.
800 năm nhọc công t́m mộ
Sự mơ hồ trong việc ghi chép về cái chết của Thành Cát Tư Hăn trong sử liệu chính thống cũng như quá nhiều các giả thuyết về cái chết của ông vua Mông Cổ được lưu truyền trong không gian đă khiến việc xác định vị trí huyệt mộ của Thành Cát Tư Hăn trở nên cực kỳ khó khăn.
Trong ṿng hơn 200 năm qua, đă có hơn 100 đoàn khảo cổ với lực lượng hùng hậu nhất, trang thiết bị hiện đại nhất đă lặn lội đi t́m huyệt mộ của ông vua vĩ đại của người Mông Cổ. Tuy nhiên, đến giờ, vị trí huyệt mộ của Thành Cát Tư Hăn ở đâu vẫn là câu hỏi khiến các nhà khoa học phải đau đầu.
Vậy rốt cuộc vị trí huyệt mộ của Thành Cát Tư Hăn đặt ở đâu? Cho tới nay, đây vẫn là vấn đề gây ra nhiều tranh căi. Hiện tại, có ít nhất bốn giả thuyết lớn về vị trí huyệt mộ của Thành Cát Tư Hăn được ủng hộ rộng răi: Một là ở phía Nam núi Khentai, phía Bắc sông Keroulen, thuộc lănh thổ nước Mông Cổ. Hai là ở vùng núi Khongor thuộc lănh thổ Mông Cổ. Ba là ở núi Lục Bàn thuộc Khu tự trị Hồi Ninh Hạ của Trung Quốc.
Bốn là ở vùng núi Thiên Lư thuộc huyện Etok, phía Tây thảo nguyên Ertos, Khu tự trị Nội Mông, Trung Quốc. Mặc dù là bốn giả thuyết lớn, tuy nhiên, cho tới nay, cả bốn giả thuyết này đều chưa đưa ra được những chứng cứ xác thực, cũng không t́m thêm được chứng cứ mới, do vậy vẫn chẳng ai chịu ai.
Trên thực tế, liên quan tới vị trí đặt huyệt mộ của Thành Cát Tư Hăn, trong sử liệu có ít nhất 8 giả thuyết khác nhau. Tuy nhiên, các nhà sử học phát hiện ra rằng, những ghi chép càng gần với thời điểm mà Thành Cát Tư Hăn qua đời th́ càng mơ hồ, rơ ràng là có ư né tránh, không muốn ghi rơ địa điểm lẫn thời gian.
Những tài liệu sau đó th́ chủ yếu là các địa danh mang tính chung chung chứ không phải là một địa điểm cụ thể. Việc ghi chép không rơ ràng, cộng thêm sự thêm thắt, bổ sung qua nhiều tầng truyền thuyết khi lưu truyền trong dân gian khiến người đời sau không thể xác định được vị trí huyệt mộ của Thành Cát Tư Hăn nữa.
V́ sao huyệt mộ của một "đại hăn" như Thành Cát Tư Hăn lại không được ghi chép một cách rơ ràng và chính xác bằng sử liệu? Các nhà sử học cho rằng, nó có liên quan tới tập tục chôn cất của người Mông Cổ lúc bấy giờ. Theo tập tục của người Mông Cổ, những người thuộc tầng lớp quư tộc sau khi chết đều được tiến hành chôn cất một cách bí mật.
Thi hài của những người này được đặt trong một quan tài đặc biệt được đục từ một thân cây gỗ nguyên khối, sau đó đem chôn xuống đất. Tiếp đó, người ta dẫn một cặp mẹ con lạc đà tới trước mộ rồi giết con lạc đà con ngay trước mặt lạc đà mẹ, để máu của lạc đà con chảy lên phần mộ của người vừa chôn cất.
Sau đó, người ta lại cho người đến san phẳng phần mồ rồi cử lính tới canh giữ cho tới khi cỏ từ phần mộ mọc lên giống hệt như xung quanh mới thôi. Từ sau đó, mỗi lần khi đi thăm mộ, người ta lại dùng con lạc đà mẹ để dẫn đường. Khi con lạc đà mẹ được đưa tới vị trí đặt mộ, cũng là nơi con của nó bị giết chết, nó sẽ cất tiếng kêu thảm thiết nhớ đứa con của nó. Nhờ vậy, người Mông Cổ xác định được vị trí huyệt mộ của người thân.
Nhiều nhà sử học cho rằng, rất có thể Thành Cát Tư Hăn cũng đă được chôn cất theo cách như vậy, và do đó, càng về sau, vị trí phần mộ của Thành Cát Tư Hăn càng trở nên mơ hồ hơn. Bởi v́ theo tập tục của người Mông Cổ, huyệt mộ của các "hăn" phải được bảo mật tuyệt đối.
Ngoại trừ các nguyên nhân tôn giáo, cuộc sống du mục liên tục phải di chuyển địa bàn, cộng thêm chiến tranh liên miên là nguyên nhân khiến người Mông Cổ buộc phải nghĩ cách bảo mật nơi chôn cất người thân để tránh bị kẻ thù phá hoại. Phần mộ th́ bí mật nhưng việc cúng tế th́ lại phải công khai. Do vậy, nơi đặt huyệt mộ và nơi cúng tế dần dần bị tách thành hai nơi khác biệt.
Nơi làm lễ tế là những lăng tẩm mang tính chất tượng trưng, c̣n huyệt mộ thật sự th́ không ai có thể biết được chính xác ở đâu. Chính v́ vậy, không chỉ Thành Cát Tư Hăn mà lăng mộ của hầu hết các ông vua triều Nguyên, những hậu duệ của Thành Cát Tư Hăn sau này đều không thể t́m thấy.
Theo Hôn Nhân & Pháp Luật