SANTA ANA, California (OCR) – Năm 2015 sẽ là một năm có lợi cho những người nhập cư bất hợp pháp hiện sống ở California, theo nhật báo The Orange County Register, với những luật mới từ liên bang đến tiểu bang bắt đầu có hiệu lực vào đầu năm mới. Ngược lại, các thành phần chống đối lên tiếng mạnh mẽ vì lo sợ quyền lợi của người dân hợp pháp sẽ bị ảnh hưởng.
Cuộc sống người di dân không giấy tờ tại California sẽ dễ dàng hơn nhờ vào các luật mới của liên bang và tiểu bang bắt đầu có hiệu lực vào 2015. (Hình: Getty Images)
Về phía chính quyền liên bang, khoảng 1.6 triệu người nhập cư bất hợp pháp đang sinh sống tại California chờ đợi quyền sẽ có trong năm 2015: ba năm cư trú hợp pháp và một giấy phép làm việc.
Về phía chính quyền tiểu bang, California có nhiều quyền lợi chờ đón người nhập cư trái phép trong năm mới.
Vẫn theo tờ Orange County Register, ba quyền lợi lớn nhất mà tiểu bang sẽ ban ra là: Chương trình bảo hiểm xe chi phí thấp để hỗ trợ người nhập cư trái phép, và họ sẽ đủ điều kiện bắt đầu từ ngày 2 Tháng Giêng để nộp đơn xin bằng lái xe của California; Chương trình DREAM-"mơ ước" cho vay tiền tại Đại học California và hệ thống California State University; và $3 triệu đô la sẽ cấp cho đại diện pháp lý của các trẻ vị thành niên đến Mỹ không cùng cha mẹ và đang bị trục xuất.
Năm 2014 cũng đánh dấu sự kết thúc của Prop 187, một đạo luật chống di dân bất hợp pháp hình thành ở Orange County và được cử tri California thông qua khoảng 20 năm trước đây, mà Thượng Nghị Sĩ Kevin de León (Dân Chủ-Los Angeles) gọi là "một chương đen tối trong lịch sử tiểu bang chúng ta", theo bản tin của Orange County Register.
Đạo luật này có thể cấm những người nhập cư không có giấy tờ và con cái của họ được học trường công lập, đi khám bác sĩ và các dịch vụ công cộng khác. Tuy vậy, hầu hết các quy định của Prop 187 bị xem là vi hiến và chưa bao giờ thực hiện, Orange County Register viết.
Ngược lại, về phía những người chống đối các dự luật giúp đỡ người di dân trái phép, nhiều người tỏ ra lo lắng khi California sẽ thực hiện rất nhiều chương trình như trên.
"Mất hàng triệu đô la cấp cho họ. Thay vì cho bằng lái xe, đi học, y tế, nhà cửa, chăm sóc phụ nữ mang thai kể cả việc sanh nở của người nhập cư trái phép, thì sao không dùng tiền đó cho những quân nhân. Thượng Đế biết rằng họ xứng đáng hơn," ông Elaine Proko, một cư dân Anaheim nói với tờ Orange County Register.
Dù ủng hộ hay phản đối, các luật mới sẽ tạo ra nhiều biến đổi đến cuộc sống của người dân California trong năm 2015 tới đây.
Từ liên bang...
Vào 20 Tháng Mười Một, tổng thống Obama dùng quyền tổng thống tuyên bố ra sắc lệnh hành pháp để cấp giấy tờ, ba năm định cư hợp pháp không bị trục xuất, cho khoảng 5 triệu di dân trái phép đang sống và làm việc không có giấy tờ tại Hoa Kỳ.
Tổng thống Obama cũng mở rộng hơn chương trình dành cho trẻ em di dân trái phép, Deferred Action for Childhood Arrivals (DACA), "để bảo vệ thêm 'DREAMers'- 'những người mơ ước' đến Mỹ khi còn nhỏ."
Tuy vậy, những thử thách đang đợi ông Obame ở phía trước. Hai mươi bốn tiểu bang khắp nước Mỹ hiện cùng kiện rằng sách lệnh của tổng thống Obama là vi hiến.
...Đến tiểu bang
Các nhà làm luật của tiểu bang California, với đa số thuộc đảng Dân Chủ, thông qua nhiều luật mới trong năm 2014 có lợi cho người di dân trái phép.
Vào 1 Tháng Giêng này, luật AB60 sẽ chính thức có hiệu lực. Thông qua đó, những cư dân bất hợp pháp của tiểu bang sẽ chính thức được ghi danh xin bằng lái xe.
Theo tờ Orange County Register, sổ lấy hẹn của nhiều văn phòng DMV đã chật kín người ghi tên. Ước tính sẽ có khoảng 1.4 triệu người xin bằng lái xe nhờ vào luật mới này.
Để giúp người lái xe có thể mua bảo hiểm xe- điều quy định khi sở hữu và đăng bộ xe, các nhà làm luật củng thông qua chương trình bảo hiểm xe chi phí thấp, California Low Cost Auto Insurance, cho các di dân bất hợp pháp lần đầu tiên mua bảo hiểm.
Với các học sinh sinh viên đến Mỹ bất hợp pháp hay ở quá thời hạn quy định trong visa, hệ thống đại học công lập của California nay mở cơ hội cho thành phần này được mượn nợ tiền học như các cư dân hợp pháp. Các chương trình California DREAM này dự tính sẽ cho khoảng 2,500 sinh viên được mượn tiền.
Với các trẻ em di dân bất hợp pháp có nguy cơ bị trục xuất, luật sẽ cấp cho các tổ chức vô vụ lợi hướng dẫn các em về mặt luật pháp.
Với thành phần di dân hợp pháp bị phạt tội tiểu hình khi chưa vào quốc tịch Mỹ nên có nguy cơ bị trục xuất, luật giảm thời hạn tù tối đa cho tội tiểu hình xuống một ngày thành 364 ngày, để số người bị trục xuất dạng này có thể giảm xuống.
Sẽ còn tiếp
Một số luật khác đã thông qua vào năm 2014 cũng có lợi cho di dân trái phép nhưng phải chờ vài năm nữa mới có hiệu lực.
Năm 2016, một luật mới sẽ cho phép tất cả cư dân California, bất kể thành phần di dân ra sao, sẽ được ghi danh xin giấy phép hành nghề trong nhiều lĩnh vực, từ bác sĩ, dược sĩ, y tá, kế toán, đến giới địa ốc, thợ thẩm mỹ... Thay vì đòi hỏi số an sinh xã hội, luật này cho phép dùng nhận số mã trên giấy khai thuế để xin bằng hành nghề - nghĩa là người di dân trái phép cũng có cơ hội tham gia hợp pháp.
"Điều này là phải làm vì những cá nhân đã học hành, hy sinh, và rèn luyện kỹ năng, nhưng không thể đi làm chỉ vì hiện trạng di dân của họ," ông Ricardo Lara, một thượng nghị sĩ tiểu bang, ủng hộ luật, được Orange County Register trích lời.
Trong khi đó, các nhà chống đối hiện tố cáo luật trên là vi phạm luật liên bang.
"Luật này sẽ khiến nhiều người đến California cạnh tranh với công dân Hoa Kỳ để tìm việc," ông Robin Hvidston, cư dân Claremont và thành viên tổ chức We the People Rising chống di dân bất hợp pháp, nói với Orange County Register.
"Thường thì người ta tin rằng lực lượng lao động bất hợp pháp làm những công việc mà người dân Hoa Kỳ không làm. Nhưng giờ thì các bằng hành nghề cũng sẽ ban hành cho những người hiện diện bất hợp pháp- một hướng đi rất xấu cho người cho người lao động Mỹ," Orange County Register tiếp tục trích lời ông Hvidston.
Với cả hai thành phần ủng hộ và chống đối người di dân trái phép, năm 2015 sẽ là năm họ tiếp tục các tranh cãi, theo tờ Orange County Register. Ở mức liên bang, quốc hội có lẽ sẽ khó thực hiện các chương trình cải tổ luật di dân đang được bàn tính trong thời gian qua. Ở mức tiểu bang, các quyền lợi cho di dân trái phép sẽ tập trung đặc biệt về lĩnh vực y tế, sau đó là giáo dục và các chương trình giúp đỡ khác.
(T.A., L.N.)
