Năm 1972, giữa bối cảnh chiến tranh vẫn chưa dừng tiếng súng ở miền Nam Việt Nam, Sài G̣n vẫn là một đô thị sôi động, pha trộn giữa hào nhoáng và lam lũ, giữa nhịp sống hiện đại và nỗi nhọc nhằn thường nhật. Loạt ảnh dưới đây do phóng viên người Iran A. Abbas – thành viên tổ chức nhiếp ảnh quốc tế Magnum Photos – thực hiện, đă ghi lại chân thực đời sống thường ngày của người Sài G̣n hơn nửa thế kỷ trước.
Nhịp sống trên đường phố
Ở trung tâm Sài G̣n, người ta dễ bắt gặp những h́nh ảnh đối lập: hai binh sĩ Mỹ dừng lại trước một thương binh cụt chân ngồi trên vỉa hè ch́a chiếc mũ xin tiền; hay một em bé ch́a chiếc nón rách về phía một người đàn ông ngoại quốc đang bước đi, trong khi mẹ và em nhỏ ngồi tựa vào hàng xe máy. Đó là mặt tối của đô thị, nơi chiến tranh để lại dấu vết rơ rệt nhất trên những thân phận yếu đuối.
1. Binh sĩ Mỹ và người thương binh VNCH cụt chân
Hai binh sĩ Mỹ đứng trên vỉa hè đường Lê Lợi hoặc Tự Do (nay là Đồng Khởi), trước cửa tiệm “Ngọc Bích Novelty”, dừng lại nh́n người đàn ông mặc quân phục ngồi bệt xin tiền. Người này là một thương binh VNCH mất cả hai chân, di chuyển bằng hai thanh gỗ chống. Đây là h́nh ảnh phản ánh rơ nhất di chứng chiến tranh ở đô thị – nơi binh lính giải ngũ hoặc thương tật phải mưu sinh trên đường phố.
2. Mẹ con ăn xin và người đàn ông ngoại quốc
Trên một vỉa hè đông đúc xe máy, người phụ nữ ngồi ôm con nhỏ, trong khi cậu bé ch́a chiếc nón rách ra với người đàn ông ngoại quốc mặc sơ mi bỏ tay vào túi. Khung cảnh này có thể là đường Tự Do, nơi tập trung nhiều người nước ngoài và các quán bar, khách sạn. Chiến tranh đă khiến nhiều gia đ́nh rơi vào cảnh bần hàn, trẻ em phải ra đường xin ăn hoặc bán hàng rong.
3. Nữ sinh áo dài trắng và người phụ nữ bán vé số
Một nhóm nữ sinh áo dài trắng – biểu tượng của tuổi trẻ và học đường Sài G̣n – đứng tṛ chuyện trong sân trường hoặc công viên Tao Đàn. Dưới chân họ, một phụ nữ dáng lam lũ, có thể là người bán vé số hoặc bán hàng rong, ngồi chống cằm nh́n xa xăm. Sự đối lập giữa nét trong trẻo của tuổi học tṛ và nhọc nhằn mưu sinh hiện rơ trong cùng một khung h́nh.
4. Thợ sửa xe lam lũ trên lề đường
Hai cậu bé lom khom bên chiếc xe máy Lambretta đang tháo máy, cạnh đó một nhóm khác vá bánh xe đạp. Khung cảnh này thường thấy trên các góc phố như Nguyễn Huệ, Hàm Nghi hay Bến Chương Dương. Những “garage di động” này là nơi sửa xe giá rẻ cho dân lao động, tồn tại khắp Sài G̣n thời đó.
5. Chợ Bến Thành nh́n từ trên cao
Một bức toàn cảnh ṿng xoay chợ Bến Thành với mái chợ đặc trưng và những gian hàng chen chúc ngoài trời. Đường phố ngập xe lam, xích lô, Honda 67, và ô tô Peugeot, Renault… Đây là trái tim thương mại của Sài G̣n – nơi giao thoa của đủ tầng lớp xă hội, từ người bán hàng, khách du lịch, tới dân lao động.
6. Bữa sáng kiểu Tây trong sân vườn Sài G̣n
Một cặp khách nước ngoài dùng bữa sáng ngoài trời, phục vụ bởi người bồi mặc áo blouse trắng. Không gian này có thể thuộc một khách sạn hoặc nhà hàng sang trọng như Continental, Majestic hay Givral. Trong chiến tranh, những địa điểm này là chỗ lui tới của nhà báo, cố vấn quân sự và giới doanh nhân ngoại quốc.
7. Gia đ́nh 5 người trên một chiếc Honda 67
Giữa ngă tư đông đúc, một người đàn ông chở vợ và ba con trên chiếc Honda 67, nét mặt ai cũng rạng rỡ. Phía sau là người đi xe đạp, xích lô. Đây là cảnh tượng rất phổ biến – xe máy trở thành phương tiện “đa năng” chở cả gia đ́nh, bất chấp luật lệ an toàn giao thông chưa chặt chẽ.
8. Rạp chiếu phim Lê Lợi
Rạp Lê Lợi với tấm pano phim Pháp “La Bataille du Dernier Pont” (Trận chiến trên cầu). Dưới đường, xích lô, Honda, Vespa lướt qua. Điện ảnh Sài G̣n thập niên 1970 đa dạng, chiếu từ phim Mỹ, Pháp, Hồng Kông tới các tác phẩm Việt Nam. Rạp chiếu là một trong những h́nh thức giải trí phổ biến của giới trẻ và gia đ́nh.
9. Xích lô chở “đại đội nhi đồng”
Một chiếc xích lô chất đầy 9–10 em nhỏ, đa phần là nữ sinh tiểu học. Tài xế thong thả đạp giữa phố. Xích lô thời ấy không chỉ là phương tiện chở hàng mà c̣n chở học sinh, khách du lịch. Bức ảnh này là một “kỳ tích” về sức chứa và cũng cho thấy nét hồn nhiên của tuổi thơ Sài G̣n.
10. Cà phê và thời trang Sài G̣n
Hai cô gái mặc áo dài cách tân với hoa văn tinh tế, ngồi trong quán cà phê bàn tṛn phủ khăn trắng. Họ nh́n thẳng vào ống kính với ánh mắt vừa ṭ ṃ vừa tự tin. Thời trang Sài G̣n thời này chịu ảnh hưởng của cả Pháp lẫn Mỹ, thể hiện sự năng động và cởi mở của giới trẻ thành thị.
11. Chân dung người phụ nữ Sài G̣n
Một góc cận cảnh đầy tinh tế: người phụ nữ trẻ tựa tay lên trán, đôi mắt kẻ eyeliner đậm, môi mím nhẹ, dáng vẻ vừa trầm tư vừa quyến rũ. Đây là h́nh ảnh tiêu biểu cho phụ nữ thành thị thời ấy – tự tin, chăm chút ngoại h́nh, nhưng cũng mang nét đượm buồn trong bối cảnh xă hội nhiều biến động.
12. Các nữ tu và nữ sinh trên đường phố
Tại một ngă tư đông đúc, nhóm nữ tu mặc áo dài trắng và khăn trùm đầu bước cùng hai nữ sinh áo dài trắng. Phía sau là xe lam, xích lô, bảng hiệu “Capstan Medium” của hăng thuốc lá Anh, và những ṭa nhà kiến trúc Pháp cũ. Đây có thể là khu vực gần chợ Bến Thành hoặc ṿng xoay Quách Thị Trang – giao điểm giữa đời sống tôn giáo, học đường và thương mại.
13. Tṛ cờ caro trên vỉa hè
Một nhóm đàn ông và trẻ em ngồi quanh bàn cờ kẻ bằng phấn trên vỉa hè, say sưa chơi caro (hay “cờ ca-rô”). Xung quanh là người xem đứng khoanh tay, trẻ em ngồi xổm. Tṛ chơi này phổ biến ở mọi tầng lớp – từ học sinh đến người lao động – và thường diễn ra ngay trên hè phố như một h́nh thức giải trí cộng đồng miễn phí.
14. Nhà hàng sang trọng về đêm
Bên trong một nhà hàng hoặc khách sạn cao cấp (nhiều khả năng là Continental hoặc Majestic), hai quân nhân Mỹ ngồi ở bàn gần cửa, phía sau là dăy bàn trải khăn trắng thẳng tắp dưới ánh đèn vàng ấm. Những bồi bàn mặc áo vest trắng đứng chờ phục vụ. Đây là nơi lui tới của giới ngoại giao, phóng viên, sĩ quan Mỹ và tầng lớp thượng lưu Sài G̣n – không gian “điểm hẹn” của những câu chuyện vừa đời thường vừa chính trị.
Năm 1972, giữa giai đoạn ác liệt của cuộc chiến Việt Nam, Sài G̣n vẫn giữ nhịp sống đặc trưng của một đô thị Đông Dương chịu ảnh hưởng sâu đậm của phương Tây. Trong khi tiếng bom đạn vang vọng ở các tỉnh, ở đây, người dân vẫn ăn uống, làm việc, đi học và giải trí – nhưng bóng dáng chiến tranh hiện diện ở khắp nơi. Phóng viên ảnh A. Abbas đă ghi lại một lát cắt chân thực của thành phố này.
Góc đời thường của người Sài G̣n
Giữa những khung cảnh khắc nghiệt, vẫn có những h́nh ảnh đời thường ấm áp và tươi vui: nhóm nữ sinh áo dài trắng tụ tập tṛ chuyện, vài cô e ấp nép bên nhau, một cô gái ngồi bên dưới chống cằm trầm ngâm. Ngoài phố, những cậu bé thợ sửa xe lom khom bên chiếc xe máy, cạnh đó là nhóm khác đang h́ hục vá bánh xe đạp.
Chợ Bến Thành và ḍng người bất tận
Từ trên cao nh́n xuống, khu vực chợ Bến Thành hiện ra như một biển người và xe cộ. Những mái dù đủ màu sắc che các sạp hàng chen sát nhau, trong khi ṿng xoay bên ngoài làn xe lam, xích lô, xe máy và ô tô chen chúc, tạo nên một bức tranh náo nhiệt, ồn ào và ngột ngạt.
Quán cà phê, nhà hàng – hơi thở “Tây” giữa ḷng phố Á
Một góc sân vườn yên tĩnh, nơi một đôi khách phương Tây thưởng thức bữa ăn sáng được phục vụ bởi người bồi mặc áo trắng chỉnh tề. Cũng ở Sài G̣n khi ấy, các quán cà phê, tiệm ăn kiểu Tây là điểm hẹn quen thuộc của giới trẻ, trí thức và người ngoại quốc. Những cô gái mặc áo dài cách tân, in hoa văn tinh tế, ngồi quanh bàn tṛn phủ khăn trắng, vừa tṛ chuyện vừa nh́n về phía ống kính.
Giao thông – những “kỳ tích” chở người
Một gia đ́nh năm người chở nhau trên chiếc Honda 67 bé nhỏ, gương mặt ai cũng rạng rỡ. Không kém phần ấn tượng là chiếc xích lô chở đầy ắp trẻ em, những khuôn mặt hồn nhiên xen chút ṭ ṃ. Đây là h́nh ảnh quen thuộc của Sài G̣n thời ấy, khi luật giao thông chưa khắt khe, và xích lô, xe máy là phương tiện “đa năng” của mọi gia đ́nh.
Điện ảnh và văn hóa giải trí
Trước rạp chiếu bóng Lê Lợi, tấm pano phim Pháp “La Bataille du Dernier Pont” (Trận chiến trên cầu) nổi bật trên nền phố đông. Dưới đường, ḍng xe máy và xích lô vẫn không ngừng trôi, minh chứng cho nhịp sống vừa hối hả vừa phong lưu của Sài G̣n trước 1975.
Bộ ảnh của A. Abbas là một lát cắt quư giá của Sài G̣n năm 1972 – nơi chiến tranh hiện diện nhưng đời sống vẫn tiếp diễn, nơi nỗi đau và niềm vui tồn tại song song. Những khung h́nh này hôm nay không chỉ mang giá trị nhiếp ảnh mà c̣n là chứng tích sống động của một thời đă xa.
https://photos.app.goo.gl/qcX3XPMNVbRDm6j27
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
