Cảnh sát Mexico yếu thế trước băng đảng. Nhiều thi thể và người bị thương. Đội cứu viện đến th́ đă quá muộn.
Đó là t́nh cảnh các sĩ quan cảnh sát Mexico phải trải qua trong vụ phục kích của băng đảng Jalisco Thế hệ Mới (CJNG) hôm 14/10 ở thị trấn El Aguaje, bang Michoacan. Trận đấu súng không cân sức đă khiến 13 cảnh sát bang Michoacan thiệt mạng và 9 người khác bị thương.
Hơn 48 giờ sau trận phục kích, thi thể các cảnh sát vẫn nằm lại tại hiện trường, với vô số vỏ đạn xung quanh, cho thấy quá tŕnh điều tra hiện trường khá qua loa hoặc được tiến hành trong trạng thái hoảng loạn.
Vụ thảm sát này là một trong nhiều trận đụng độ dữ dội gần đây giữa lực lượng an ninh Mexico với các băng đảng ma túy. Chỉ ba ngày sau thảm kịch ở El Aguaje, các tay súng từ băng Sinaloa thậm chí c̣n "phô diễn sức mạnh" ở mức độ lớn hơn tại thành phố Culiacan, nhằm giải cứu Ovidio Guzman Lopez, con trai trùm ma túy khét tiếng Joaquin Guzman, hay c̣n gọi là "El Chapo".
Xe cảnh sát bị đốt cháy sau vụ phục kích của băng đảng tại thị trấn El Aguaje, bang Michoacan, Mexico hôm 14/10. Ảnh: Reuters.
Giới quan sát cho rằng những trận đụng độ liên tiếp như vậy cho thấy sự yếu thế của lực lượng hành pháp Mexico, vốn bị coi là không hoàn thành trách nhiệm của ḿnh trước tội phạm băng đảng hoành hành, trong khi nhiều người trong số họ chấp nhận thỏa hiệp với tội phạm.
Mức độ thách thức mà các sĩ quan phải đối mặt trong cuộc phục kích ở làng El Aguaje được thể hiện qua đoạn ghi âm liên lạc bộ đàm của cảnh sát, khi họ cầu xin tiếp viện.
"Xin hăy khẩn trương lên, có người bị thương", một sĩ quan nói trong bộ đàm, xung quanh là tiếng súng rền vang và tiếng kêu gào của những người trúng đạn. Một lúc sau, một cảnh sát kêu lên: "Tôi sắp chết".
Theo báo cáo, lực lượng tiếp viện chỉ tới được hiện trường một giờ sau đó, khi các tay súng băng đảng cùng xe bọc thép tự chế gắn vũ khí hạng nặng đă rời đi. "Họ có bất cứ cơ hội nào để kháng cự trước nhóm tội phạm", bạn của một sĩ quan bị sát hại cho biết trong buổi lễ tưởng niệm tổ chức vội vă ở thành phố Morelia.
Một cảnh sát bang Michoacan tiết lộ họ thậm chí phải tự mua đạn, đồng thời phàn nàn về những chiếc mũ bảo hộ rẻ tiền, kém chất lượng. "Chúng tôi không có công cụ để bảo vệ chính ḿnh, cũng không nhận được sự hỗ trợ cần thiết nhằm loại bỏ bất cứ nhóm tội phạm nào", người này cho hay.
Jalisco Thế hệ Mới (CJNG), băng đảng thực hiện vụ phục kích hôm 14/10, là một nhóm đang phát triển nhanh chóng với mục tiêu thống trị vùng Tierra Caliente của bang Michoacan. Dù vô cùng hung hăn, có nền tảng tài chính và được trang bị tốt, CJNG vẫn phải đối mặt với các nhóm tội phạm nhỏ hơn, vốn cắm rễ sâu trong khu vực và có quan hệ tốt hơn với giới chính trị gia cũng như quan chức cảnh sát địa phương.
Một đoạn băng ghi âm khác ghi lại liên lạc qua bộ đàm của băng CJNG được lan truyền trên mạng cho thấy vụ phục kích ở thị trấn El Aguaje được tiến hành để phá vỡ liên minh "cảnh sát - tội phạm" này
Trong đoạn băng, tên cầm đầu của CJNG ra lệnh cho các thuộc hạ gửi tin nhắn đe dọa những cảnh sát có liên hệ với các phe phái đối thủ. "Chúng tôi muốn người dân và chính phủ biết lư do tấn công những người này", hắn nói.
Với cư dân thị trấn El Aguaje, vụ phục kích chỉ giúp xác nhận điều mà họ nghi ngờ bấy lâu. "Nơi này bây giờ là lănh thổ của Jalisco, dù trước đây thuộc về các nhóm khác. Cảnh sát đứng về phe khác nên họ không thường xuyên đến đây mà không có quân đội hộ tống", một phụ nữ sống gần địa điểm xảy ra vụ phục kích cho biết.
Cô c̣n bác bỏ tuyên bố của chính quyền rằng các cảnh sát được cử tới để thực hiện một lệnh bắt của ṭa án, đồng thời nghi ngờ các quan chức cảnh sát đă chấp nhận "thí tốt" cho băng đảng. "Thật điên rồ khi điều những cảnh sát đó tới đây như vậy. Họ đă bị ném vào một cuộc tàn sát", cô nói.
Lễ tưởng niệm các nạn nhân bị băng đảng phục kích tổ chức tại thành phố Morelia, bang Michoacan, Mexico hôm 15/10. Ảnh: Reuters.
"Những cảnh sát làm việc tại khu vực nguy hiểm không thể thực thi pháp luật ngay lập tức", Falko Ernst, chuyên gia cấp cao tại Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, cho hay. "Họ luôn phải t́m cách thích nghi với thế giới tội phạm. Đó là một phần của tṛ chơi".
T́nh trạng tham nhũng cũng là một trong các vấn đề nghiêm trọng của đội ngũ cảnh sát, xuất phát từ mức lương bèo bọt mà các sĩ quan đă phải trích ra một phần để tự mua đạn và đồng phục cho ḿnh. Một số gia đ́nh các sĩ quan thiệt mạng tại làng El Aguaje từ chối dự lễ tưởng niệm để phản đối mức hỗ trợ tài chính nhỏ bé cho cái chết của người thân họ.
Chuyên gia Ernst đánh giá cuộc khủng hoảng và gánh nặng với cảnh sát Mexico giờ đây thậm chí tồi tệ hơn do chiến lược an ninh "ôm thay cho đạn" của Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador. Ông ra lệnh tránh đối đầu trực tiếp với các băng đảng nhằm khắc phục chính sách chống tội phạm cứng rắn của người tiền nhiệm.
Obrador cam kết ḥa b́nh sẽ đến khi các chương tŕnh xă hội mới giúp thanh niên thoát nghèo mà không cần phạm tội. Ông cũng thường xuyên phát đi lời kêu gọi người Mexico xây dựng chuẩn mực đạo đức xă hội mới.
Tổng thống Mexico c̣n khẳng định lực lượng vệ binh quốc gia mới thành lập sẽ giúp thực thi luật pháp. Tuy nhiên, đội quân này tới nay vẫn chủ yếu được triển khai để ngăn người di cư tới Mỹ, thay v́ truy đuổi các nhóm tội phạm trên đường phố.
Trong khi Mexico vẫn chờ đợi công lư, một thế hệ cư dân mới đang trưởng thành chỉ biết tới cuộc sống giữa t́nh trạng xung đột liên miên và không thể phân biệt tốt xấu. Một bé gái 9 tuổi tại thị trấn El Aguaje kể lại cách gia đ́nh em vội vàng trốn trong pḥng ngủ cho tới khi tiếng súng lắng xuống. "Âm thanh vô cùng ồn ào. Cháu nghĩ nó sẽ tiếp diễn măi măi".
