Con lươn là món ăn đặc sản của người Việt Nam. Con lươn c̣n là vị thuốc quư trong y học cổ truyền với tên thuốc là hoàng thiện, thiện ngư.
Món ăn bài thuốc từ con lươn
Lươn chứa nhiều protid, lipid, Ca, P, Mg, Fe, vitamin B1, B2, B6, PP và vitamin D. Theo Y học cổ truyền, lươn tính ôn, vị ngọt, có công hiệu bổ khí dưỡng huyết, làm mạnh gân cốt, thanh nhiệt, nhuận tràng, an thần, mạnh gân xương, thích hợp với người lao lực, ho hen, tiêu khát, kiết lỵ, phong thấp đau nhức, gân cốt ră rời, thận hư đau lưng, liệt thần kinh mặt. Thịt lươn ngon và bổ, c̣n là vị thuốc tốt với người thể trạng nhiệt, người thiếu máu, gầy c̣m mệt mỏi; trẻ em gầy yếu, xanh xao, phụ nữ sau sinh cơ thể hư nhược, khí huyết không điều ḥa. Theo y học hiện đại, lươn vàng c̣n trị được bệnh đái tháo đường và tăng cường trí nhớ.
Bồi bổ cho người già khí huyết hư nhược, gân cốt ră rời, mỏi mệt vô lực, sản phụ sau sinh:
Bài 1: lươn 1 con to, đẳng sâm 25g, đương quy 15g, gân ḅ 30g. Lươn bỏ ruột rửa sạch, chặt thành khúc, lấy một cái nồi đất sạch cho lươn, đẳng sâm, đương quy, gân ḅ vào, thêm lượng nước thích hợp đun lên, sau khi chín th́ bỏ ra ăn.
Bài 2: lươn to vài con, mổ bụng bỏ ruột, rút chỉ máu dọc sống lưng, dùng muối làm sạch ướp nước tương, gừng, x́ dầu, ít rượu trắng. Chờ cơm sắp cạn trải đều lươn trên mặt cơm, hấp cho chín. Ăn nóng.
Bài 3: thịt lươn (15g) thái nhỏ, nấu với nước gừng (10 - 20ml) và ít gạo thành cơm. Ăn trong ngày.
Lươn hầm sâm quư
Chữa trẻ em suy dinh dưỡng:
Bài 1: thịt lươn 300g; đương quy, đẳng sâm, gừng tươi mỗi thứ 15g; hành tây 25g, muối ăn vừa đủ. Lươn rửa sạch, thái sợi, đương quy và đẳng sâm cho vào túi vải, bỏ vào nồi cùng thịt lươn, đổ nước nấu trong 1 giờ, vớt bỏ túi thuốc, gia hành, gừng, muối, nấu thêm 1 giờ nữa là được. Ăn thịt lươn và nước.
Bài 2: lươn 1 con to, kê nội kim 6g, hành, gừng, nước tương, muối, rượu vang, bột ngọt vừa đủ. Lươn làm thịt, bỏ nội tạng rửa sạch, cắt đoạn dài 6cm; kê nội kim rửa sạch, bỏ vào bát sứ cùng thịt lươn thêm hành, gừng, rượu, muối, nước tương, dùng lửa lớn chưng chín, rắc bột ngọt vào trộn đều là được.
Cháo lươn
Chữa mồ hôi tay chân ra nhiều: lươn 1 con làm sạch, luộc qua, gỡ lấy thịt; ư dĩ nhân 20g để sống, phơi khô hoặc sao vàng, giă nhỏ thành bột; gạo nếp 30g vo kỹ, để ráo nước, giă thành bột. Trộn chung 3 thứ, thêm ít muối, đổ nước vừa đủ nấu thành cháo, ăn nóng.
Chữa thần kinh suy nhược: thịt lươn 250g thái nhỏ, hấp cách thủy với hoài sơn, bách hợp mỗi thứ 30g và nước vừa đủ. Ăn trong ngày, dùng nhiều ngày.
Canh cho người đái tháo đường: lươn 200g, bắc sa sâm 10g, bách hợp 10g, gừng, gia vị vừa đủ. Lươn làm sạch, bỏ ruột, bỏ xương, cắt đoạn nhỏ, cho gừng sống vào đun sôi rồi cho sa sâm, bách hợp vào, đun nhỏ lửa trong nửa giờ. Ăn trong bữa cơm.
TS. Nguyễn Tâm Thuận
SKĐS