Một nền công nghiệp vũ khí hốt bạc không có nghĩa nó có thể đem lại sức mạnh cho quân đội nước đó. Điều này có thể đúng khi nói về Nga, đặc biệt khi hầu hết hệ thống vũ khí Nga chưa được thử thách thực tế và đặc biệt khi quân đội Nga tiếp tục chật vật trong chương trình hiện đại hóa và giờ càng khó khăn bởi ngân sách bị ảnh hưởng do thất thoát nguồn thu dầu.
Nói đến vũ khí mà chỉ liệt kê các thông số kỹ thuật trong khi không xét đến yếu tố thực tế chiến trường thì khó có thể chính xác. Bản thân quân đội Nga có thể không mạnh như cách mà vũ khí họ được quảng cáo trong các phiên chợ vũ khí quốc tế. Nói riêng về hải quân, chuyên gia quân sự David Axe thậm chí nhận xét rằng hải quân Nga “đang trên bờ vực sụp đổ” (war-is-boring; 19-1-2015). Tháng 12-2014, tướng tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov tuyên bố: hoạt động hải quân Nga sẽ tăng 50% trong năm 2015 so với năm 2013 (Itar-Tass, 29-12-2014). Tuy nhiên, tăng thế nào được, khi mà họ… thiếu tàu và tàu lại lạc hậu! Hiện Nga có khoảng 270 tàu chiến nhưng chỉ 125 có thể hoạt động; và trong 125 chiếc đó, chỉ chừng 45 tàu là trong tình trạng tốt có thể triển khai tác chiến. Đó là ghi nhận của tiến sĩ Dmitry Gorenburg thuộc Trung tâm Davis về nghiên cứu Á-Âu-Nga của Đại học Harvard. 45 chiếc là con số quá thấp!
Không ví dụ nào điển hình khi nói về sự gỉ sét của “sức mạnh” hải quân Nga bằng chiếc hàng không mẫu hạm “Đô đốc Kuznetsov”. So với các đối thủ phương Tây hoặc với chiếc Izumo của hải quân Nhật, “Đô đốc Kuznetsov” chỉ là cái thùng sắt nổi khổng lồ. Cũ kỹ, lạc hậu, mục nát và gần như vô dụng. Theo Dmitry Gorenburg, sớm nhất là năm 2027 thì Nga mới có thể đóng được hàng không mẫu hạm mới trong khi khu trục hạm thế hệ hiện đại giờ vẫn tiếp tục nằm trên bản vẽ.
Có bốn loại tàu ngầm đang được đóng và Nga có thể hạ thủy 5 tàu ngầm hạt nhân trong năm nay (Defense News, 24-1-2015). Các loại tàu ngầm đang đóng gồm, tàu tên lửa đạn đạo chạy hạt nhân lớp Borey; tàu tấn công hạt nhân lớp Yasen; tàu tấn công chạy điện-diesel lớp Kilo và Lada. Thế hệ tàu ngầm mới được đánh giá nguy hiểm nhất là lớp Yuri Dolgoruky (còn được gọi là “Dự án 955 Borey”). Tuy nhiên, Yuri Dolgoruky là một câu chuyện rất điển hình “kiểu Nga”. Được đóng tại xưởng Sevmash ở Severodvinsk năm 1996 nhưng mãi đến 2007 Yuri Dolgoruky mới hạ thủy và đến 2009 mới bắt đầu “đi biển”; trong thời điểm mà hệ thống vũ khí chủ lực (tên lửa đạn đạo liên lục địa Bulava) vẫn còn nhiều trục trặc. Chỉ đến năm 2014 Yuri Dolgoruky mới có thể được lắp đầy đủ 16 chiếc Bulava. Tháng 10-2014, Yuri Dolgoruky khai hỏa thử nghiệm Bulava lần đầu tiên - đợt thử nghiệm thành công lần thứ ba sau lần thất bại vào tháng 9-2013.
Nga không thiếu ví dụ về thảm họa kỹ thuật quân sự, đặc biệt khi họ cố chạy đua vũ trang với Mỹ và NATO. Chiếc “Ural” là một điển hình. Tờ The Week (2-9-2014) cho biết, tháng 6-1981, Liên Xô bắt đầu đóng con tàu do thám khổng lồ chạy hạt nhân được thiết kế để có thể đi xa hàng ngàn dặm, đến tận địa điểm thử nghiệm vũ khí hạt nhân của Mỹ tại đảo san hô Kwajalein chơi vơi Thái Bình Dương. Tuy nhiên, “Ural” -hoàn thành tháng 5-1983 - chỉ ra khơi hít gió biển một lần duy nhất, khi nó đi từ xưởng đóng tàu tại Baltic, vòng châu Âu, và về cảng Vladivostok! “Ural” là một câu chuyện nữa, rất “buồn”, đậm đặc “phong vị” Nga. Dài 274 m, ngang hơn 30 m ở điểm rộng nhất, “Ural” là con tàu khổng lồ. Hai lò phản ứng hạt nhân của nó, về lý thuyết, có thể tạo ra 171 megawatt (tương đương nhà máy phát điện dân sự nhỏ), giúp nó chạy với vận tốc hơn 40km/h và cung cấp đủ nguồn điện cho một trong những hệ thống radar-vô tuyến-thiết bị điện tử lớn nhất thế giới từng được chế tạo cho một tàu do thám.
Chuyến hải hành “độc nhất vô nhị” của “Ural” kéo dài hai tháng, mang theo 1.000 thủy thủ, đi vòng châu Âu, xuyên kênh đào Suez. Trong lần dừng chân tại vịnh Cam Ranh, lính canh “Ural” đã thảy lựu đạn nhằm tiêu diệt “bọn người nhái lạ mặt” dường như cố tiếp cận con tàu. Hóa ra chỉ là đám rùa biển! “Ural” không chỉ diệt rùa. Nó còn “diệt” chuột. Bất cứ khi nào hệ thống điện tử “Ural” được khởi động, tất cả chuột trên tàu đều chết lập tức. Có lẽ do phóng xạ. Khi tàu neo lại, chuột lại xuất hiện, rồi lại bị chết.
Hải quân Liên Xô dự tính đưa “Ural” đến đảo san hô Kwajelein (Thái Bình Dương), nơi quân đội Mỹ thử nghiệm vũ khí hạt nhân, nhưng loạt sự cố kỹ thuật khiến con tàu được lệnh chạy thẳng về Vladivostok. Việc điều chỉnh lỗi kỹ thuật kéo dài hơn được tưởng. Hè 1990, nó bị “bà hỏa” tấn công. Mùa thu 1991, một trận bão kinh khủng giật con tàu nám khói văng khỏi giàn neo và đẩy nó ra biển, suýt va vào một đảo nhỏ đầy đá. Hôm sau, như được an ủi sau sự cố kinh hoàng, thủy thủ đoàn được đãi đặc biệt bằng sữa và xúc xích. Năm 1992, khi “Ural” tiếp tục lặng lẽ náu mình tại Vladivostok, một kho đạn cách đó hơn 1,5 km phát nổ, khiến căn cứ Vladivostok cùng các con tàu bị dính đạn lỗ chỗ như bị rắc tiêu. Dưới cơn mưa lửa, thủy thủ đoàn, giữa đêm hôm, với trợ giúp một chiếc tàu kéo, đã đưa “Ural” đến nơi an toàn.
Sau khi Liên Xô sụp đổ, “Ural” gần như bị bỏ rơi hoàn toàn. Để bão không lôi nó ra khơi, người ta hàn nó vào cầu cảng. Cuối cùng, năm 2010, “Ural” đến xưởng Zvezda chuẩn bị được “rã thây”. Tuy nhiên, năm 2012, ảnh vệ tinh cho thấy nó vẫn gần như còn nguyên vẹn. Ngay đến việc được rã để có thể vĩnh viễn biến vào quá khứ, “định mệnh éo le” vẫn dai dẳng đeo đuổi con tàu khốn khổ này.
…….
- “Ural” – “chứng nhân lịch sử” của hải quân Nga (englishrussia.com)
- Một góc “pháo đài nổi” “Đô đốc Kuznetsov” (englishrussia.com)
Blog Manh Kim
