Có một nỗi buồn thầm lặng, không dễ gọi tên – đó là cảm giác ḿnh trở thành gánh nặng trong chính mái nhà ḿnh. Không phải v́ bị bỏ rơi, mà v́ ánh mắt ái ngại của người thân. Không phải v́ không ai giúp đỡ, mà v́ mỗi lần mở lời là một lần ngần ngại, một lần xót xa.
Khi c̣n trẻ, ta từng quen với vai tṛ người gánh vác: lo cho con từng bữa cơm, giấc ngủ; chăm cha mẹ già từng viên thuốc, ly nước. Ta từng mạnh mẽ đi qua băo giông, từng vắt kiệt ḿnh để người thân được yên ổn. Nhưng rồi năm tháng qua đi, sức khỏe hao ṃn, trí nhớ hao hụt, chân tay run rẩy – ta bước vào một giai đoạn khác của cuộc đời: giai đoạn phải tập sống tự chủ trong chính sự yếu đuối của ḿnh.
Càng già đi, ta càng cần học lại một điều tưởng như đơn giản: sống mà không làm phiền người khác.
Đó không phải là sự rút lui hay tuyệt vọng. Mà là một kiểu trí tuệ – của người từng trải. Một kiểu yêu thương – của người đă hiểu rằng, ai cũng có gánh nặng riêng. Con cái lớn lên, đời sống đầy lo toan. Chúng không vô tâm, chỉ là đang xoay sở giữa công việc, con cái, nợ nần, trách nhiệm. Nếu ḿnh không tự chủ được, th́ vô t́nh lại đè thêm một gánh lo lên vai chúng – những đôi vai đang gồng gánh chính cuộc đời ḿnh.
V́ thế, khi bước vào tuổi già, ta cần chuẩn bị cho ḿnh một chiếc gậy chống vững chăi – không chỉ là cây gậy bằng gỗ, mà là một “cây gậy tinh thần” để tự đứng dậy khi vấp ngă, tự quyết định khi phải lựa chọn, và tự an ủi ḿnh khi thấy cô đơn.
Hăy học cách đi khám bệnh một ḿnh nếu c̣n đủ sức. Tự nhớ lịch tái khám, tự đặt xe, tự mua thuốc – nếu có thể. Hăy giữ lại cho ḿnh một phần tài chính – không cần nhiều, chỉ đủ để không phải ngửa tay trong những lúc khẩn cấp. Hăy tạo một mạng lưới bạn bè quanh ḿnh: bạn đánh cờ, bạn đi chợ, bạn uống trà… Những mối quan hệ ấy, dù không sâu đậm, cũng giúp ta có thêm niềm vui và lư do để ra khỏi nhà mỗi sáng.
Tuổi già không nên là quăng đời chỉ biết ngồi chờ – chờ con về, chờ cháu gọi, chờ một lời hỏi han. Hăy chủ động gieo vui vào từng ngày, để không phải chờ đợi ai mang niềm vui đến.
Một cụ già sáng sáng đi bộ quanh công viên, tay cầm bó rau mới mua, miệng cười với người bán hàng – h́nh ảnh ấy đẹp hơn mọi lời than thân trách phận. Một người lớn tuổi vẫn biết vào mạng tra thông tin, biết nhắn tin cho con cháu, biết tự t́m niềm vui – chính là người đang sống một tuổi già có phẩm giá.
Ta không thể trẻ lại. Nhưng ta có thể già đi theo cách của ḿnh – nhẹ nhàng, chủ động và đầy tự trọng.
Có người nói: “Con có hiếu là phúc, nhưng cha mẹ không cần nhờ vả mới là trí tuệ.” Câu nói ấy thấm thía đến từng sợi tóc bạc. Trí tuệ tuổi già, không nằm ở bằng cấp hay tiền bạc để lại, mà ở sự an yên ḿnh giữ được, và sự nhẹ ḷng ḿnh trao cho con cháu.
Không ai muốn làm gánh nặng. Nhưng nếu ta không chuẩn bị sớm, không học cách tự chủ khi c̣n đi lại được, th́ đến một ngày – chính ta sẽ trở thành cái bóng u uất trong căn nhà thân thương nhất, nơi tiếng thở dài của ḿnh cũng khiến người khác mỏi mệt.
Đừng để ḿnh chỉ c̣n là một thân xác cần chăm sóc. Hăy là một tâm hồn biết yêu thương chính ḿnh.
Biết buông khi cần buông. Biết im lặng khi lời nói chỉ khiến không khí nặng nề hơn. Biết lùi một bước để con cái được thở. Và nhất là – biết cười với chính ḿnh khi chẳng c̣n ai ngồi cạnh.
Một nụ cười của người già – tự chủ, thanh thản – có thể là ngọn đèn ấm cho cả một mái nhà.
Hăy sống sao để khi về già, con cháu nhớ đến ta bằng sự biết ơn – chứ không phải bằng sự áy náy. Nhớ đến ta như một người đă đi hết một đời tử tế, và về già vẫn giữ được phong thái nhẹ nhàng, độc lập, yêu thương.
Giữ sự tự chủ ấy – là giữ lại phẩm giá cuối cùng của một đời người.
Và đó là món quà lặng lẽ nhưng lớn lao nhất – ta có thể để lại cho con cháu ḿnh.
VietBF@sưu tập