Mỹ thường trực quân sự tại Úc để làm gì?

Mỹ vừa dàn xếp xong với Australia về việc thiết lập sự hiện diện quân sự thường trực gần thị trấn Darwin ở miền bắc Australia, một động thái báo hiệu sự chuyển hướng trong chính sách đối ngoại của Tổng thống Obama...

Mỹ chuyển hướng quan tâm từ Trung Đông sang Đông Á. Obama gần đây hay nhắc đến việc Mỹ nên chuyển hướng quan tâm từ Trung Đông và Trung Á, hai khu vực thường chịu ảnh hưởng từ sự can thiệp của Mỹ và thường tồn tại tinh thần chống Mỹ, sang Đông Á. Các đối tác ở khu vực Trung Đông đôi khi vẫn gây rắc rối cho Mỹ. Trong khi đó, các liên minh của Mỹ ở Đông Á luôn đáng tin cậy và có ích. Vậy tại sao Obama dường như đang cân nhắc lại sự đầu tư quá lớn vào một khu vực của thế giới nơi mà hiệu quả Mỹ thu về lại quá thấp? Động thái này chứng tỏ chính quyền Obama có thể sẽ chuyển hướng quan tâm từ Trung Đông - rút lui quân khỏi Iraq và Afghanistan - để tập trung quân sự vào Đông Á.

Tại sao Mỹ, ở thời điểm kinh tế khó khăn và hoạt động quân sự ở nước ngoài suy giảm, lại xây dựng căn cứ hải quân mới hoàn toàn trên vùng đất mà người Australia gọi là xứ Oz này? Australia là quốc gia nhỏ bé theo bất cứ thước đo nào, ngoài diện tích - một thông số thường thường không đủ để nói nên sức mạnh tương đối của một quốc gia. Ngân hàng thế giới xếp Australia đứng thứ 15 thế giới về GDP, ở giữa Hàn Quốc và Hà Lan, xếp thứ 52 thế giới về dân số, chưa bằng 1/10 quốc gia láng giềng Indonesia, chi tiêu quân sự cũng chỉ tương đương Tây Ban Nha.


Như thế có lẽ mục tiêu của Mỹ không phải vì để bảo vệ chính Australia. Nhưng việc tái bố trí các lực lượng Mỹ theo cách này cho thấy ông Obama nhìn nhận thế giới - và vị trí của Mỹ trong đó - đang thay đổi ra sao.
Dưới đây là 5 bài học trực tiếp có thể rút ra từ kế hoạch xây dựng căn cứ thường trực mới này, qua đó thấy được sự thay đổi đáng kể trong chính sách đối ngoại trong dài hạn của Mỹ.

Kế hoạch nhằm hạn chế phạm vi hoạt động quân sự của Trung Quốc. Khi Trung Quốc trỗi dậy, Mỹ muốn hoặc phải kiểm soát được hoặc phải kiềm chế được sự trỗi dậy đó (tùy thuộc việc tăng trưởng của Trung Quốc có nhất định đe dọa tới Mỹ hay không - nếu xét mối quan hệ kinh tế gần gũi giữa Mỹ và Trung Quốc, có lẽ Mỹ sẽ muốn kiểm soát hơn là kiềm chế). Nhưng, dù chiến lược chung của Mỹ với Trung Quốc như thế nào, có lẽ Mỹ cũng muốn ngăn cản hành vi đôi khi quá quyết liệt của Trung Quốc trong các tranh chấp trên biển với các nước láng giềng, đa số là các tranh chấp về hải đảo và hành lang hàng hải, hơn.


Những xung đột quy mô nhỏ này, đặc biệt nếu leo thang, có thể gây thiệt hại khôn lường đối với hàng hóa thương mại toàn cầu, bởi rất nhiều trong đó phải đi qua Biển Đông. Sự hiện diện quân sự tích cực hơn của Mỹ, như nước này kỳ vọng, sẽ ngăn cản sự quyết liệt của Trung Quốc đối với các nước láng giềng (sẽ trở nên yếu hơn tương đối khi Trung Quốc mạnh lên) và duy trì ổn định trong khu vực có vị thế ngày càng quan trọng này.


Một cựu quan chức quốc phòng cấp cao của Australia chia sẻ với tờ Sydney Morning Herald: "Cơ sở chiến lược của Australia là chúng tôi cũng đang lập hàng rào để đề phòng sức mạnh quân sự đang gia tăng của Trung Quốc và khả năng gây bất ổn cho các tuyến thông thương hàng hải của nước này". Bố trí quân đội ở Darwin sẽ mở rộng tầm ảnh hưởng quân sự của Mỹ ở Thái Bình Dương, và quan trọng hơn sẽ thiết lập một sự hiện diện quân sự thường trực ở phía tây đại dương này, đủ gần để ngăn chặn Trung Quốc nhưng cũng đủ xa để không phải lo lắng về tên lửa của Trung Quốc.


Obama muốn rời khỏi Afghanistan. Mặc dù Mỹ đã có kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan, nhưng nhiều khả năng quân đội Mỹ sẽ lại thúc đẩy Nhà trắng phải lại lùi lại lộ trình ấy (như họ đã làm được với các kế hoạch rút quân trước đó ở đây và ở Iraq) hay ít nhất là kéo dài quá trình rút quân ấy. Nhiều nhà phân tích có lý khi nghi ngờ về kế hoạch rút quân nửa vời này, đặc biệt khi Mỹ không chịu đẩy nhanh. Nhưng ít nhất cũng có thể thấy rằng Obama đã nghiêm túc với việc chấm dứt cuộc chiến tại Afghanistan. Dù sao, binh lính mới đến Australia phải được điều động từ một căn cứ khác.


Mỹ quan ngại về căng thẳng với Nhật Bản xung quanh vấn đề căn cứ quân sự. Căn cứ hải quân Mỹ ở Okinawa đã gây nhiều tranh cãi trong nền chính trị Nhật bản suốt nhiều năm nay. Dường như không ai còn hào hứng với ý tưởng để hàng nghìn lình nước ngoài trên vùng đất này, và các vụ bê bối liên quan đến hành vi thái quá của một số lính Mỹ càng làm xấu thêm tình trạng căng thẳng ban đầu. Năm ngoái, Thủ tướng Nhật Bản đã từ chức sau khi ông Obama gây áp lực đòi ông phải đi ngược lại với cam kết đóng cửa căn cứ Okinawa.


Việc một thủ tướng Nhật Bản từ chức có thể đã là chuyện quá quen thuộc, nhưng nó là dấu hiệu chó thấy căn cứ này đã mang lại những căng thẳng lớn như thế nào đối với quan hệ Mỹ-Nhật, một đồng minh mà cả hai bên đều rất cần vì cả những lý do kinh tế và quân sự. Nhật Bản muốn bố trí một phần căn cứ này sang một nơi khác thưa dân hơn, nhưng Mỹ không chấp nhận. Vì thế, căn cứ Darwin có thể giúp giảm áp lực ở Okinawa, cho phép Mỹ và Nhật bản di chuyển căn cứ này mà không phải hy sinh các lợi ích an ninh.

Liệu Australia có thể là một đối tác kiểu Ả-rập Xê-út mới của Mỹ? Nếu muốn xây dựng dạng hiện diện ở Đông Á giống như ở Trung Đông, Mỹ sẽ cần một nước đối tác đáng tin cậy và "dễ bảo" trong khu vực. Nhật Bản quá mạnh và đã quá rời xa; Indonesia sợ người dân sẽ phản ứng tiêu cực khi tiến quá gần Mỹ; Hàn Quốc thì bận chuyển CHDCND Triều Tiên; và các quốc gia Đông Nam Á thì vẫn chưa thực sự ổn định. Nhưng Australia, theo Mỹ, là một nền dân chủ nói tiếng Anh, không xung đột với Mỹ về ý thức hệ, và chấp nhận sự bảo trợ, đặc biệt khi Trung Quốc có xu hướng bá quyền hơn.


Nhà báo người Australia Tom Gara viết trên Twitter: "Australia giống như Vịnh Ba Tư, không thể tự bảo vệ mình, phải trông cậy sự che chở của Mỹ. Chính trị sẽ không phải là vấn đề, giống như ở Vịnh Ba Tư. Điều này giải thích tại sao Australia lại tham gia mọi cuộc chiến của Mỹ, trong đó có chiến tranh Việt Nam, điều mà đến cả Anh cũng không sánh được". Australia, giống như các quốc gia Vịnh Ba Tư, có thể sẵn sàng ngả hướng chính sách đối ngoại đối về phía Mỹ để đổi lấy một sự đảm bảo an ninh ngầm từ một căn cứ quân sự lớn.
Theo tuanvietnam.vietnamn et.vn