Chính phủ Gabon vừa lao vào một cuộc đọ sức trên b́nh diện kinh tế và tư pháp với Addax Petroleum, một công ty con của Sinopec, tập đoàn dầu hỏa khổng lồ của Trung Quốc.
Sinopec đă mua lại Addax vào năm 2009 và giành được quyền khai thác 5 mỏ dầu Gabon (AFP)
Chính quyền Gabon đă thu hồi giấy phép khai thác một mỏ dầu thô của công ty này, một động thái đă làm cho một số tác nhân kinh tế trong lănh vực dầu khí tại Gabon lo ngại trước khả năng môi trường kinh doanh bị suy thoái.
Theo ghi nhận của hăng tin Pháp AFP, trọng tâm cuộc đọ sức là mỏ dầu Obangue ở miền Tây nam Gabon, với sản lượng khoảng 9.000 thùng / ngày. Quyền khai thác mỏ này của công ty Addax đă bị chính quyền sở tại thu hồi vào tháng 12 năm ngoái để trao cho Công ty Dầu hỏa Gabon (GOC), một công ty nhà nước mới được thành lập vào năm 2011.
Trên b́nh diện chính thức, công ty Addax bị trừng phạt v́ đă không thực hiện một số nghĩa vụ ghi trong hợp đồng. Trả lời phỏng vấn gần đây của hăng tin Pháp, Bộ trưởng bộ Dầu hỏa Gabon Stephen Ngoubou giải thích : “Sau nhiều tháng đàm phán không kết quả (...), chúng tôi đă quyết định thu hồi vĩnh viễn mỏ Obangue từ tây công ty Addax Petroleum”.
Quyết định nghiêm ngặt nhắm vào một doanh nghiệp có uy thế như Addax, nhà sản xuất dầu hỏa đứng hàng thứ tư tại Gabon, nơi công ty này đă hoạt động từ năm 1996, là một điều rất hiếm họi trong giới khai thác dầu hỏa. Và đây cũng là một quyết định chưa từng thấy tại Gabon.
Từ khi bị Sinopec mua lại vào năm 2009, Addax đă giành được quyền khai thác năm mỏ dầu hỏa tại Gabon theo h́nh thức phân chia sản phẩm với nhà nước, tương đương với khoảng 23.000 thùng dầu sản xuất mỗi ngày.
Thế nhưng, chính quyền Gabon càng lúc càng than phiền về những thiếu sót của công ty này, từ “quản lư yếu kém, tham nhũng”, cho đến “thiếu tôn trọng môi trường", hoặc t́m cách trốn thuế khi xuất khẩu dầu.
Vấn đề là chi nhánh của tập đoàn Trung Quốc Sinopec tại Gabon không chịu thua. Addax đă đưa vụ tranh chấp ra Toà án Trọng tài của Pḥng Thương mại Quốc tế Paris, khiếu nại rằng họ là nạn nhân của một vụ sách nhiễu. Ṭa án Trọng tài Paris hiện đang thụ lư vụ kiện này.
Trong khi chờ đợi, Addax Petroleum xác định vẫn muốn duy tŕ hoạt động tại Gabon, nơi họ nắm giữ từ 15 đến 20% sản lượng dầu hỏa. Lời khẳng định này được đưa ra vào lúc chính quyền Gabon tăng thêm sức ép, đe dọa thu hồi giấy phép khai thác một mỏ dầu thứ hai của công ty này nếu không có nỗ lực cải thiện” trong ṿng 15 tháng tới đây.
Quan điểm có vẻ cứng rắn của chính quyền Gabon đă làm dấy lên một số lo ngại là Trung Quốc sẽ ngần ngại không muốn đầu tư vào Gabon nữa. Trả lời hăng AFP, một chuyên gia về dầu hỏa Gabon xin giấu tên cho rằng : “Không nên cạn tàu ráo máng như thế, nhất là với một tác nhân như Trung Quốc, vốn đă đầu tư rất nhiều vào Gabon như xây dựng đường giao thông ...” Chuyên gia này tự hỏi : “Người ta muốn gởi thông điệp ǵ cho các nhà đầu tư đây ?”.
Theo hăng AFP, vụ tranh chấp mỏ Obangue trùng hợp với một cuộc cải cách của ngành dầu hỏa Gabon, muốn dành cho công ty quốc gia mới thành lập quyền kiểm soát tốt trên các nguồn tài nguyên thiên nhiên của ḿnh.
Tâm lư dân tộc này được cho là càng lúc càng mạnh hơn ở châu Phi, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc với chính sách đầu tư ồ ạt vào châu Phi để khai thác tài nguyên thiên nhiên phục vụ cho sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đang càng ngày càng bị xem là một thế lực thực dân mới.
Nguồn: Trọng Nghĩa/RFI